In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampcommandant A.K. Gemmeker, midden foto, in de commandantswoning. Met bezoek van de volgende personen; Van links naar rechts: Aus der Funten F.H., mevr. Hassel, Gemmeker, mej. Lippold en Frau Winkelkämpfer. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944.&nbsp;

Kampcommandant A.K. Gemmeker, midden foto, in de commandantswoning. Met bezoek van de volgende personen; Van links naar rechts: Aus der Funten F.H., mevr. Hassel, Gemmeker, mej. Lippold en Frau Winkelkämpfer. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944.&nbsp;

Foto van kampcommandant Gemmeker met bezoek in de commandantswoning te kamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; transporten; muziek; omstandigheden

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; transporten; muziek; omstandigheden

Briefkaart van Rob Heilbut aan mej. L. Besanger vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 350 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Os, Froukje geb. 20-01-77 overleden te Westerbork op 07-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 350 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Os, Froukje geb. 20-01-77 overleden te Westerbork op 07-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Froukje van Os

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in het Joodse werkkamp Kremboong

Plaatsen in kamp Westerbork

Monumenten in kamp Westerbork

De 102.000 Stenen

Glas-in-lood Raam Gemeente Westerbork

Bevroren Tranen

Werkmanpoort

Tekens in Westerbork

Nationaal Monument

Molukse Markering

Verzetsgraf

Jerusalem Stone

De Gesproken Namen

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947-02 Onderwerp: Aanwezig voorraad geneesmiddelen op 1 oktober, overgedragen aan het Interneringskamp Westerbork.

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947-02 Onderwerp: Aanwezig voorraad geneesmiddelen op 1 oktober, overgedragen aan het Interneringskamp Westerbork.

Lijst van de voorraad medicijnen overgedragen door interneringskamp Helpman aan Interneringskamp Westerbork

Beschilderd door Hans Margules in kamp Westerbork Geillustreerd met tekeningetjes die betrekking hebben op het ziekenhuis in kamp Westerbork. Aan de andere zijde staat de tekst: 'Thanks for the memory'&nbsp; Siegfried Emmering kreeg deze amulet.

Beschilderd door Hans Margules in kamp Westerbork Geillustreerd met tekeningetjes die betrekking hebben op het ziekenhuis in kamp Westerbork. Aan de andere zijde staat de tekst: 'Thanks for the memory'&nbsp; Siegfried Emmering kreeg deze amulet.

Broche

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947 Onderwerp: Rekening voor diverse inventarisgoederen die aan Interneringskamp Westerbork geleverd zijn.

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947 Onderwerp: Rekening voor diverse inventarisgoederen die aan Interneringskamp Westerbork geleverd zijn.

Rekening voor geleverde goederen vanuit kamp Helpman

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947 Onderwerp: Zeer uitgebreide lijst van goederen die overgedragen zijn aan Kamp Westerbork.

Van: Interneringskamp Helpman Aan: Westerbork, Interneringskamp Plaats: Groningen Datum: 1947 Onderwerp: Zeer uitgebreide lijst van goederen die overgedragen zijn aan Kamp Westerbork.

Lijst met goederen overgedragen aan kamp Westerbork zonder berekening

Foto van Hannelore Eisinger-Cahn met haar broer Erich. De foto is kort na de bevrijding van kamp Westerbork gemaakt. Op de achtergrond het Casino en rechts daarvan een benzinepomp. Vaag op de achtergrond de Kommandantur. Erich was als kind met een kindertransport naar Engeland gegaan. Tijdens de oorlog sloot hij zich aan bij het Canadese leger, waar hij bij de Inlichtingen terecht kwam, omdat hij perfect Duits sprak. In kamp Westerbork vond een weerzien na vele jaren plaats. Plaats: Westerbrork, kamp Datum: 1945-04

Foto van Hannelore Eisinger-Cahn met haar broer Erich. De foto is kort na de bevrijding van kamp Westerbork gemaakt. Op de achtergrond het Casino en rechts daarvan een benzinepomp. Vaag op de achtergrond de Kommandantur. Erich was als kind met een kindertransport naar Engeland gegaan. Tijdens de oorlog sloot hij zich aan bij het Canadese leger, waar hij bij de Inlichtingen terecht kwam, omdat hij perfect Duits sprak. In kamp Westerbork vond een weerzien na vele jaren plaats. Plaats: Westerbrork, kamp Datum: 1945-04

Foto van Hannelore Eisinger-Cahn en haar broer Erich kort na de bevrijding van kamp Westerbork

