In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kamporganisatie kamp Westerbork

Administratie kamp Westerbork

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-05 Onderwerp: Rapport van de menagemeesteres Friedenberg. Deze is in dienst gekomen op 1 januari 1947 en doet verslag van haar bevindingen van de eerste vier weken in deze functie. Botsingen tussen de heer Heikens en chef-kok David.&nbsp;

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-05 Onderwerp: Rapport van de menagemeesteres Friedenberg. Deze is in dienst gekomen op 1 januari 1947 en doet verslag van haar bevindingen van de eerste vier weken in deze functie. Botsingen tussen de heer Heikens en chef-kok David.&nbsp;

Verslag van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over het rapport van Friedenberg

Van: onbekend Aan: Querido, Abraham (vermoedelijk) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: moeder moet ziek &nbsp;blijven. Voor Levie is weinig te doen; Jacob Brandon van de Joodse Raad niet kunnen spreken; Suskind was in de Rietlanden op de Panamakade, waar een trein werd volgeladen; de schrijver heeft hem in de trein kunnen spreken, weinig kans; zal de zaak opnemen met Brandon; de schrijver heeft Levie niet kunnen spreken, vanwege controle; Levie zal de volgende avond naar Vught gaan…

Van: onbekend Aan: Querido, Abraham (vermoedelijk) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: moeder moet ziek &nbsp;blijven. Voor Levie is weinig te doen; Jacob Brandon van de Joodse Raad niet kunnen spreken; Suskind was in de Rietlanden op de Panamakade, waar een trein werd volgeladen; de schrijver heeft hem in de trein kunnen spreken, weinig kans; zal de zaak opnemen met Brandon; de schrijver heeft Levie niet kunnen spreken, vanwege controle; Levie zal de volgende avond naar Vught gaan…

Brief van een onbekende schrijver aan een van de kinderen van Levie Querido vanuit Amsterdam

Ontspanning kamp Westerbork

Theater kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Cursussen kamp Westerbork

Muziek kamp Westerbork

Bibliotheek kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Schrijven kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Filmvertoningen kamp Westerbork

Fotografie kamp Westerbork

Gebouwen kamp Westerbork

Ontstaan kamp Westerbork

Bouwplannen kamp Westerbork

Ontginning gebied kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Kinderkoor kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Censuur kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Van: Burgemeester Zuidbroek&nbsp; Aan: Burgemeester Eenrum&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-05&nbsp; Onderwerp: uitvoering vierde verordening. Is Komprecht Boomstra van Joodse bloede?

Van: Burgemeester Zuidbroek&nbsp; Aan: Burgemeester Eenrum&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-05&nbsp; Onderwerp: uitvoering vierde verordening. Is Komprecht Boomstra van Joodse bloede?

Brief van de Burgemeester van Zuidbroek aan de Burgemeester van Eenrum

Verklaring Afgegeven door de Militaire Commissaris voor de provincie Drenthe Voor: Snoek, Hermine Datum: 1945-06-18 Betreft een vergunning om zich van Drenthe naar Wassenaar te begeven

Verklaring Afgegeven door de Militaire Commissaris voor de provincie Drenthe Voor: Snoek, Hermine Datum: 1945-06-18 Betreft een vergunning om zich van Drenthe naar Wassenaar te begeven

Verklaring van de Militaire Commissaris voor Hermine Snoek

Plaatsen in kamp Westerbork

Crematorium

Barakleven kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Rabbijnen kamp Westerbork

Bevrijding kamp Westerbork

Repatriëring gevangenen kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Diever B

