In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: de brief is illegaal; de brief is voor de hele familie bestemd; nog geen papieren uit Luxemburg; kreeg bericht van de Antragstelle, voorlopig vrijgesteld van deportatie; 7 maanden in Westerbork; veel mensen zien komen en gaan, het ergste is Bruintje, dat was niet nodig geweest; wordt ongelukkig van het zien van mensen bij elkaar die leef en leed afwachten en delen; &nbsp;vraagt om een paar sokken, het wordt te koud voor blote voeten in de schoenen; verlegen om een zaklantaarn, het is stikdonker in het kamp; hij heeft zij &nbsp;benen al bezeerd en hij durft haast niet te lopen; ook heeft hij enveloppen nodig…

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: de brief is illegaal; de brief is voor de hele familie bestemd; nog geen papieren uit Luxemburg; kreeg bericht van de Antragstelle, voorlopig vrijgesteld van deportatie; 7 maanden in Westerbork; veel mensen zien komen en gaan, het ergste is Bruintje, dat was niet nodig geweest; wordt ongelukkig van het zien van mensen bij elkaar die leef en leed afwachten en delen; &nbsp;vraagt om een paar sokken, het wordt te koud voor blote voeten in de schoenen; verlegen om een zaklantaarn, het is stikdonker in het kamp; hij heeft zij &nbsp;benen al bezeerd en hij durft haast niet te lopen; ook heeft hij enveloppen nodig…

Brief van Henri Fuldauer aan zijn ouders en broer vanuit kamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: Fuldauer, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-07-02 Onderwerp: jammer dat Bruintje zich niet flinker heeft gehouden, nu ben ik hier alleen en had zij er ook nog kunnen zijn; hoort nog niets van zijn papieren; …'hoe staat het met de levensmiddelen? Zijn die nogal te krijgen?'…

Van: Fuldauer, Henri Aan: Fuldauer, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-07-02 Onderwerp: jammer dat Bruintje zich niet flinker heeft gehouden, nu ben ik hier alleen en had zij er ook nog kunnen zijn; hoort nog niets van zijn papieren; …'hoe staat het met de levensmiddelen? Zijn die nogal te krijgen?'…

Briefkaart van Henri Fuldauer aan de familie Fuldauer vanuit kamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: Espinosa, L.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-10 Onderwerp: Henri is gezond; ontbrekende papieren uit Luxemburg nog niet ontvangen; stuur gauw weer een kaartje…

Van: Fuldauer, Henri Aan: Espinosa, L.J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-10 Onderwerp: Henri is gezond; ontbrekende papieren uit Luxemburg nog niet ontvangen; stuur gauw weer een kaartje…

Briefkaart van Henri Fuldauer aan L.J. Espinosa vanuit kamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-15 Onderwerp: nog steeds niets uit Luxemburg gehoord, dooppapieren van moeders grootouders; de trouwpapieren zijn al bij de Antragstelle; als het maar niet te laat is; hij zit al ruim een half jaar in Westerbork; aan zijn broer Nico de groeten van Naborro. Hij werkt op de timmerwerkplaats; …

Van: Fuldauer, Henri Aan: ouders en broer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-15 Onderwerp: nog steeds niets uit Luxemburg gehoord, dooppapieren van moeders grootouders; de trouwpapieren zijn al bij de Antragstelle; als het maar niet te laat is; hij zit al ruim een half jaar in Westerbork; aan zijn broer Nico de groeten van Naborro. Hij werkt op de timmerwerkplaats; …

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1942-08-06.&nbsp; Onderwerp: Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam met de verklaring dat de heer Cohen medewerker is van de Joodsche Raad. Werkzaam in kamp Westerbork bij de afd. registratie.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Cohen, L.A.A. dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp.&nbsp; Datum: 1942-08-06.&nbsp; Onderwerp: Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam met de verklaring dat de heer Cohen medewerker is van de Joodsche Raad. Werkzaam in kamp Westerbork bij de afd. registratie.

Foto van een brief van Joodsche Raad voor Amsterdam aan L.A.A. Cohen

Van: Lies en Jules Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-02 Onderwerp: kaart van Jules, die hij citeert, omdat hij liggend niet kan schrijven; pakketje met perziken sap en appelmoes. Jules heeft ervan genoten; Jules gaat erg langzaam vooruit; Lies: bedankt voor de aardbeien; voor het gewone eten hebben ze behoefte aan uitjes, piccalilly en augurken…

Van: Lies en Jules Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-02 Onderwerp: kaart van Jules, die hij citeert, omdat hij liggend niet kan schrijven; pakketje met perziken sap en appelmoes. Jules heeft ervan genoten; Jules gaat erg langzaam vooruit; Lies: bedankt voor de aardbeien; voor het gewone eten hebben ze behoefte aan uitjes, piccalilly en augurken…

Briefkaart van Jules en Lies aan het echtpaar den Haan-Palache vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking aan de Barakkenleiders Datum: 1943-11-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verplichte inenting tegen diphterie

Bekendmaking aan de Barakkenleiders Datum: 1943-11-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verplichte inenting tegen diphterie

Bekendmaking over verplichte inenting tegen difterie

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs van Hermine Snoek

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Bewijs van verzending van een pakket aan David Lierens in kamp Westerbork

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring over persoonsbewijs en politieke betrouwbaarheid van Jeanette Gerritse-Kwetser

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-14 Onderwerp: gelukstelegram om te feliciteren in verband met een benoeming.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-14 Onderwerp: gelukstelegram om te feliciteren in verband met een benoeming.

Telegram van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer in verband met een benoeming

Van: Langstadt, R.&nbsp; Aan: Langstadt, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 50 Datum: 1943-11-12&nbsp; Buitenlandse postwissel, geld overgemaakt naar Theresienstadt van Ruth naar haar vader Wilhelm, die in april 1943 via kamp Westerbork in Theresienstadt terechtkwam.

