In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kwitantie van het Joodse kledingbedrijf Stern dat locaties had in Hoogeveen en Meppel. Datum: 1938-01-25

Kwitantie van het Joodse kledingbedrijf Stern dat locaties had in Hoogeveen en Meppel. Datum: 1938-01-25

Kwitantie van kledingzaak Stern met locaties in Hoogeveen en Meppel

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk (ontwerpen kledingstukken?).

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk (ontwerpen kledingstukken?).

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Uns sagt er, opium macht ihn froh...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Uns sagt er, opium macht ihn froh...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Werner ligt nog steeds in het ziekenhuis, urine onderzoek, zoutloos eten; pakketjes worden in het bijzijn van de barakleiders opengemaakt en de brieven worden in beslag genomen. Dus geen brieven meer bij de pakketjes; vriend J. is niet meer in Scheveningen, maar verder gereisd over de grens (gevangenis in Duitsland?); transporten uit Vught zijn binnengekomen, onder andere de man van Cleo, hij is hersteld van een longontsteking; door de grote transporten is de school opgeheven en wordt de schoolbarak weer als woonbarak gebruikt; er gaan geruchten dat er wekelijks 2000 mensen moeten vertrekken in goederenwagons; Nicht Sara Davidson-Pach is op bezoek geweest, haar oudste dochter was alleen achtergebleven. Sara heeft een deel van haar bagage weer terug is vol optimistisch met haar kinderen op transport gegaan. Of Stella dit aan haar dochter Mirjam wil doorgeven.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Werner ligt nog steeds in het ziekenhuis, urine onderzoek, zoutloos eten; pakketjes worden in het bijzijn van de barakleiders opengemaakt en de brieven worden in beslag genomen. Dus geen brieven meer bij de pakketjes; vriend J. is niet meer in Scheveningen, maar verder gereisd over de grens (gevangenis in Duitsland?); transporten uit Vught zijn binnengekomen, onder andere de man van Cleo, hij is hersteld van een longontsteking; door de grote transporten is de school opgeheven en wordt de schoolbarak weer als woonbarak gebruikt; er gaan geruchten dat er wekelijks 2000 mensen moeten vertrekken in goederenwagons; Nicht Sara Davidson-Pach is op bezoek geweest, haar oudste dochter was alleen achtergebleven. Sara heeft een deel van haar bagage weer terug is vol optimistisch met haar kinderen op transport gegaan. Of Stella dit aan haar dochter Mirjam wil doorgeven.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: (Swaab, Louis David) Aan: lieve tantes Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-05 Onderwerp: post versturen; brief zal vermoedelijk open zijn; werkkampen; werken op het land; adres vader in R.W. Diever

Van: (Swaab, Louis David) Aan: lieve tantes Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-05 Onderwerp: post versturen; brief zal vermoedelijk open zijn; werkkampen; werken op het land; adres vader in R.W. Diever

Brief van Louis David Swaab aan zijn tantes vanuit kamp Westerbork

Tekst. Tekst met illustratie uit he Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Tekst. Tekst met illustratie uit he Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto van het boek Humor und Melodie (Cabaret).

Foto van het gezin Weissenstein en medebewoners&nbsp; Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-1941

Foto van het gezin Weissenstein en medebewoners&nbsp; Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-1941

Foto van het gezin Weissenstein en medebewoners in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Personen