In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van Gudema, A. L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 (datum van binnenkomst) Bijzonderheden: barak 22, de Joodse Ordedienst, Stammliste en voorlopig vrijgesteld van transport. Op de achterkant een aantekening: Sgt …., de naam en rang van een Canadese bevrijder, 12 april 1945

Van Gudema, A. L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 (datum van binnenkomst) Bijzonderheden: barak 22, de Joodse Ordedienst, Stammliste en voorlopig vrijgesteld van transport. Op de achterkant een aantekening: Sgt …., de naam en rang van een Canadese bevrijder, 12 april 1945

van Aron Gudema in kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 7, 1945-04-24

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 7, 1945-04-24

Kampkrant

Huwelijk in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: gesloten huwelijk in kamp Westerbork onder leiding van Rabbijn G. Frank.

Huwelijk in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: gesloten huwelijk in kamp Westerbork onder leiding van Rabbijn G. Frank.

Bericht over het sluiten van een huwelijk in kamp Westerbork

Met opschrift: Mejuffrouw A. van de Poll Valkenhoflaan 11 Hilversum Behorend bij inv.nr. 4557- 1 of 2

Met opschrift: Mejuffrouw A. van de Poll Valkenhoflaan 11 Hilversum Behorend bij inv.nr. 4557- 1 of 2

Enveloppe met opschrift

Lagerbefehl No. 72 Datum: 1944-04-01 Invoering van de zomertijd; bepalingen voor de Paasdagen

Lagerbefehl No. 72 Datum: 1944-04-01 Invoering van de zomertijd; bepalingen voor de Paasdagen

Lagerbefehl No. 72

Het intern wijzigen van barak 35 tot 8 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-04 Opmerking: barak 35 is het voormalige weeshuis in het Doorgangskamp

Het intern wijzigen van barak 35 tot 8 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-04 Opmerking: barak 35 is het voormalige weeshuis in het Doorgangskamp

Plattegrond met functiewijziging van barak 35 in het woonoord Schattenberg

Van: Levit, Mozes Aan: Venselaar- v.d. Valk, familie Plaats: Dokkum Datum: 1945-10-04 Onderwerp: Mozes ontving een brief van het Bureau Oorlogspleegkinderen en vernam dat zijn nichtje Sara/Sonja als dochter is aangenomen door de familie Venselaar, het dochtertje van zijn zuster. Hij zou Sonja graag een keer willen zien.

Van: Levit, Mozes Aan: Venselaar- v.d. Valk, familie Plaats: Dokkum Datum: 1945-10-04 Onderwerp: Mozes ontving een brief van het Bureau Oorlogspleegkinderen en vernam dat zijn nichtje Sara/Sonja als dochter is aangenomen door de familie Venselaar, het dochtertje van zijn zuster. Hij zou Sonja graag een keer willen zien.

Brief van Mozes Levit aan de familie Venselaar-v/d Valk vanuit Dokkum

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-04, No. 11 Inhoud: Benoeming tot plaatsvervangende dienst- en groepsleider.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-04, No. 11 Inhoud: Benoeming tot plaatsvervangende dienst- en groepsleider.

Lagerbefehl No. 11

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: de geadresseerde Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: berisping in verband met geen gehoor geven aan de oproep om te gaan werken in een Joods werkkamp.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: de geadresseerde Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: berisping in verband met geen gehoor geven aan de oproep om te gaan werken in een Joods werkkamp.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam in verband met niet verschijnen

Van: van Nierop, I. Aan: mede kampbewoners Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12 Onderwerp: lied; zelfvertrouwen dat het goed komt en dus dat de bevrijding nabij is…

Van: van Nierop, I. Aan: mede kampbewoners Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12 Onderwerp: lied; zelfvertrouwen dat het goed komt en dus dat de bevrijding nabij is…

Lied met als titel 'Zelfvertrouwen' geschreven door I. van Nierop in kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 11 Datum: 1943-03-04 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: benoemingen tot plaatsvervangende Dienst- en Groepsleider

Lagerbefehl No. 11 Datum: 1943-03-04 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: benoemingen tot plaatsvervangende Dienst- en Groepsleider

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman (n), familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10 Onderwerp: pakketpost

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman (n), familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10 Onderwerp: pakketpost

Bericht van ontvangst van een pakket van H.B. Acohen vanuit kamp Westerbork

Van: Speelman, Jac. Aan: Ossendrijver, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-06 Onderwerp: 'pakje ontvangen en vriendelijk bedankt'; ‘geef alleen de groeten’; ‘zeg dat ik goed en sterk ben…’

Van: Speelman, Jac. Aan: Ossendrijver, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-06 Onderwerp: 'pakje ontvangen en vriendelijk bedankt'; ‘geef alleen de groeten’; ‘zeg dat ik goed en sterk ben…’

Briefkaart van Jac. Speelman aan de heer Ossendrijver vanuit kamp Westerbork

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Eva Boemendal-Mulder Canter.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Eva Boemendal-Mulder Canter.

Uittreksel van de Burgerlijke Stand van Den Haag betreffende het overlijden van Eva Bloemendal- Mulder Canter

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-02 Onderwerp: brieven worden niet ontvangen; verlangend naar een weerzien; brief aan het Rode Kruis geschreven; van Peer nog niets gehoord; met haar gezondheid gaat het redelijk. ze slaapt slecht. Er gaat van alles door haar hoofd heen…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-02 Onderwerp: brieven worden niet ontvangen; verlangend naar een weerzien; brief aan het Rode Kruis geschreven; van Peer nog niets gehoord; met haar gezondheid gaat het redelijk. ze slaapt slecht. Er gaat van alles door haar hoofd heen…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: de onderduikouders Aan: beste vriendin (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek van Thijsje Datum: 1943-04-29/1944-04-29 Onderwerp: details over Thijsje; de dag ervoor was hij jarig; over cadeautjes; moeder zal Thijsje niet meer herkennen; Thijsje eet van alles; over eetgedrag; over buiten spelen; hij is zindelijk; over kleding; de onderduikouders zullen hem tot na de oorlog houden; over wassen….

Van: de onderduikouders Aan: beste vriendin (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek van Thijsje Datum: 1943-04-29/1944-04-29 Onderwerp: details over Thijsje; de dag ervoor was hij jarig; over cadeautjes; moeder zal Thijsje niet meer herkennen; Thijsje eet van alles; over eetgedrag; over buiten spelen; hij is zindelijk; over kleding; de onderduikouders zullen hem tot na de oorlog houden; over wassen….

Brief van de onderduikouders van Thijsje aan zijn moeder Matje Leefsma-Wolf

Van: Bierman, Mau Aan: Janny Dekker Plaats: Ommen Datum: 1940 Onderwerp: felicitaties voor Janny.

Van: Bierman, Mau Aan: Janny Dekker Plaats: Ommen Datum: 1940 Onderwerp: felicitaties voor Janny.

Ansichtkaart van Mau Bierman aan Janny Dekker vanuit Ommen

Personen