In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bekendmaking aan de Barakkenleiders Datum: 1943-11-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verplichte inenting tegen diphterie

Bekendmaking aan de Barakkenleiders Datum: 1943-11-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verplichte inenting tegen diphterie

Bekendmaking over verplichte inenting tegen difterie

Van: Rode Kruis Aan: Schrijver, H. Plaats: Jeruzalem Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Inschrijving op lijst van 'Veterans sionistes'

Van: Rode Kruis Aan: Schrijver, H. Plaats: Jeruzalem Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Inschrijving op lijst van 'Veterans sionistes'

Brief van Rode Kruis aan H. Schrijver inzake inschrijving op de Veteranenlijst (Zionisten) staat

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 424 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mossel, Rachel geb. 05-07-78 overleden te Westerbork op 08-07-1943 op: 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 424 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mossel, Rachel geb. 05-07-78 overleden te Westerbork op 08-07-1943 op: 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Rachel Mossel

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 225 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Zwartverwer, Eliazer geb. 27-03-87 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 225 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Zwartverwer, Eliazer geb. 27-03-87 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eliazer Zwartverwer

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-06-23 Onderwerp: Uitbreiding tuinbouwbedrijf en verbetering van de landbouwgronden.&nbsp; Bladzijde 2: begroting van de plannen.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-06-23 Onderwerp: Uitbreiding tuinbouwbedrijf en verbetering van de landbouwgronden.&nbsp; Bladzijde 2: begroting van de plannen.

Rapport van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over uitbreiding van het tuinbouwbedrijf en verbetering van de landbouwgronden

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-22/23 Onderwerp: brieven en pakje ontvangen; brood in de wacht op een warmplaat opgebakken; behoefte aan eieren; zeep van haar en moeder is bijna op; Nijmeegse gemengd-gehuwden hebben een bevoorrechte positie; over naar huis gaan…; niemand wist haar te vertellen wie op ziekentransport ging, om 2 uur in de nacht wist de hoofdportier nog niets; Lotte liep de ziekenzalen af, de zuster zeiden dat er op hun zaal niemand voor het transport in aanmerking kwam; bezoek van haar man ging niet door, misschien volgende week. Dr. Swaab zal zijn best doen; met Dr. Eisner contact opnemen als het gaat om een eventuele vrijlating; voorbeeld van iemand uit de ‘S’ ontslagen, die uiteindelijk werd vrijgelaten; misschien beter de kampbrieven op een machine te typen?; ze zag Röttgen met zijn vrouw. Hij riep: 'ik heb uw man niet gezien, maar ik ga morgen naar hem toe'.; mevrouw de Vries Robles kreeg zojuist haar baby, een zoon. Hij komt morgen (echtgenoot); weet je nog iemand die met de vroegere secretaresse van Gemmeker (nog zijn vriendin) bevriend is. In Assen heeft zij ook familie, daar komt Gemmeker wel eens…Ik kan je niet schrijven wat er in Westerbork allemaal omgaat…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-22/23 Onderwerp: brieven en pakje ontvangen; brood in de wacht op een warmplaat opgebakken; behoefte aan eieren; zeep van haar en moeder is bijna op; Nijmeegse gemengd-gehuwden hebben een bevoorrechte positie; over naar huis gaan…; niemand wist haar te vertellen wie op ziekentransport ging, om 2 uur in de nacht wist de hoofdportier nog niets; Lotte liep de ziekenzalen af, de zuster zeiden dat er op hun zaal niemand voor het transport in aanmerking kwam; bezoek van haar man ging niet door, misschien volgende week. Dr. Swaab zal zijn best doen; met Dr. Eisner contact opnemen als het gaat om een eventuele vrijlating; voorbeeld van iemand uit de ‘S’ ontslagen, die uiteindelijk werd vrijgelaten; misschien beter de kampbrieven op een machine te typen?; ze zag Röttgen met zijn vrouw. Hij riep: 'ik heb uw man niet gezien, maar ik ga morgen naar hem toe'.; mevrouw de Vries Robles kreeg zojuist haar baby, een zoon. Hij komt morgen (echtgenoot); weet je nog iemand die met de vroegere secretaresse van Gemmeker (nog zijn vriendin) bevriend is. In Assen heeft zij ook familie, daar komt Gemmeker wel eens…Ik kan je niet schrijven wat er in Westerbork allemaal omgaat…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk de laatste keer.

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk de laatste keer.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit kamp Westerbork

Enveloppe waarop een bericht is geschreven door Abraham van Gelder.&nbsp; Verzoek om doorzenden van een brief. Datum: 1942-11

Enveloppe waarop een bericht is geschreven door Abraham van Gelder.&nbsp; Verzoek om doorzenden van een brief. Datum: 1942-11

Enveloppe met een bericht van Abraham van Gelder

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: op de zaal van Lotte ligt de bekende beeldhouwer Wertheim; heb de bruine schoenen weer aan, die open schoen waren vermoeiend; nog steeds geen bericht; vader is over drie dagen jarig, hij denkt er zelf niet aan; eten kan hem niet schelen; hij kraait wel elke ochtend van plezier als Lotte bij hem is; ze kan hem goed verzorgen, hij is lief en de grappenmaker van de zaal; hij was vroeger zo'n zuurpruim; moeder gaat niet hard voorruit, ze is erg nerveus…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: op de zaal van Lotte ligt de bekende beeldhouwer Wertheim; heb de bruine schoenen weer aan, die open schoen waren vermoeiend; nog steeds geen bericht; vader is over drie dagen jarig, hij denkt er zelf niet aan; eten kan hem niet schelen; hij kraait wel elke ochtend van plezier als Lotte bij hem is; ze kan hem goed verzorgen, hij is lief en de grappenmaker van de zaal; hij was vroeger zo'n zuurpruim; moeder gaat niet hard voorruit, ze is erg nerveus…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8627

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8627

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Foto van Marijke- en Marius Bloemhard in hun speelgebied tussen de barakken 45, 45, 47 en 48. (43 en 49).

Foto van Marijke- en Marius Bloemhard in hun speelgebied tussen de barakken 45, 45, 47 en 48. (43 en 49).

Foto van Marijke en Marius Bloemhard

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-13 Onderwerp: vrijstelling voor werk in Duitsland.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07-13 Onderwerp: vrijstelling voor werk in Duitsland.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam aan Heinrich Gassmann

Lagerbefehl No. 83 Datum: 1944-06-29 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Postregeling

Lagerbefehl No. 83 Datum: 1944-06-29 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Postregeling

Lagerbefehl No. 83

Van: Heijman-Levie, N.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-12&nbsp; Onderwerp: pakketten; kleding en groeten.

Van: Heijman-Levie, N.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-12&nbsp; Onderwerp: pakketten; kleding en groeten.

Briefkaart van Naatje Heijman-Levie aan mevrouw Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10-12 Onderwerp: aanvraag van wachtgeld.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10-12 Onderwerp: aanvraag van wachtgeld.

Aanvraag van wachtgeld voor R. Niemeijer door kampcommandant J.G. Buijvoets