In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Sientje en Max&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: beste wensen en veel beterschap (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie).

Van: Sientje en Max&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: beste wensen en veel beterschap (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie).

Briefkaart van Max en Sientje Stodel aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

Chanoeka.&nbsp; Chanoekaviering van jongeren in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1942-12-09 Leo Blumensohn steekt kaarsjes in een grote woonbarak aan. Aan de rechterkant van de foto (gezichten duidelijk zichtbaar) van rechts naar links de volgende personen: Margot Goldberg, Vera Berberich, Doris Moses, Nachmann Scheinowitz en Erika Herz. &nbsp;

Chanoeka.&nbsp; Chanoekaviering van jongeren in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1942-12-09 Leo Blumensohn steekt kaarsjes in een grote woonbarak aan. Aan de rechterkant van de foto (gezichten duidelijk zichtbaar) van rechts naar links de volgende personen: Margot Goldberg, Vera Berberich, Doris Moses, Nachmann Scheinowitz en Erika Herz. &nbsp;

Chanoekaviering in een grote woonbarak

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-20 Onderwerp: vraag voor uitstel verstrekking visum, de inwilliging ervan en nieuwe aanvraag voor verstrekking met de vraag of Fritz en zijn vrouw nog naar Amerika kunnen vertrekken; vraag over documenten…

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-20 Onderwerp: vraag voor uitstel verstrekking visum, de inwilliging ervan en nieuwe aanvraag voor verstrekking met de vraag of Fritz en zijn vrouw nog naar Amerika kunnen vertrekken; vraag over documenten…

Brief van Fritz Tauber aan het Amerikaanse Consulaat

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: uitvoering van een scene in het cabaretprogramma Der Bunter Abend, links Max Ehrlich en rechts Franz Engel.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: uitvoering van een scene in het cabaretprogramma Der Bunter Abend, links Max Ehrlich en rechts Franz Engel.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: van der Saag, J.G.F., journalist Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Meppel Datum: 1946-08-19 Onderwerp: Antwoord op schrijven van Buijvoets over een artikel dat in de 'Vrije Stem' heeft gestaan. Het artikel ging over de slechte verstandhouding tussen buiten- en binnenbewaking in Kamp Westerbork.&nbsp; De zegsman komt volgens afzender uit de Gezagstroepen. Bladzijde 2: Verklaring van J. Grevelink, Res. 1e luitenant, dat hij geen rapport over stakende SS'ers heeft uitgebracht zoals bedoeld in de publicatie.&nbsp;

Van: van der Saag, J.G.F., journalist Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Meppel Datum: 1946-08-19 Onderwerp: Antwoord op schrijven van Buijvoets over een artikel dat in de 'Vrije Stem' heeft gestaan. Het artikel ging over de slechte verstandhouding tussen buiten- en binnenbewaking in Kamp Westerbork.&nbsp; De zegsman komt volgens afzender uit de Gezagstroepen. Bladzijde 2: Verklaring van J. Grevelink, Res. 1e luitenant, dat hij geen rapport over stakende SS'ers heeft uitgebracht zoals bedoeld in de publicatie.&nbsp;

Brief van Van der Saag aan J.G. Buijvoets over verhoudingen tussen de bewakingstroepen

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Dikhoff, Manus en Prins, Piet en Pien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-05-28 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes; verlangen naar een bericht; de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Manus Dikhoff en de familie Prins vanuit kamp Vught

Van: Rika Aan: Prins, Piet Plaats: onbekend Datum: 1943-02-09 Onderwerp: familieaangelegenheden en een nieuw onderkomen; heeft vader al zijn pakje ontvangen?&nbsp;

Van: Rika Aan: Prins, Piet Plaats: onbekend Datum: 1943-02-09 Onderwerp: familieaangelegenheden en een nieuw onderkomen; heeft vader al zijn pakje ontvangen?&nbsp;

Brief van Rika aan Piet (Prins)

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-07-05 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl. Datum: 1943-07-05 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Piet en Fien Prins

