We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

1944

Juni 1944

W. Eleveld voor de schilderwerkplaats ('Malerei').&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1940.

W. Eleveld voor de schilderwerkplaats ('Malerei').&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1940.

W. Eleveld voor de schilderwerkplaats van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Grüneberg-Berg, H. (en Bernhard) Aan: de Mulder, P.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-03 Onderwerp: Met de schrijfster gaat het goed; Bernhard ligt nog in het ziekenhuis (hij is afgevallen), Eveline ligt ook in het ziekenhuis (roodvonk); behoefte aan een jurk en schoenen; blij met de foto van René; Helena werk op een kantoor in het kamp; in Vught was ze hoofd van de administratie, Anni (Fanni) was barakhoofd; haar schoonouders zijn nog in Vught; ze verwacht ze elk moment; schrijven mag eenmaal in de 14 dagen; hoe gaat het met thuisfront, berichten…

Van: Grüneberg-Berg, H. (en Bernhard) Aan: de Mulder, P.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-03 Onderwerp: Met de schrijfster gaat het goed; Bernhard ligt nog in het ziekenhuis (hij is afgevallen), Eveline ligt ook in het ziekenhuis (roodvonk); behoefte aan een jurk en schoenen; blij met de foto van René; Helena werk op een kantoor in het kamp; in Vught was ze hoofd van de administratie, Anni (Fanni) was barakhoofd; haar schoonouders zijn nog in Vught; ze verwacht ze elk moment; schrijven mag eenmaal in de 14 dagen; hoe gaat het met thuisfront, berichten…

Briefkaart van H. Grüneberg-Berg aan P. de Mulder vanuit kamp Westerbork

Tweede Distributie Stamkaart Van: Emden, van, Beatrix Edith&nbsp; Gemeente Schiedam Duplicaat, zonder datum.

Tweede Distributie Stamkaart Van: Emden, van, Beatrix Edith&nbsp; Gemeente Schiedam Duplicaat, zonder datum.

Distributiestamkaart (tweede en duplicaat) van Beatrix van Emden

Van: Van Leer, Rachel, mede namens haar dochters Dina en Vrouwkje en haar man Philip Zwarts Aan: Van Leer, M. Plaats: Meppel Datum: 13 juli 1942 Onderwerp: informeren naar Taapke en haar moed inspreken; bedanken voor de toegezonden uitjes; geen ondergoed meer te krijgen voor Philip; of zij (haar oom en tante) al weer iets hebben gehoord, de spanning is soms niet vol te houden; groeten aan Leo, zijn vrouw en kinderen, ze zal ze wel schrijven, maar nu is alles haar te veel.

Van: Van Leer, Rachel, mede namens haar dochters Dina en Vrouwkje en haar man Philip Zwarts Aan: Van Leer, M. Plaats: Meppel Datum: 13 juli 1942 Onderwerp: informeren naar Taapke en haar moed inspreken; bedanken voor de toegezonden uitjes; geen ondergoed meer te krijgen voor Philip; of zij (haar oom en tante) al weer iets hebben gehoord, de spanning is soms niet vol te houden; groeten aan Leo, zijn vrouw en kinderen, ze zal ze wel schrijven, maar nu is alles haar te veel.

Briefkaart van Rachel van Leer aan M. van Leer vanuit Meppel

Verslag Aad van As over zijn keuring voor de arbeidsinzet in Duitsland. Zijn baan in kamp Westerbork voor het CDK-Westerbork gaf hem geen vrijstelling. Hij moest iets simuleren om afgekeurd te worden.

Verslag Aad van As over zijn keuring voor de arbeidsinzet in Duitsland. Zijn baan in kamp Westerbork voor het CDK-Westerbork gaf hem geen vrijstelling. Hij moest iets simuleren om afgekeurd te worden.

Verslag van Aad van As over zijn keuring voor de arbeidsinzet

1942

Juli 1942

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 26 mei 1943

Personeel van het kamp Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Commandant Jan Buijvoets was oorspronkelijk namens het Militair Gezag belast met de repatriëring van de in kamp Westerbork bevrijdde Joden. Later werd hij commandant van het Interneringskamp Westerbork.

