In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Dienstwoningen kamp Westerbork

Commandantswoning

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Chef Magazijnen Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-23 Onderwerp: Opgave van in huis 2 (commandantswoning) aanwezige kampeigendommen.

Van: Chef Magazijnen Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-23 Onderwerp: Opgave van in huis 2 (commandantswoning) aanwezige kampeigendommen.

Lijst met nog aanwezige oorlogsbuitgoederen in de commandantswoning

Van: Dop, H.H. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Arnhem Datum: 1990-08-15 Onderwerp: over het maken van een afspraak; drukte in verband met vakantietijd.

Van: Dop, H.H. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Arnhem Datum: 1990-08-15 Onderwerp: over het maken van een afspraak; drukte in verband met vakantietijd.

Briefkaart van H.H. Dop aan Chaja Kause-van Bergen vanuit Arnhem

Van: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Aan: de burgemeester van Hoogeveen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: aantal in kamp aangetroffen woonwagens komen vermoedelijk uit Hoogeveen.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Aan: de burgemeester van Hoogeveen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: aantal in kamp aangetroffen woonwagens komen vermoedelijk uit Hoogeveen.&nbsp;

Brief en notitie van J. Buijvoets over de herkomst woonwagens in kamp Westerbork

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-29 Onderwerp: instelling commissies voor geestelijke en sociale verzorging.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-29 Onderwerp: instelling commissies voor geestelijke en sociale verzorging.

Instructie van B.I.A.A. ter Veer aan J.G. Buijvoets over instelling commissies voor geestelijke en sociale verzorging

Van: Ma (Philips-Slier, Grietje) Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17 (poststempel)&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in de schouwburg, morgen doorgestuurd naar Westerbork zonder haar man. Haar man, Eduard, bevond zich op dat moment in het ziekenhuis van Hoogeveen, waar hij via het Joodse werkkamp Gijsselte in terecht was gekomen.

Van: Ma (Philips-Slier, Grietje) Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17 (poststempel)&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in de schouwburg, morgen doorgestuurd naar Westerbork zonder haar man. Haar man, Eduard, bevond zich op dat moment in het ziekenhuis van Hoogeveen, waar hij via het Joodse werkkamp Gijsselte in terecht was gekomen.

Briefkaart van Grietje Philips-Slier aan A. Philips vanuit de Hollandsche Schouwburg

Van: (Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Loes (zus) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-18 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Veel contact met bekenden in de barak zelf. Met haar man Barend gaat het iets beter. Hij is vrolijker. Chaja werkt in het ‘weeshuis’, dat in de barak is ondergebracht. Pakketjes zijn altijd welkom. Al zijn het houtjes om op te bijten.

Van: (Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Loes (zus) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-18 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Veel contact met bekenden in de barak zelf. Met haar man Barend gaat het iets beter. Hij is vrolijker. Chaja werkt in het ‘weeshuis’, dat in de barak is ondergebracht. Pakketjes zijn altijd welkom. Al zijn het houtjes om op te bijten.

Briefkaart van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan Loes vanuit kamp Westerbork

Van: Matteman, Barend Aan: Pinto, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09 Onderwerp: in Westerbork aangekomen; omstandigheden vallen nog mee

Van: Matteman, Barend Aan: Pinto, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09 Onderwerp: in Westerbork aangekomen; omstandigheden vallen nog mee

Briefkaart van Barend Matteman aan D. Pinto vanuit kamp Westerbork

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04 Onderwerp: Gebedsdiensten tijdens Pesach in de barakken 96 en 97.

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04 Onderwerp: Gebedsdiensten tijdens Pesach in de barakken 96 en 97.

