In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

1943

December 1943

Van: Line Aan: Querido, Levie Datum: 1943 Onderwerp: pakketpost voor Levie Querido in barak 55.&nbsp;

Van: Line Aan: Querido, Levie Datum: 1943 Onderwerp: pakketpost voor Levie Querido in barak 55.&nbsp;

Papier dat om een pakketje heeft gezeten gericht aan Levie Querido in kamp Westerbork, barak 55

Van: Meyers-Miers, Hans Alfred&nbsp; Aan: Meyers-Miers, heer&nbsp; Plaats: Mauthausen&nbsp; Datum: 1941-08-31&nbsp; Onderwerp: familiegroeten en nog geen brief ontvangen.

Van: Meyers-Miers, Hans Alfred&nbsp; Aan: Meyers-Miers, heer&nbsp; Plaats: Mauthausen&nbsp; Datum: 1941-08-31&nbsp; Onderwerp: familiegroeten en nog geen brief ontvangen.

Brief van Hans Alfred Meyers-Miers aan zijn vader (ouders) vanuit Mauthausen

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Pauze tijdens het werk.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Pauze tijdens het werk.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Pauze tijdens het werk op het land bij kamp Westerbork

Armband met opdruk NB 257 (Notbereitschaft, hulptroepen van de Ordedienst).

Armband met opdruk NB 257 (Notbereitschaft, hulptroepen van de Ordedienst).

Armband met opdruk NB (Notbereitschaft) 257

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 390 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Schaap, Estella geb. 18-05-69 overleden te Westerbork op 26-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 390 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Schaap, Estella geb. 18-05-69 overleden te Westerbork op 26-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Estella Schaap

Legitimatiebewijs Joodsche raad voor Amsterdam Met verklaring dat Alexander Roozendaal als voorzitter van de medische commissie van het Ned. Isr. Ziekenhuis en oudeliedegesticht werkzaam is. Datum: 1942-07-15 Met pasfoto

Legitimatiebewijs Joodsche raad voor Amsterdam Met verklaring dat Alexander Roozendaal als voorzitter van de medische commissie van het Ned. Isr. Ziekenhuis en oudeliedegesticht werkzaam is. Datum: 1942-07-15 Met pasfoto

Verklaring dat Alexander Roozendaal werkzaam is voor het Ned. Isr. Ziekenhuis

Interieur van een barak.&nbsp; Tekening gemaakt door W. Löwenhardt Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05 Tevens staan op de bedden en de koffers namen genoemd als: S. Lopez (s) Cardozo en Gudema uit Groningen, geboren op 13-11-1890

Interieur van een barak.&nbsp; Tekening gemaakt door W. Löwenhardt Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05 Tevens staan op de bedden en de koffers namen genoemd als: S. Lopez (s) Cardozo en Gudema uit Groningen, geboren op 13-11-1890

Foto van een tekening van het Interieur van een barak

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Aanvraag betreffende de gezochte Morris Zomerplaag

Voormalige kampgracht&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959

Voormalige kampgracht&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959

Foto van een voormalige kampgracht in het woonoord Schattenberg

Notitie: Het P.T.T. Bedrijf te Lager Westerbork 1942-1943 Inspectie: Groningen Hoofdkantoor: Assen Poststation: Hooghalen (Mevr. Walles) Blz.: 20 Over de organisatie van de post in kamp Westerbork. Met plattegrond van de postbarak nr. 100.

Notitie: Het P.T.T. Bedrijf te Lager Westerbork 1942-1943 Inspectie: Groningen Hoofdkantoor: Assen Poststation: Hooghalen (Mevr. Walles) Blz.: 20 Over de organisatie van de post in kamp Westerbork. Met plattegrond van de postbarak nr. 100.

Notitie betreffende de organisatie van de post in kamp Westerbork

Van: Spetter, J, familie Aan: ouders en Leo&nbsp; Plaats: Voorburg Datum: 1942-11-09 Onderwerp: ‘hoe gaat het met jullie?’; ‘hebben jullie de drie pakjes nog ontvangen?’; in het geval ze een pakket ontvangen, laat Leo dan gelijk een telegram sturen met de woorden: “ontvangen, stuur meer”; ‘nu zitten we steeds in afwachting of jullie er nog zijn?’; ’hoe gaat het met Ernest Frank, laat hij eens schrijven wat hij beleefd heeft…' . Op de enveloppe staat: retour afzender Voorburg, vertrokken.

Van: Spetter, J, familie Aan: ouders en Leo&nbsp; Plaats: Voorburg Datum: 1942-11-09 Onderwerp: ‘hoe gaat het met jullie?’; ‘hebben jullie de drie pakjes nog ontvangen?’; in het geval ze een pakket ontvangen, laat Leo dan gelijk een telegram sturen met de woorden: “ontvangen, stuur meer”; ‘nu zitten we steeds in afwachting of jullie er nog zijn?’; ’hoe gaat het met Ernest Frank, laat hij eens schrijven wat hij beleefd heeft…' . Op de enveloppe staat: retour afzender Voorburg, vertrokken.

Brief en enveloppe van Jaap, Nel en Lenie aan hun ouders en Leo vanuit Voorburg

Van: van Koppelen-Bannet Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-05-26 Onderwerp: te moeilijk voor haar om over vader te schrijven. Ze laat het over aan haar broer Ben; zo lang gewacht, omdat ze bang was dat haar dochter overstuur zou zijn en zo ver weg is; wees niet kwaad dat ik het zolang verzwegen heb; Mathilde: wat mij betreft gaat wel hoor!'…&nbsp;

Van: van Koppelen-Bannet Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-05-26 Onderwerp: te moeilijk voor haar om over vader te schrijven. Ze laat het over aan haar broer Ben; zo lang gewacht, omdat ze bang was dat haar dochter overstuur zou zijn en zo ver weg is; wees niet kwaad dat ik het zolang verzwegen heb; Mathilde: wat mij betreft gaat wel hoor!'…&nbsp;

Brief van Mathilde van Koppelen-Bannet aan haar dochter, kleinkind en schoonzoon

Personen