Personeel van het kamp Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Commandant Jan Buijvoets was oorspronkelijk namens het Militair Gezag belast met de repatriëring van de in kamp Westerbork bevrijdde Joden. Later werd hij commandant van het Interneringskamp Westerbork.

Foto van kampcommandant Buijvoets op zijn kantoor

Van: Blazer, Hetty Aan: Loutje&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1942-07-26 Onderwerp: beschrijving over een gekkenhuis in Rotterdam in verband met aanstaande deportaties naar kamp Westerbork. Aanstaande dinsdag krijgt het eerste transport bericht. Binnen vier dagen zal deze groep worden doorgestuurd naar Polen. De transporten worden in alfabetische volgorde samengesteld. Hetty vraag of haar vriendin inkopen voor haar en de familie kan doen: rugzakken (zo groot mogelijk), veldflessen en koffiekannen…Hetty wil ook spullen in bewaring geven…Ze heeft weinig vertrouwen in de toekomst en toch ook weer hoop; afscheid aan kennissen en vrienden; mocht ze de komende week nog niet weggaan dan laat ze nog wat van zich horen. Met bijbehorende enveloppe (16310-02)

Van: Blazer, Hetty Aan: Loutje&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1942-07-26 Onderwerp: beschrijving over een gekkenhuis in Rotterdam in verband met aanstaande deportaties naar kamp Westerbork. Aanstaande dinsdag krijgt het eerste transport bericht. Binnen vier dagen zal deze groep worden doorgestuurd naar Polen. De transporten worden in alfabetische volgorde samengesteld. Hetty vraag of haar vriendin inkopen voor haar en de familie kan doen: rugzakken (zo groot mogelijk), veldflessen en koffiekannen…Hetty wil ook spullen in bewaring geven…Ze heeft weinig vertrouwen in de toekomst en toch ook weer hoop; afscheid aan kennissen en vrienden; mocht ze de komende week nog niet weggaan dan laat ze nog wat van zich horen. Met bijbehorende enveloppe (16310-02)

Brief van Hetty Blazer aan haar vriendin Loutje in Middelburg vanuit Rotterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Vledder

Van: Blitz, H. Aan: Elzenaar, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: opgehaald en naar kamp Westerbork overgebracht. De schrijver gelooft dat hij maandagochtend verder moet.

Van: Blitz, H. Aan: Elzenaar, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: opgehaald en naar kamp Westerbork overgebracht. De schrijver gelooft dat hij maandagochtend verder moet.

Briefkaart van H. Blitz aan de familie Elzenaar vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Werner hoorde tijdens zijn werk op het station van Hooghalen (lossen van kolen) van het jongentje van de familie Boonstra het volgende: ‘Wij hebben een brief van juffrouw Pach ontvangen. Haar vader is uit het werkkamp ontslagen’. een dag later ontving Werner een brief van Stella met dezelfde mededeling; over wat verloven inhoudt.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Werner hoorde tijdens zijn werk op het station van Hooghalen (lossen van kolen) van het jongentje van de familie Boonstra het volgende: ‘Wij hebben een brief van juffrouw Pach ontvangen. Haar vader is uit het werkkamp ontslagen’. een dag later ontving Werner een brief van Stella met dezelfde mededeling; over wat verloven inhoudt.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11-30&nbsp; Onderwerp: ben hedenmorgen vertrokken naar Westerbork. Hij had een telegram van zijn ouders ontvangen. &nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11-30&nbsp; Onderwerp: ben hedenmorgen vertrokken naar Westerbork. Hij had een telegram van zijn ouders ontvangen. &nbsp;

Briefkaart van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Bekendmaking Datum: 1943-04-18 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aannemen van brieven voor personen die naar arbeidskampen in Duitsland zijn vertrokken

Bekendmaking Datum: 1943-04-18 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aannemen van brieven voor personen die naar arbeidskampen in Duitsland zijn vertrokken

Bekendmaking over aannemen van brieven voor personen die naar arbeidskampen in Duitsland zijn vertrokken