Van: Davids, Andries Aan: Cor Plaats: ‘ t Wijde Gat (Staphorst), Joods werkkamp, kamer 7 Datum: 1942-07-12 Onderwerp: over aantreden op het stationsplein en de verdeling van de groep over vijf werkkampen in Drenthe en Overijssel; het vertrek uit Groningen was ontroerend, overal zwaaiende mensen (10-07); trein stopte tussen Staphorst en Dedemsvaart, ploeg van 80 man moest uitstappen; 100 meter verder lag het kamp; een vriend is waarschijnlijk doorgegaan naar Mariënberg (Molengoot); het kamp is zeer behoorlijk en het personeel 100%; wonen en slapen met 8 man in twee kamers; huis en slaapkamer; op de bedden stromatrassen; mochten zelf kiezen wie bij wie; samen met Sal Dwinger (viool meegebracht) en Mr. Leo Frank; kameraadschap; werken met schop (kosten voor eigen rekening); over zandwegen meer dan een uur lopen naar het werk; er zijn ploegen die meer dan 2 uur moeten lopen; werk is verschrikkelijk zwaar, omspitten; zaterdag alleen in de ochtend; met schrik gaat iedereen de maandag tegemoet; moed houden; medelijden met de ouderen en de zwakkeren; het eten bestaat uit kleine porties; postpakketten zijn toegestaan; bang voor een verbod; laat de brief maar op het kantoor voorlezen; ontvangen van bezoek is niet toegestaan; misschien is een uurtje wandelen op de zondag mogelijk…

Van: Davids, Andries Aan: Cor Plaats: ‘ t Wijde Gat (Staphorst), Joods werkkamp, kamer 7 Datum: 1942-07-12 Onderwerp: over aantreden op het stationsplein en de verdeling van de groep over vijf werkkampen in Drenthe en Overijssel; het vertrek uit Groningen was ontroerend, overal zwaaiende mensen (10-07); trein stopte tussen Staphorst en Dedemsvaart, ploeg van 80 man moest uitstappen; 100 meter verder lag het kamp; een vriend is waarschijnlijk doorgegaan naar Mariënberg (Molengoot); het kamp is zeer behoorlijk en het personeel 100%; wonen en slapen met 8 man in twee kamers; huis en slaapkamer; op de bedden stromatrassen; mochten zelf kiezen wie bij wie; samen met Sal Dwinger (viool meegebracht) en Mr. Leo Frank; kameraadschap; werken met schop (kosten voor eigen rekening); over zandwegen meer dan een uur lopen naar het werk; er zijn ploegen die meer dan 2 uur moeten lopen; werk is verschrikkelijk zwaar, omspitten; zaterdag alleen in de ochtend; met schrik gaat iedereen de maandag tegemoet; moed houden; medelijden met de ouderen en de zwakkeren; het eten bestaat uit kleine porties; postpakketten zijn toegestaan; bang voor een verbod; laat de brief maar op het kantoor voorlezen; ontvangen van bezoek is niet toegestaan; misschien is een uurtje wandelen op de zondag mogelijk…

Brief van Andries Davids aan Cor vanuit het Joodse werkkamp ' t Wijde Gat

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-23 Onderwerp: olielevering; wederopbouw; kantine inventaris voorlopig niet verkrijgbaar; hout; inruilen te kleine klompen; levering kribben; balans door Van As in verband met overname kamp Westerbork; levering overalls of stof hiervoor; jute voor matrassen; ontluizingspoeder; voeding gedetineerden; administratie, blokkeren rekeningen NSB'ers, kasgelden…; werven personeel; aanstellen chauffeur.

Verslag bespreking tussen Majoor Doove en den heer Kockx over het Interneringskamp Westerbork

Joods werkkamp Orvelte

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Apeldoorn

Joodse gemeente Nijmegen

Joodse Raden

Joodse Raad voor Amsterdam

Expositur

Opheffing kamp Westerbork

Christendom kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1972

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezi Plaats: Deventer Datum: 1937 Onderwerp: Bram heeft zijn been gebroken, in het gips van teen tot knie…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezi Plaats: Deventer Datum: 1937 Onderwerp: Bram heeft zijn been gebroken, in het gips van teen tot knie…

Briefkaart van Henriette Roos-Gosschalk aan Annie en Ep vanuit Deventer

Van: Roos-Gosschalk, Henriette Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1938-07-20 Onderwerp: de schrijfster is alleen thuis, moeder is terug naar Hardenberg; haar jongens zijn overgegaan; allerlei zaken…

Van: Roos-Gosschalk, Henriette Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1938-07-20 Onderwerp: de schrijfster is alleen thuis, moeder is terug naar Hardenberg; haar jongens zijn overgegaan; allerlei zaken…

Brief van Henriette Roos-Gosschalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Personen