In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: lieve opoe&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: felicitaties met verjaardag, omstandigheden in de barak (er is iemand uit een stapelbed gevallen, iemand heeft een zenuwaanval), afgeven van geld aan Lippmann Rosenthal, waarschijnlijk op transport moeten, clandestiene post. tante Bora (Debora) geeft ook de groeten. Vader (Eduard) komt ook naar kamp Westerbork.

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: lieve opoe&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: felicitaties met verjaardag, omstandigheden in de barak (er is iemand uit een stapelbed gevallen, iemand heeft een zenuwaanval), afgeven van geld aan Lippmann Rosenthal, waarschijnlijk op transport moeten, clandestiene post. tante Bora (Debora) geeft ook de groeten. Vader (Eduard) komt ook naar kamp Westerbork.

Brief van Eli Philips aan opoe vanuit kamp Westerbork

Van: Annie Aan: Rudi en Roel Plaats: Trein naar Westerbork Datum: 1943-05-26 Onderwerp: beschrijving situatie; Annie is met haar ouders toch nog opgepakt. Ze zit in de trein met bekenden op weg naar kamp Westerbork. De briefkaart is in de buurt van Weesp uit de trein gegooid.

Van: Annie Aan: Rudi en Roel Plaats: Trein naar Westerbork Datum: 1943-05-26 Onderwerp: beschrijving situatie; Annie is met haar ouders toch nog opgepakt. Ze zit in de trein met bekenden op weg naar kamp Westerbork. De briefkaart is in de buurt van Weesp uit de trein gegooid.

Briefkaart van Annie aan Rudi en Roel op weg naar kamp Westerbork

Overzicht van besprekingen met Militair Gezag te Assen en den P.V.C. op vrijdag 1 juni 1945. Aanwezig bij deze bespreking waren de heren Kockx, Wenzel en J. Cohen; salarissen; balans; voedselvoorziening en glaslevering.

Overzicht van besprekingen met Militair Gezag te Assen en den P.V.C. op vrijdag 1 juni 1945. Aanwezig bij deze bespreking waren de heren Kockx, Wenzel en J. Cohen; salarissen; balans; voedselvoorziening en glaslevering.

Overzicht van besprekingen met Militair Gezag te Assen en den P.V.C. te Assen

Concept van een gedicht ter gelegenheid van de verjaardag van de heer Fransz Herzberg, leider van het naai-atelier woonachtig in barak 37.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-07

Concept van een gedicht ter gelegenheid van de verjaardag van de heer Fransz Herzberg, leider van het naai-atelier woonachtig in barak 37.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-07

voor Fransz Herzberg ter gelegenheid van zijn verjaardag

Van: Emmy Aan: In't Veld, Nel Plaats: Groningen (ziekenhuis ?) Datum: 1943-06-24 Onderwerp: Omstandigheden, pakketjes ontvangen, wordt geholpen aan een kies

Van: Emmy Aan: In't Veld, Nel Plaats: Groningen (ziekenhuis ?) Datum: 1943-06-24 Onderwerp: Omstandigheden, pakketjes ontvangen, wordt geholpen aan een kies

Briefkaart van Emmy aan Nel In't Veld vanuit ziekenhuis Groningen

Van: Gelder, van, Abraham Aan: Na Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: omstandigheden; honger, deelt dingen uit zijn pakketjes met anderen; op transport gaan van donderdag op vrijdag.

Van: Gelder, van, Abraham Aan: Na Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: omstandigheden; honger, deelt dingen uit zijn pakketjes met anderen; op transport gaan van donderdag op vrijdag.

Brief van Abraham van Gelder aan zijn vrouw Naatje vanuit kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Vliegtuigsloperij kamp Westerbork

Van: de Gemeente Groningen Aan: het hoofd van Buitengewone School A Plaats: Groningen Datum: 1940-12-02 Onderwerp: ontheffing van hun functie in het onderwijs voor J. Godfried en J. Wijnberg met behoud van toelage.

Van: de Gemeente Groningen Aan: het hoofd van Buitengewone School A Plaats: Groningen Datum: 1940-12-02 Onderwerp: ontheffing van hun functie in het onderwijs voor J. Godfried en J. Wijnberg met behoud van toelage.

Brief van de Gemeente Groningen aan het hoofd van de Buitengewone School A

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Tas-van Dam, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: als medewerker van de Joodse Raad is Esther vrijgesteld van de oproep om te verschijnen voor deportatie naar kamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur Aan: Tas-van Dam, Esther Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: als medewerker van de Joodse Raad is Esther vrijgesteld van de oproep om te verschijnen voor deportatie naar kamp Westerbork.

Brief van de Afdeeling Expositur aan Esther Tas-van Dam over vrijstelling van de oproep

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Calendarium kamp Westerbork

1949

Gelukwens met geboorte van de tweede dochter van fam. Van As. Geïllustreerd met ooievaar en baby, door Werner Löwenhardt. Felicitaties van het personeel van het CDK.

Gelukwens met geboorte van de tweede dochter van fam. Van As. Geïllustreerd met ooievaar en baby, door Werner Löwenhardt. Felicitaties van het personeel van het CDK.

Gedicht van het personeel van het CDK-Westerbork voor de familie Van As

Van: Querido, A.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-07-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte van een zoon.&nbsp;

Van: Querido, A.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-07-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte van een zoon.&nbsp;

Briefkaart van Andries Querido aan de familie Van As

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: de geboorte van Esther Isaac; Helena Betty Colmans; Bianca Louise Vleeschhouwer; Salomon Koppel en Henriette Jeanette Frank.

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: de geboorte van Esther Isaac; Helena Betty Colmans; Bianca Louise Vleeschhouwer; Salomon Koppel en Henriette Jeanette Frank.

Bericht van de geboorte van een vijftal kinderen in kamp Westerbork

Van: Gelder, van, R. Aan:&nbsp;Beste Frieda, Ernst en Ruth Plaats: 's-Gravenhage, Oranjeplein 2 Datum: 1940-11-01 Onderwerp: De schrijver feliciteert Frieda en Ernst met de geboorte van hun dochter Ruth.&nbsp;

Van: Gelder, van, R. Aan:&nbsp;Beste Frieda, Ernst en Ruth Plaats: 's-Gravenhage, Oranjeplein 2 Datum: 1940-11-01 Onderwerp: De schrijver feliciteert Frieda en Ernst met de geboorte van hun dochter Ruth.&nbsp;

Brief van R. van Gelder aan de familie David vanuit Den Haag

Van: Löwenhardt, W.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1945-07-25&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte zoon&nbsp; Voorkant door Löwenhardt zelf getekend.

Van: Löwenhardt, W.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1945-07-25&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte zoon&nbsp; Voorkant door Löwenhardt zelf getekend.

Briefkaart met tekening van Werner Löwenhardt aan de familie Van As

Van: Blik, B (Marie Samson) en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp en Amsterdam Datum: 1943-04 Onderwerp: moeder heeft het toegestuurde geld naar kamp Westerbork niet ontvangen; adresgegevens moeder…barak 60 of 66?

Van: Blik, B (Marie Samson) en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp en Amsterdam Datum: 1943-04 Onderwerp: moeder heeft het toegestuurde geld naar kamp Westerbork niet ontvangen; adresgegevens moeder…barak 60 of 66?

Brief van het Rode Kruis van B. Blik (Marie Samson) en A. Samson-Polak aan mevrouw Fluck vanuit kamp Westerbork

Personen