Mededeling over gebedsdiensten tijdens Pesach in kamp Westerbork in 1944

Van: Fuldauer, Henri Aan: zuster en allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-01 Onderwerp: pakje ontvangen; de brief is voor allen bestemd; volgens de nieuwe bepalingen mag alleen van dit briefmodel gebruik gemaakt worden; bij antwoorden alleen gebruik maken van het aangehechte antwoord formulier en enkel op de lijnen schrijven; de schrijver is gezond en zal aanstaande zaterdag 55 jaar worden…

Van: Fuldauer, Henri Aan: zuster en allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-01 Onderwerp: pakje ontvangen; de brief is voor allen bestemd; volgens de nieuwe bepalingen mag alleen van dit briefmodel gebruik gemaakt worden; bij antwoorden alleen gebruik maken van het aangehechte antwoord formulier en enkel op de lijnen schrijven; de schrijver is gezond en zal aanstaande zaterdag 55 jaar worden…

Brief van Henri Fuldauer aan lieve zuster en allen vanuit kamp Westerbork

Van: Huisman, G.K., chef D.U.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-27 Onderwerp: aanleren vakbekwaamheid gedetineerden voor het werk van matten vlechten. Dit t.b.v. fa. Fuite te Genemuiden. Het zou gaan om gedetineerden uit barak 64 die voor langere tijd in Interneringskamp Westerbork verblijven. Ze kunnen het vak leren in barak 97.

Van: Huisman, G.K., chef D.U.W. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-27 Onderwerp: aanleren vakbekwaamheid gedetineerden voor het werk van matten vlechten. Dit t.b.v. fa. Fuite te Genemuiden. Het zou gaan om gedetineerden uit barak 64 die voor langere tijd in Interneringskamp Westerbork verblijven. Ze kunnen het vak leren in barak 97.

Verzoek van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets aanleveren gedetineerden voor het vlechten van matten

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Nieuw-Amsterdam

Kampleven Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Een meisje teruggekeerd uit Auschwitz verteld over haar lotgevallen. Blz.: 6

Een meisje teruggekeerd uit Auschwitz verteld over haar lotgevallen. Blz.: 6

Egodocument waarin een jonge vrouw schrijft over haar reis naar Auschwitz en het overleven van dit kamp

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-06-15 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: bedankt voor de pakketjes en brief en een verzoek om andere spullen. Mieltje was jarig. Ze hebben er nog iets van gemaakt, net die dag was de kampwinkel gesloten, zodat er geen speelgoed kon worden gekocht. Ruth werkt in haar oude vak.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-06-15 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: bedankt voor de pakketjes en brief en een verzoek om andere spullen. Mieltje was jarig. Ze hebben er nog iets van gemaakt, net die dag was de kampwinkel gesloten, zodat er geen speelgoed kon worden gekocht. Ruth werkt in haar oude vak.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief

Van: Zomerplaag, Jettie (Henriette) Aan: lieve tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-06 Onderwerp: bedankt voor de ansichtkaarten; wij komen gauw thuis; ‘We hebben een klein poesje op de barak’; vader is binnenkort jarig. De schrijfster hoopt op vrijlating.

Van: Zomerplaag, Jettie (Henriette) Aan: lieve tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-06 Onderwerp: bedankt voor de ansichtkaarten; wij komen gauw thuis; ‘We hebben een klein poesje op de barak’; vader is binnenkort jarig. De schrijfster hoopt op vrijlating.

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Westerbork

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-12-18 Onderwerp: Levy is gezond; de 23ste moet hij weer naar de dokter voor controle; spreken gaat beter; hoe gaat het met zijn gezin, overal is gebrek; als zijn vrouw de brief ontvangt zijn de kerstdagen voorbij, waarschijnlijk ook het nieuwe jaar; Levy hoopt spoedig op een bericht en een portret van zijn vrouw…

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-12-18 Onderwerp: Levy is gezond; de 23ste moet hij weer naar de dokter voor controle; spreken gaat beter; hoe gaat het met zijn gezin, overal is gebrek; als zijn vrouw de brief ontvangt zijn de kerstdagen voorbij, waarschijnlijk ook het nieuwe jaar; Levy hoopt spoedig op een bericht en een portret van zijn vrouw…

Briefkaart van Henriette Roos-Gosschalk aan het gezin van Annie vanuit Deventer

Personen