In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Situatie in de trein. Een laatste levensteken vanuit een wagon. De trein telt volgens de schrijfster 50 wagons.&nbsp; Zie ook de op hetzelfde moment geschreven briefkaart van haar zus: inventarisnummer 0001-59&nbsp;

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Situatie in de trein. Een laatste levensteken vanuit een wagon. De trein telt volgens de schrijfster 50 wagons.&nbsp; Zie ook de op hetzelfde moment geschreven briefkaart van haar zus: inventarisnummer 0001-59&nbsp;

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan de fam. Medema vanuit de trein

Van: Magnus, Leon datum: 1944-12-04 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: werkgeschiedenis van Leon vanaf april tot en met december 1944.

Van: Magnus, Leon datum: 1944-12-04 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: werkgeschiedenis van Leon vanaf april tot en met december 1944.

Ausweiskarte van Leon Magnus in Theresienstadt

Van: Kanes-Scheffer, Beppie (via), schrijfster is Turfrijer-van Coeverden, Greet. Geboren: 1913-07-25 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-29 Plaats: 's Hertogenbosch, K.L. Auffanglager (Vught), baby-barak 41B Onderwerp: ontvangen van pakketjes en ze vraag naar meer. Er is onder andere behoefte aan een plat pannetje, wasknijpers en…

Van: Kanes-Scheffer, Beppie (via), schrijfster is Turfrijer-van Coeverden, Greet. Geboren: 1913-07-25 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-29 Plaats: 's Hertogenbosch, K.L. Auffanglager (Vught), baby-barak 41B Onderwerp: ontvangen van pakketjes en ze vraag naar meer. Er is onder andere behoefte aan een plat pannetje, wasknijpers en…

Brief van Greet Turfrijer-Coeverden (via Kanes-Scheffer) aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Van: Dijkstra, R.&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. en anderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-25 Onderwerp: Bespreking met dhr. Krol (Inspectie Invoerrechten en Accijnzen) over omzetbelasting op de artikelen die in het Kamp vervaardigd worden.

Van: Dijkstra, R.&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. en anderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-25 Onderwerp: Bespreking met dhr. Krol (Inspectie Invoerrechten en Accijnzen) over omzetbelasting op de artikelen die in het Kamp vervaardigd worden.

Rapport van R. Dijkstra aan onder andere J.G. Buijvoets over omzetbelasting van in het kamp vervaardigde artikelen

Militair Kampement Westerbork. Datum: 1949 Negen militairen op de fiets. Op de achtergrond een privaatgebouw aan de kant van de barakken met de nummers 80. ‘Rijwielgroep’ Derde van links, op de fiets, is Harm Klaas Broeils.

Militair Kampement Westerbork. Datum: 1949 Negen militairen op de fiets. Op de achtergrond een privaatgebouw aan de kant van de barakken met de nummers 80. ‘Rijwielgroep’ Derde van links, op de fiets, is Harm Klaas Broeils.

Foto van militairen en hun fietsen in Militair Kampement Westerbork

Van: de kampintendant Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-25 Onderwerp: verzoek om te verschijnen bij een vergadering met de kampcommandant.

Van: de kampintendant Aan: Speijer, Nico Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-25 Onderwerp: verzoek om te verschijnen bij een vergadering met de kampcommandant.

Verzoek aan Nico Speijer om een vergadering met commandant A. van As bij te wonen in barak 33

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Kampgevangenen op weg naar de trein

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: toelatingsexamen voor joodse H.B.S. + enveloppe (5521-07-1)

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: toelatingsexamen voor joodse H.B.S. + enveloppe (5521-07-1)

Brief van H. Jacobs aan W. Wessel

Leden van de (Koninklijke) Marechaussee in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Bewakingsdienst en enkele kampbewoners, waaronder Fluks en T. van Klaveren. Kamp Westerbork, 1941

Leden van de (Koninklijke) Marechaussee in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Bewakingsdienst en enkele kampbewoners, waaronder Fluks en T. van Klaveren. Kamp Westerbork, 1941

Marechaussee in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Dijkstra, R.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-02-14&nbsp; Onderwerp: huur boerderij (Justitie) en pacht via Staasbosbeheer. Huidige huurder/pachter de heer Tollenaar.

Van: Dijkstra, R.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-02-14&nbsp; Onderwerp: huur boerderij (Justitie) en pacht via Staasbosbeheer. Huidige huurder/pachter de heer Tollenaar.

Brief van R. Dijkstra aan Houtvester Assen

Bewijs van inschrijving van het overlijden van Izak van Dam Plaats: Loon op Zand Datum: 1928-11-13

Bewijs van inschrijving van het overlijden van Izak van Dam Plaats: Loon op Zand Datum: 1928-11-13

Bewijs van inschrijving van overlijden van Izak van Dam in 1928

Van: Kamporganisatie, administratie Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Samson behoort tot het personeel van het kampziekenhuis.

Van: Kamporganisatie, administratie Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Samson behoort tot het personeel van het kampziekenhuis.

Arbeitskarte van Samson Stern in kamp Westerbork

Personen