Van: Langstadt, R.&nbsp; Aan: Langstadt, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 50 Datum: 1943-11-12&nbsp; Buitenlandse postwissel, geld overgemaakt naar Theresienstadt van Ruth naar haar vader Wilhelm, die in april 1943 via kamp Westerbork in Theresienstadt terechtkwam.

van het overmaken van geld vanuit kamp Westerbork naar Theresienstadt

Twaalf kwitanties afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam/Joodsche Raad Afdeling Vergunningen te Haarlem&nbsp; Bedrag 0,25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.&nbsp; Periode 28-11-1941 - 12-02-1942 5493-13 (1) t/m 5493-13 (12).

Twaalf kwitanties afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam/Joodsche Raad Afdeling Vergunningen te Haarlem&nbsp; Bedrag 0,25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.&nbsp; Periode 28-11-1941 - 12-02-1942 5493-13 (1) t/m 5493-13 (12).

Kwitanties afgegeven door de Joodse Raden te Amsterdam en Haarlem

Van: Hein, Theresia Jetta Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: Pakket ontvangen

Van: Hein, Theresia Jetta Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: Pakket ontvangen

Briefkaart van Theresia Jetta Hein aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Vught

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-19 Onderwerp: brieven ontvangen; haar zaak is en grote geduldsproef; naar vier weken nog niet verder; ‘zou het helpen als je naar Velp ging?’ (Aus der Fünten); verschillende dames spreken hier Frans, Lotte heeft wat aan haar Franse lessen gehad, ze verstaat alles vrij vlot…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-19 Onderwerp: brieven ontvangen; haar zaak is en grote geduldsproef; naar vier weken nog niet verder; ‘zou het helpen als je naar Velp ging?’ (Aus der Fünten); verschillende dames spreken hier Frans, Lotte heeft wat aan haar Franse lessen gehad, ze verstaat alles vrij vlot…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Brief van de Schade-Enquete-Commissie aan J. van Dam over vervallen claim van huischade

Van: Hirsch, R. (Joodse Raad Zwolle) Aan: Rabbie, mevrouw Plaats: Zwolle Datum: 1942-12-22 Onderwerp: 'Heden passeerde hier op doortocht naar Westerbork de heer J. Rabbie, R. Hirsch werkzaam bij de Joodse Raad van Zwolle geeft namens J. Rabbie een boodschap door aan diens vrouw (Frederika Rabbie-Schaap).

Van: Hirsch, R. (Joodse Raad Zwolle) Aan: Rabbie, mevrouw Plaats: Zwolle Datum: 1942-12-22 Onderwerp: 'Heden passeerde hier op doortocht naar Westerbork de heer J. Rabbie, R. Hirsch werkzaam bij de Joodse Raad van Zwolle geeft namens J. Rabbie een boodschap door aan diens vrouw (Frederika Rabbie-Schaap).

Briefkaart van R. Hirsch aan mevrouw Rabbie over de doortocht van haar man naar kamp Westerbork

Van: Cohen-Hammelburg, Sophia Aan: Hammelburg, S. Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-04-05 Onderwerp: een in kamp Westerbork geschreven afscheidskaart, wordt een dag later uit de trein gegooid.&nbsp;

Van: Cohen-Hammelburg, Sophia Aan: Hammelburg, S. Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-04-05 Onderwerp: een in kamp Westerbork geschreven afscheidskaart, wordt een dag later uit de trein gegooid.&nbsp;

Briefkaart van Sophia Cohen-Hammelburg aan S. Hammelburg vanuit kamp Westerbork en de trein

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-04-02 Onderwerp: hij gedenkt iedereen dagelijks in zijn gebed; graag melkpoeder of gecondenseerde melk; hij kreeg enkele brieven uit Haaren doorgestuurd; ….

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-04-02 Onderwerp: hij gedenkt iedereen dagelijks in zijn gebed; graag melkpoeder of gecondenseerde melk; hij kreeg enkele brieven uit Haaren doorgestuurd; ….

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zussen vanuit kamp Vught

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-10 Onderwerp: briefkaarten van Hanneke komen binnen; ‘voor welke ziekten ben je ingeënt?’; voor een aantal ziekten was ze al voor kamp Westerbork ingeënt; er zullen schoenen worden toegestuurd; moeder hoop dat Hanneke als niet-vol-joods kind niet uitgesloten wordt; pakketjes komen binnen; Hanneke maakt 's avonds veel pret, maakt wandelingen en plukt bramen; moeder heeft gehoord dat er in het kamp een aardige bibliotheek is…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-10 Onderwerp: briefkaarten van Hanneke komen binnen; ‘voor welke ziekten ben je ingeënt?’; voor een aantal ziekten was ze al voor kamp Westerbork ingeënt; er zullen schoenen worden toegestuurd; moeder hoop dat Hanneke als niet-vol-joods kind niet uitgesloten wordt; pakketjes komen binnen; Hanneke maakt 's avonds veel pret, maakt wandelingen en plukt bramen; moeder heeft gehoord dat er in het kamp een aardige bibliotheek is…

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-03 Onderwerp: morgen is het schrijfdag, ze begint alvast; over haar zaak en verschillende personen; het is wachten op een wonder…; allen die niet bij de ‘commandant’ waren zijn naar huis; over iemand die in het ziekenhuis ligt voor zijn knie…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-03 Onderwerp: morgen is het schrijfdag, ze begint alvast; over haar zaak en verschillende personen; het is wachten op een wonder…; allen die niet bij de ‘commandant’ waren zijn naar huis; over iemand die in het ziekenhuis ligt voor zijn knie…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Personen