In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-05-26 Onderwerp: net de brief van 26 april ontvangen; het heengaan van Nathan was voor hem een verlossing; in een rusthuis overleden, nadat hij als ongeneeslijk uit het ziekenhuis was ontslagen; je moeder heeft alle hulp en bijstand gehad, ook in de toekomst zal daar niet aan ontbreken; we zijn tot het laatst bij je vader gebleven…

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-05-26 Onderwerp: net de brief van 26 april ontvangen; het heengaan van Nathan was voor hem een verlossing; in een rusthuis overleden, nadat hij als ongeneeslijk uit het ziekenhuis was ontslagen; je moeder heeft alle hulp en bijstand gehad, ook in de toekomst zal daar niet aan ontbreken; we zijn tot het laatst bij je vader gebleven…

Brief van Bennie Bannet aan de familie Smit vanuit Rotterdam

Foto: zowel een origineel als een reproductie van deze foto.&nbsp; Het is een afbeelding van de boerderij van de familie Oldenkamp uit 1943.&nbsp; Deze familie woonde aan de weg Hooghalen-kamp Westerbork.&nbsp;

Foto: zowel een origineel als een reproductie van deze foto.&nbsp; Het is een afbeelding van de boerderij van de familie Oldenkamp uit 1943.&nbsp; Deze familie woonde aan de weg Hooghalen-kamp Westerbork.&nbsp;

Dossier

Ruth Elisabeth Kahlenberg is in onderduik in Franeker overleden. Zij was ondergedoken bij dokter Hommes aan de Academiestraat 10. Daar kreeg ze kinderverlamming. Er is nog geprobeerd om haar naar een ziekenhuis te krijgen, want haar ademhalingsspieren waren gedeeltelijk verlamd en in een ziekenhuis zou &nbsp;Ruth in een zogenoemde ijzeren long kunnen worden gelegd. Maar dat is niet gelukt. Wel heeft men haar twee keer nog een serum toegediend en is samen met een paar zusters meer dan 24 uur kunstmatige ademhaling toegepast. Alle inspanningen ten spijt is Ruth Elisabeth op 16 november 1943 omstreeks 15.30 aan kinderverlamming overleden. Na de oorlog verklaarden de betrokken dat haar lichaam de volgende dag in een hutkoffer naar het land van een boer in Tzum was gebracht, waar ze illegaal werd begraven.&nbsp;

Plaatsen in kamp Westerbork

Centrale Keuken

Bewijs Van: Granaat, Jozeph Plaats: Amsterdam Datum: 1941-04-23 Afgegeven door: Politie te Amsterdam Betreft: inbeslaggenomen radio

Bewijs Van: Granaat, Jozeph Plaats: Amsterdam Datum: 1941-04-23 Afgegeven door: Politie te Amsterdam Betreft: inbeslaggenomen radio

Bewijs van inbeslagname van de radio van Jozeph Granaat

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1942-01-02 Onderwerp: de zaak is gesloten, de drukkerij, het kantoor en magazijn is met lakzegels hermetisch afgesloten; dienstmeisje moet per 1 januari weg; schorsing meneer Krepel; Herman Heilbron is een paar dagen bij zijn familie geweest; het doen van huishoudelijke taken; ze spelen veel Monopoly; gelukkig nieuwjaar en hoop op vrede; Lenfering werkt bij de Zuiderzeewerken; van Dijk luitenant bij de WA in Steenwijk…

Van: de Bruin, Emanuel Aan: beste vriend Plaats: Hardenberg Datum: 1942-01-02 Onderwerp: de zaak is gesloten, de drukkerij, het kantoor en magazijn is met lakzegels hermetisch afgesloten; dienstmeisje moet per 1 januari weg; schorsing meneer Krepel; Herman Heilbron is een paar dagen bij zijn familie geweest; het doen van huishoudelijke taken; ze spelen veel Monopoly; gelukkig nieuwjaar en hoop op vrede; Lenfering werkt bij de Zuiderzeewerken; van Dijk luitenant bij de WA in Steenwijk…

Brief van Emanuel de Bruin aan beste vriend vanuit Hardenberg

Personen