In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Rijksinspectie van de bevolkingsregisters&nbsp; Aan: Burgemeester Gem. Slochteren&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1943-10-14&nbsp; Onderwerp: Vrijstelling voor dragen van de Jodenster aan Roosje Blauw-Bollegraaf.

Van: Rijksinspectie van de bevolkingsregisters&nbsp; Aan: Burgemeester Gem. Slochteren&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1943-10-14&nbsp; Onderwerp: Vrijstelling voor dragen van de Jodenster aan Roosje Blauw-Bollegraaf.

Brief van de Rijksinspectie van de bevolkingsregisters aan de Burgemeester van de gemeente Slochteren

Revisie bliksemafleider installatie Synagoge en het recreatiegebouw&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:250

Revisie bliksemafleider installatie Synagoge en het recreatiegebouw&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:250

Bouwtekening van de revisie van de bliksemafleider op de synagoge en het recreatiegebouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kwitantie Westerbork, kamp Datum: 1943-04-10 Ontvangen van Springer, J. een bedrag van negentien gulden en vijfentwintig cent. W.s. Lippmann en Rosenthal

Kwitantie Westerbork, kamp Datum: 1943-04-10 Ontvangen van Springer, J. een bedrag van negentien gulden en vijfentwintig cent. W.s. Lippmann en Rosenthal

Kwitantie van betaling door J. Springer

Van: de Joodse Raad, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-17/21 Onderwerp: adressen voorlichtingsbureaus en de namen van de medewerkers.

Van: de Joodse Raad, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-17/21 Onderwerp: adressen voorlichtingsbureaus en de namen van de medewerkers.

Lijst met adressen van voorlichtingsbureaus in Den Haag en de namen van de daar werkzame medewerkers

Van: Nederlandse posterijen Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-19 Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt.

Van: Nederlandse posterijen Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-19 Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt.

Bewijs van het verzenden van een postpakket naar Theresienstadt

Van: Max&nbsp; Aan: Gelder, van, S.&nbsp; Plaats: Datum: 1942-09-23&nbsp; Onderwerp: afscheidsbrief, uit de trein gegooid

Van: Max&nbsp; Aan: Gelder, van, S.&nbsp; Plaats: Datum: 1942-09-23&nbsp; Onderwerp: afscheidsbrief, uit de trein gegooid

Briefkaart van Max aan S. van Gelder vanuit de trein gegooid

Van: Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: een deken ontvangen voor Minne, brieven ontvangen en drie pakketten…

Van: Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: een deken ontvangen voor Minne, brieven ontvangen en drie pakketten…

Brief van Levie Querido aan Snof vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakket was stuk, graag opschrijven wat erin zit.

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakket was stuk, graag opschrijven wat erin zit.

Brief(je) van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakketpost.

Van: Querido, Levie Aan: Snof Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakketpost.

Brief(je) van Levie Querido aan Snof vanuit kamp Westerbork

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03 Opmerkingen: de plattegrond geeft de situatie van het woonoord in 1956 aan. De barakken 60, 61, 62 en 63 voor de helft zijn met een potlood doorgekrast, wat wijst op de situatie in het woonoord na de brand van 1958.&nbsp;

Situatie Schattenberg Schaal: 1:1000 Datum: 1956-04-03 Opmerkingen: de plattegrond geeft de situatie van het woonoord in 1956 aan. De barakken 60, 61, 62 en 63 voor de helft zijn met een potlood doorgekrast, wat wijst op de situatie in het woonoord na de brand van 1958.&nbsp;

Plattegrond van het woonoord Schattenberg

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Assen

Van: Hoorn, van, H. en B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, oma is ook in kamp Westerbork terecht gekomen. Ze ligt in het ziekenhuis en de meisjes denken dat ze dinsdag doorgestuurd zal worden. Henriette moet heide trekken voor bezems, transport uit Groningen binnengekomen.

Van: Hoorn, van, H. en B. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, oma is ook in kamp Westerbork terecht gekomen. Ze ligt in het ziekenhuis en de meisjes denken dat ze dinsdag doorgestuurd zal worden. Henriette moet heide trekken voor bezems, transport uit Groningen binnengekomen.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 36&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd; afzetting van Anna Pagener als barakleidster; Benoeming groepsleiders.

Lagerbefehl No. 36&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd; afzetting van Anna Pagener als barakleidster; Benoeming groepsleiders.