Van: Lilly en Jaap Aan: Bonnee, Jopie Plaats: Trein Datum: 1944-02-08 Onderwerp: Omstandigheden, op transport gaan. Zeer ironisch geschreven briefje. 'Verandering van lucht, een poosje op vakantie. Wij komen heel spoedig terug, de optimisten'.&nbsp; &nbsp;

Van: Lilly en Jaap Aan: Bonnee, Jopie Plaats: Trein Datum: 1944-02-08 Onderwerp: Omstandigheden, op transport gaan. Zeer ironisch geschreven briefje. 'Verandering van lucht, een poosje op vakantie. Wij komen heel spoedig terug, de optimisten'.&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Lilly Davids en Jaap Oudkerk aan Jopie Bonnee vanuit de trein

Verklaring Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-07 Dr. Ziekenoppasser verklaard dat hij zijn collega den arts Dr. Siegfried Emmering van 6 - 20 mei 1945 in Tröbitz met zeker vastgestelden vlektyphus heeft behandeld. Gelijk aan inv.nr. 7877-22, tekst is in Duits vertaald

Verklaring Plaats: Tröbitz Datum: 1945-06-07 Dr. Ziekenoppasser verklaard dat hij zijn collega den arts Dr. Siegfried Emmering van 6 - 20 mei 1945 in Tröbitz met zeker vastgestelden vlektyphus heeft behandeld. Gelijk aan inv.nr. 7877-22, tekst is in Duits vertaald

Verklaring

Vrijstelling Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Zijn Palestina-vrijstelling is opgeheven.

Vrijstelling Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Zijn Palestina-vrijstelling is opgeheven.

Vrijstelling voor Jules Cohen

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-1943 Onderwerp: verzoek om een witte blouse toe te sturen, die ze nodig heeft. Een brief komt later.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-1943 Onderwerp: verzoek om een witte blouse toe te sturen, die ze nodig heeft. Een brief komt later.

Briefkaart van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 209 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Praag, Zacharias geb. 05-05-54 overleden te Westerbork op 19-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 209 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Praag, Zacharias geb. 05-05-54 overleden te Westerbork op 19-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Zacharias van Praag

Van: Heijman-Levie, N. &nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: schrijfdag, pakket ontvangen, kleding, vraag om handdoeken en theedoeken.

Van: Heijman-Levie, N. &nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-09&nbsp; Onderwerp: schrijfdag, pakket ontvangen, kleding, vraag om handdoeken en theedoeken.

Briefkaart van N. Heijman-Levie aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Documentatie Verloren Transport Bevat de route die het transport heeft afgelegd, een lijst met namen van passagiers die onderweg zijn overleden.

Documentatie Verloren Transport Bevat de route die het transport heeft afgelegd, een lijst met namen van passagiers die onderweg zijn overleden.

Documentatie over het transport Bergen-Belsen-Tröbitz

Foto gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf&nbsp; Interieur van de woning van de kampcommandant A.K. Gemmeker.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: het gaat om de zitkamer aan de voorkant van de woning.

Foto gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf&nbsp; Interieur van de woning van de kampcommandant A.K. Gemmeker.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: het gaat om de zitkamer aan de voorkant van de woning.

Foto van het interieur van de woning van kampcommandant Gemmeker

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-22&nbsp; Onderwerp: telegraferen van certificaatnummer in verband met Palestinapapieren.

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-22&nbsp; Onderwerp: telegraferen van certificaatnummer in verband met Palestinapapieren.

Brief van Rode Kruis aan H. Schrijver inzake Palestinalijst

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Reisverloop vanuit kamp Westerbork

Deportatiewagons vanuit kamp Westerbork

Veewagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Personenwagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Goederenwagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Van: Löwenhardt, Werner Aan: Goldstein, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-26 Onderwerp: felicitatiekaart en felicitaties voor L. Goldstein. Als cadeau een bon voor een pakje tabak. Goldstein was werkzaam op de naaiatelier dat in die periode onder leiding stond van Kattenburg.

Van: Löwenhardt, Werner Aan: Goldstein, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-26 Onderwerp: felicitatiekaart en felicitaties voor L. Goldstein. Als cadeau een bon voor een pakje tabak. Goldstein was werkzaam op de naaiatelier dat in die periode onder leiding stond van Kattenburg.

Felicitatiekaart voor L. Goldstein getekend door Werner Löwenhardt met handtekeningen van mede-kampgevangenen

Personen