Werkplaatsen kamp Westerbork

Constructiewerkplaats

Timmerwerkplaats

Stoffeerderij

Loodgieterswerkplaats

Smederij

Boekbinderij

Kleermakerij

Houtzagerij

Horlogemakerij

Naaiatelier

Lederbewerksatelier

Kuiperij

Oliemakerij

Schilderwerkplaats

Schoenmakerij

Speelgoedmakerij

Breiatelier

Kousenweverij

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-11-17, No. 58 Inhoud: Nieuwe postregeling; binnenlandsche post, buitenlandsche post en post naar het Oosten.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-11-17, No. 58 Inhoud: Nieuwe postregeling; binnenlandsche post, buitenlandsche post en post naar het Oosten.

Lagerbefehl No. 58

Barak 82

Omstanders kamp Westerbork

Vrij personeel kamp Westerbork

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-03 Onderwerp: levensmiddelen niet ontvangen, wel wasgoed en een brief.

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-03 Onderwerp: levensmiddelen niet ontvangen, wel wasgoed en een brief.

Briefkaart van David Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Wachsmann, Edith, 18-3-00, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof, Heidelager Arbeiten zu verrichten (DB1). Gültig bis auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Wachsmann, Edith, 18-3-00, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof, Heidelager Arbeiten zu verrichten (DB1). Gültig bis auf Weiteres

Sonderausweis van Edith Wachsmann

A.E.F. D.P. Registration Record Van: Boas, Salomon, in verband met repatriëring naar Nederland Afgegeven: 1945-06-22 te Amsterdam

A.E.F. D.P. Registration Record Van: Boas, Salomon, in verband met repatriëring naar Nederland Afgegeven: 1945-06-22 te Amsterdam

Registratiekaart van Salomon Boas

Sterfte kamp Westerbork

Kindersterfte kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: schrijven is lastig vanwege beperkingen, het vinden van een rustige plek en het werk (kolen lossen, doodop); over Stella en Werner; mogelijk op 9 of 16 februari naar Amsterdam; bij aankomst in Amsterdam direct naar de Joodse Raad en daarna naar zijn broer Herbert, weer naar de Joodse Raad en daarna een mogelijkheid om Stella te ontmoeten; de volgende dag naar de Vreemdelingendienst en weer de Joodse Raad….; zorg voor ouders Stella; binnengekomen transport kwam uit Zaandam, er kwamen ook Nederlandse Joden binnen, die naar een werkkamp in de buurt werden doorgestuurd. &nbsp; &nbsp;&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: schrijven is lastig vanwege beperkingen, het vinden van een rustige plek en het werk (kolen lossen, doodop); over Stella en Werner; mogelijk op 9 of 16 februari naar Amsterdam; bij aankomst in Amsterdam direct naar de Joodse Raad en daarna naar zijn broer Herbert, weer naar de Joodse Raad en daarna een mogelijkheid om Stella te ontmoeten; de volgende dag naar de Vreemdelingendienst en weer de Joodse Raad….; zorg voor ouders Stella; binnengekomen transport kwam uit Zaandam, er kwamen ook Nederlandse Joden binnen, die naar een werkkamp in de buurt werden doorgestuurd. &nbsp; &nbsp;&nbsp;

December 1942

Van: Bureau Terugreis Nederland&nbsp; Aan: Langstadt, S.&nbsp; Plaats:&nbsp;Theresienstadt Datum: 1945-06-06&nbsp; Onderwerp: aangewezen voor transport

Van: Bureau Terugreis Nederland&nbsp; Aan: Langstadt, S.&nbsp; Plaats:&nbsp;Theresienstadt Datum: 1945-06-06&nbsp; Onderwerp: aangewezen voor transport

voor de terugreis van Sara Langstadt van Theresienstadt naar Nederland

Van: de Afdeling Boekhouding Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10-22 Onderwerp: aanschaf van prei.

Van: de Afdeling Boekhouding Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10-22 Onderwerp: aanschaf van prei.

Rekening voor R. Niemeijer voor de aanschaf van 10 kg. prei van de afdeling boekhouding in Interneringskamp Westerbork