Van: Hilversum-Querido, Saar Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: over het werk; nog even gesperd (door een lootje); Vught zal een echt werkkamp worden; geprobeerd als gedoopte (vals) aan deportatie te ontkomen; ze moet weg naar Westerbork; post ontvangen; er wordt gezegd dat ze niet naar Polen gaan; allerlei geruchten…over de verschillende categorieën…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Saar Aan: Prins, Piet en Fien Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-16 Onderwerp: over het werk; nog even gesperd (door een lootje); Vught zal een echt werkkamp worden; geprobeerd als gedoopte (vals) aan deportatie te ontkomen; ze moet weg naar Westerbork; post ontvangen; er wordt gezegd dat ze niet naar Polen gaan; allerlei geruchten…over de verschillende categorieën…&nbsp;

Brief van Saar Hilversum-Querido aan Piet en Fien Prins vanuit kamp Vught

Van: het Bureel van de kampintendant (luitenant Buijvoets en administrateur de Jong)&nbsp; Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: Samson heeft toestemming om kamp Westerbork definitief te verlaten.

Van: het Bureel van de kampintendant (luitenant Buijvoets en administrateur de Jong)&nbsp; Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: Samson heeft toestemming om kamp Westerbork definitief te verlaten.

Verklaring voor Samson Stern om het kamp voorgoed te mogen verlaten

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 De jongen staande in het midden met een zak met stro en bril is Stefan Breslauer, de zoon van de fotograaf.

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 De jongen staande in het midden met een zak met stro en bril is Stefan Breslauer, de zoon van de fotograaf.

Kinderen werken op het land bij kamp Westerbork

Foto album&nbsp; Westerbork, kamp Foto album met foto's van huis van de commandant; werkende kampbewoners; voetballen; kinderen; cabaret; vee.&nbsp; Totaal 32 foto's (5101-3-01 t/m 5101-3-32)&nbsp; Op de map bevonden zich de initialen A.G. (Gemmeker) uitgevoerd in brons.

Foto album&nbsp; Westerbork, kamp Foto album met foto's van huis van de commandant; werkende kampbewoners; voetballen; kinderen; cabaret; vee.&nbsp; Totaal 32 foto's (5101-3-01 t/m 5101-3-32)&nbsp; Op de map bevonden zich de initialen A.G. (Gemmeker) uitgevoerd in brons.

Het Westerborkfotoalbum met de initialen van kampcommandant Gemmeker

Een Jodenster

Jodenster Onderwerp: mogelijk gedragen door Walter Wijnberg

Jodenster Onderwerp: mogelijk gedragen door Walter Wijnberg

Jodenster

Enveloppe bij de brief geschreven door Martha Bertenthal vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Enveloppe Geadresseerd aan: Den Weledelen Heer A. Visser Kamp Westerbork Hooghalen Oost Adres is doorgestreept en er staat bij vermeld: terug afzender Haarlem, Asser Visser abgereist 15-08-1942

Enveloppe Geadresseerd aan: Den Weledelen Heer A. Visser Kamp Westerbork Hooghalen Oost Adres is doorgestreept en er staat bij vermeld: terug afzender Haarlem, Asser Visser abgereist 15-08-1942

Enveloppe geadresseerd aan A. Visser

Het ketelhuis van het interneringskamp Westerbork, barak 26&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De ketels in het ketelhuis.

Het ketelhuis van het interneringskamp Westerbork, barak 26&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De ketels in het ketelhuis.

Foto van de warmwaterboilers van het ketelhuis

Van: onbekend Aan: onbekend Plaats: onbekend Datum: 1944 Onderwerp: pogingen tot het verkrijgen van een G1 verklaring voor Lotte Ruth Feldman-Kan. Doopsbewijs ligt opgeslagen in een fort te Potsdam.

Van: onbekend Aan: onbekend Plaats: onbekend Datum: 1944 Onderwerp: pogingen tot het verkrijgen van een G1 verklaring voor Lotte Ruth Feldman-Kan. Doopsbewijs ligt opgeslagen in een fort te Potsdam.

Brief over pogingen tot het verkrijgen van een G1 verklaring

Personen