In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Verklaring van de polikliniek dat mevrouw Rog-Grost door verwezen wordt naar Dr. de Vries in barak 3. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-02&nbsp;

Verklaring van de polikliniek dat mevrouw Rog-Grost door verwezen wordt naar Dr. de Vries in barak 3. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-02&nbsp;

Verklaring van de polikliniek aan mevrouw Rog-Crost om te verschijnen in barak 3

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-26&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: desinfecteren van achtergelaten kleding door mensen die op transport zijn gegaan.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-26&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: desinfecteren van achtergelaten kleding door mensen die op transport zijn gegaan.

Mededeling over het desinfecteren van achtergelaten kleding door personen die op transport zijn gegaan.

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder ivm de kou warme kleding wil opsturen voor de heer en mevrouw Lek en voor hemzelf. Ook vraagt hij of ze Trees en haar zusters, die in Vught zitten, brood en boter wil sturen.&nbsp;

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-20 Onderwerp: Bram vraagt of zijn moeder ivm de kou warme kleding wil opsturen voor de heer en mevrouw Lek en voor hemzelf. Ook vraagt hij of ze Trees en haar zusters, die in Vught zitten, brood en boter wil sturen.&nbsp;

Briefkaart van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Van: Prins, Hartog Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: ‘als jullie deze brief ontvangen, ben ik al op reis naar het grote onbekende’; waarheen weet Hartog niet, afwachten wat het lot beschikt; 21 jaar lief en leed met elkaar gedeeld; er was niet te ontkomen aan deportatie; van hoogste hand; te laste gelegd zwart handel…opgepakt door verraad; Hartog hoopt terug te keren; ‘beloof mij 1 ding, wacht 5 jaar op mij en geloof dan dat ik niet weerkomt. Geloof nooit dat ik dood ben, ook al krijg je bericht, want ik wil leven…’; ‘lieve vrouw elke letter is een traan, maar elke traan is en kus in gedachte van jou’ …

Van: Prins, Hartog Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: ‘als jullie deze brief ontvangen, ben ik al op reis naar het grote onbekende’; waarheen weet Hartog niet, afwachten wat het lot beschikt; 21 jaar lief en leed met elkaar gedeeld; er was niet te ontkomen aan deportatie; van hoogste hand; te laste gelegd zwart handel…opgepakt door verraad; Hartog hoopt terug te keren; ‘beloof mij 1 ding, wacht 5 jaar op mij en geloof dan dat ik niet weerkomt. Geloof nooit dat ik dood ben, ook al krijg je bericht, want ik wil leven…’; ‘lieve vrouw elke letter is een traan, maar elke traan is en kus in gedachte van jou’ …

Brief van harog Prins aan zijn vrouw en kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: de Polikliniek voor Dermatologie&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Groningen Datum: 1938-07-25 Onderwerp: afspraak voor Jetbora.

Van: de Polikliniek voor Dermatologie&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Groningen Datum: 1938-07-25 Onderwerp: afspraak voor Jetbora.

Bewijs van een afspraak bij de Polikliniek voor Dermatologie voor Jetbora van Dam

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Acohen, R. Plaats: Den Haag Datum: 1946-08-22 Onderwerp: gegevens over Maurits Acohen.

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Acohen, R. Plaats: Den Haag Datum: 1946-08-22 Onderwerp: gegevens over Maurits Acohen.

Brief van het Rode kruis aan R. Acohen betreffende inlichtingen omtrent Maurits Cohen

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Janny Dekker Plaats: Deventer Datum: 1940 Onderwerp: felicitatie voor Janny. De drie kinderen op de kaart hebben een naam gekregen: Janny, Bram en Heim.

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Janny Dekker Plaats: Deventer Datum: 1940 Onderwerp: felicitatie voor Janny. De drie kinderen op de kaart hebben een naam gekregen: Janny, Bram en Heim.

Ansichtkaart van de familie Roos en oma Gosschalk aan Janny Dekker

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma

Van: Bannet, Bennie en van Koppelen-Bannet, Mathilda (de weduwe van Koppelen) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-12-09 Onderwerp: nummering van brieven; toevoegen van een brief van Bennie bij die van zijn zus Mathilda; over het schrijven van brieven die niet worden ontvangen in onbezet Frankrijk; Mathilda heeft het zwaar sinds het overlijden van Nathan; de hoop het gezin van haar dochter ooit weer te kunnen zien, houdt haar op de been; woorden van Mathilda aan haar kleindochter Ellen; over andere familieleden …

Van: Bannet, Bennie en van Koppelen-Bannet, Mathilda (de weduwe van Koppelen) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-12-09 Onderwerp: nummering van brieven; toevoegen van een brief van Bennie bij die van zijn zus Mathilda; over het schrijven van brieven die niet worden ontvangen in onbezet Frankrijk; Mathilda heeft het zwaar sinds het overlijden van Nathan; de hoop het gezin van haar dochter ooit weer te kunnen zien, houdt haar op de been; woorden van Mathilda aan haar kleindochter Ellen; over andere familieleden …

Brief van Bennie Bannet en Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Personen