In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Joodse Mulo Aan: de heer en mevrouw Meijer Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-04 Onderwerp: verklaring dat Helene Egger leerling is op de Joodse Mulo. &nbsp;

Van: de Joodse Mulo Aan: de heer en mevrouw Meijer Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-04 Onderwerp: verklaring dat Helene Egger leerling is op de Joodse Mulo. &nbsp;

Brief van de Joodse Mulo aan het echtpaar Meijer

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Brief van Thoom aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-22/23 Onderwerp: brieven en pakje ontvangen; brood in de wacht op een warmplaat opgebakken; behoefte aan eieren; zeep van haar en moeder is bijna op; Nijmeegse gemengd-gehuwden hebben een bevoorrechte positie; over naar huis gaan…; niemand wist haar te vertellen wie op ziekentransport ging, om 2 uur in de nacht wist de hoofdportier nog niets; Lotte liep de ziekenzalen af, de zuster zeiden dat er op hun zaal niemand voor het transport in aanmerking kwam; bezoek van haar man ging niet door, misschien volgende week. Dr. Swaab zal zijn best doen; met Dr. Eisner contact opnemen als het gaat om een eventuele vrijlating; voorbeeld van iemand uit de ‘S’ ontslagen, die uiteindelijk werd vrijgelaten; misschien beter de kampbrieven op een machine te typen?; ze zag Röttgen met zijn vrouw. Hij riep: 'ik heb uw man niet gezien, maar ik ga morgen naar hem toe'.; mevrouw de Vries Robles kreeg zojuist haar baby, een zoon. Hij komt morgen (echtgenoot); weet je nog iemand die met de vroegere secretaresse van Gemmeker (nog zijn vriendin) bevriend is. In Assen heeft zij ook familie, daar komt Gemmeker wel eens…Ik kan je niet schrijven wat er in Westerbork allemaal omgaat…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-22/23 Onderwerp: brieven en pakje ontvangen; brood in de wacht op een warmplaat opgebakken; behoefte aan eieren; zeep van haar en moeder is bijna op; Nijmeegse gemengd-gehuwden hebben een bevoorrechte positie; over naar huis gaan…; niemand wist haar te vertellen wie op ziekentransport ging, om 2 uur in de nacht wist de hoofdportier nog niets; Lotte liep de ziekenzalen af, de zuster zeiden dat er op hun zaal niemand voor het transport in aanmerking kwam; bezoek van haar man ging niet door, misschien volgende week. Dr. Swaab zal zijn best doen; met Dr. Eisner contact opnemen als het gaat om een eventuele vrijlating; voorbeeld van iemand uit de ‘S’ ontslagen, die uiteindelijk werd vrijgelaten; misschien beter de kampbrieven op een machine te typen?; ze zag Röttgen met zijn vrouw. Hij riep: 'ik heb uw man niet gezien, maar ik ga morgen naar hem toe'.; mevrouw de Vries Robles kreeg zojuist haar baby, een zoon. Hij komt morgen (echtgenoot); weet je nog iemand die met de vroegere secretaresse van Gemmeker (nog zijn vriendin) bevriend is. In Assen heeft zij ook familie, daar komt Gemmeker wel eens…Ik kan je niet schrijven wat er in Westerbork allemaal omgaat…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Commandantswoning

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-10-28 Onderwerp: moeder vindt dat Hanneke te weinig schrijft. Zij en de anderen zijn zo benieuwd naar wat Hanneke dagelijks doet. Bijvoorbeeld op school; er zullen vier pakketjes per week worden opgestuurd. Hanneke moet bevestigen wat ze ontvangt.&nbsp;

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-10-28 Onderwerp: moeder vindt dat Hanneke te weinig schrijft. Zij en de anderen zijn zo benieuwd naar wat Hanneke dagelijks doet. Bijvoorbeeld op school; er zullen vier pakketjes per week worden opgestuurd. Hanneke moet bevestigen wat ze ontvangt.&nbsp;

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Janny Dekker Plaats: Deventer Datum: 1940 Onderwerp: felicitatie voor Janny. De drie kinderen op de kaart hebben een naam gekregen: Janny, Bram en Heim.

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Janny Dekker Plaats: Deventer Datum: 1940 Onderwerp: felicitatie voor Janny. De drie kinderen op de kaart hebben een naam gekregen: Janny, Bram en Heim.

Ansichtkaart van de familie Roos en oma Gosschalk aan Janny Dekker

Personen