Lagerbefehl No. 36

Van: Salomonson, Lion Aan: Sipkema, S.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-23 Onderwerp: omstandigheden; ordonnansen, barakken in het kamp. Schetsje van een armband van de ordonnans.

Van: Salomonson, Lion Aan: Sipkema, S.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-23 Onderwerp: omstandigheden; ordonnansen, barakken in het kamp. Schetsje van een armband van de ordonnans.

Brief van Lion Salomonson aan S.J. Sipkema vanuit kamp Westerbork

Lijstje Van: Gezang-Goudeket, Florence Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12 Lijstje met diverse kleinigheden die zij graag wilde hebben.

Lijstje Van: Gezang-Goudeket, Florence Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12 Lijstje met diverse kleinigheden die zij graag wilde hebben.

Lijstje met wensen van Florence Gezang-Goudeket vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Van: de Afdeling Boekhouding Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10-22 Onderwerp: aanschaf van prei.

Van: de Afdeling Boekhouding Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10-22 Onderwerp: aanschaf van prei.

Rekening voor R. Niemeijer voor de aanschaf van 10 kg. prei van de afdeling boekhouding in Interneringskamp Westerbork

Ausweis Van: Blik, Rudolf Voor het betreden van het Lagerkrankenhaus Geldig van 17.00 - 17.30 uur gedurende de periode 27-6-1944 - 8-7-1944, en verlengd van 20-7-1944 tot 27-7-1944.

Ausweis Van: Blik, Rudolf Voor het betreden van het Lagerkrankenhaus Geldig van 17.00 - 17.30 uur gedurende de periode 27-6-1944 - 8-7-1944, en verlengd van 20-7-1944 tot 27-7-1944.

Ausweis van Rudolf Blik

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: familieleden op transport; vrijstelling van tranport; lenen van geld

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: familieleden op transport; vrijstelling van tranport; lenen van geld

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Van: Parijs, David en Rosa (ouders) Aan: Parijs, S. Plaats: trein Datum: 1943-05-23 Onderwerp: wij zijn naar Westerbork vertrokken Bijz.: op kaart geschreven staat: Vinder post deze kaart, dank u.

Van: Parijs, David en Rosa (ouders) Aan: Parijs, S. Plaats: trein Datum: 1943-05-23 Onderwerp: wij zijn naar Westerbork vertrokken Bijz.: op kaart geschreven staat: Vinder post deze kaart, dank u.

Briefkaart van David en Rosa Parijs vanuit de trein naar kamp Westerbork

Appèl. Getekend door: Kok. Leo Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1943-02&nbsp; Een groep mannen van de NB staan op appèl en worden toegesproken door de OD. De mannen worden vanuit kamp Westerbork ingezet bij het leeghalen van het Apeldoornsche Bosch.

Appèl. Getekend door: Kok. Leo Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1943-02&nbsp; Een groep mannen van de NB staan op appèl en worden toegesproken door de OD. De mannen worden vanuit kamp Westerbork ingezet bij het leeghalen van het Apeldoornsche Bosch.

Aquarel van een appèl in het Apeldoornsche Bosch getekend door Leo Kok

Van: Huisman, G.K. Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-14 Onderwerp: controle-rapport van arbeiders, buiten het kamp tewerk gesteld.&nbsp; - Vlasfabriek Orvelte: de directeur krijgt te weinig benzine voor het vervoer van de arbeiders. - Object Peize: (40 arbeiders in de landbouw).

Van: Huisman, G.K. Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-14 Onderwerp: controle-rapport van arbeiders, buiten het kamp tewerk gesteld.&nbsp; - Vlasfabriek Orvelte: de directeur krijgt te weinig benzine voor het vervoer van de arbeiders. - Object Peize: (40 arbeiders in de landbouw).

Rapport over gedetineerden die buiten Interneringskamp Westerbork worden tewerkgesteld

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Pasfoto van Rozette van Cleef Plaats: Praag Datum: 1945-05

Pasfoto van Rozette van Cleef Plaats: Praag Datum: 1945-05

Pasfoto van Rozette van Cleef

Van: de gemeente Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork Datum: 1948-06-09 Onderwerp: stemplicht; verkiezingen 2de kamer; opgeven adres in kamp Westerbork.&nbsp;

Van: de gemeente Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork Datum: 1948-06-09 Onderwerp: stemplicht; verkiezingen 2de kamer; opgeven adres in kamp Westerbork.&nbsp;

Verklaring betreffende stemming voor de tweede kamer der Staten-Generaal in 1948 voor R. Niemeijer in kamp Westerbork