In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Verklaring dat Meents, L. met ingang van 8 juni 1945 uit het kamp is ontslagen.&nbsp; Gericht aan het Centraal Distributiekantoor ivm aanvraag distributiekaart Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-07

Verklaring dat Meents, L. met ingang van 8 juni 1945 uit het kamp is ontslagen.&nbsp; Gericht aan het Centraal Distributiekantoor ivm aanvraag distributiekaart Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-07

voor Levie Meents dat hij uit het kamp is ontslagen en in aanmerking komt voor een distributiekaart

Bewijs van vrijlating Van: Meents, Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-04&nbsp;

Bewijs van vrijlating Van: Meents, Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-04&nbsp;

van Levie Meents dat hij uit kamp Westerbork wordt vrijgelaten

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing van bewindvoering na aankondigingen in het Staatsblad in 1950 van het overlijden van het echtpaar Tas-van Dam.

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing van bewindvoering na aankondigingen in het Staatsblad in 1950 van het overlijden van het echtpaar Tas-van Dam.

Brief van het Nederlands Beheersinstituut aan J. van Dam over opheffing van bewindvoering

Van: van der Linden, J.W. plv. voor Dir.-Gen. Bijz. Rechtspleging Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-19 Onderwerp: aanwijzing vertegenwoordiger St. Toezicht Politieke Delinquenten.

Van: van der Linden, J.W. plv. voor Dir.-Gen. Bijz. Rechtspleging Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-19 Onderwerp: aanwijzing vertegenwoordiger St. Toezicht Politieke Delinquenten.

Instructie van J.W. van der Linden aan J.G. Buijvoets over de aanwijzing van een vertegenwoordiger St. Toezicht Politieke Delinquenten.

Van: Syswerda, directeur Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-21&nbsp; Onderwerp: huisvesting directeur, tegemoetkoming kosten, tijdelijk verblijf in Assen; de woning is nog niet klaar; watervoorziening voor koken en wassen; sanitair is nog niet volledig, centrale verwarming is nog niet gemonteerd; de ramen zijn niet waterdicht; de kelder is ondergelopen; afvoer regenwater op de balkons is niet in orde…

Van: Syswerda, directeur Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-21&nbsp; Onderwerp: huisvesting directeur, tegemoetkoming kosten, tijdelijk verblijf in Assen; de woning is nog niet klaar; watervoorziening voor koken en wassen; sanitair is nog niet volledig, centrale verwarming is nog niet gemonteerd; de ramen zijn niet waterdicht; de kelder is ondergelopen; afvoer regenwater op de balkons is niet in orde…

Van: Braaf, B. Aan: Medema, Mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-21 Onderwerp: Pakketten, kinderen, weeshuis

Van: Braaf, B. Aan: Medema, Mevr. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-21 Onderwerp: Pakketten, kinderen, weeshuis

Brief van B. Braaf aan mevrouw Medema vanuit Amsterdam

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Samuel Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Samuel Gans.

Uittreksel van overlijden van Samuel Gans

Van: Vos-Wittenburg, E.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-08&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden

Van: Vos-Wittenburg, E.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-08&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden

Briefkaart van E. Vos-Wittenburg aan mevrouw Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-02-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden.

Van: bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-02-25 Onderwerp: rekening + specificatie werkzaamheden.

Rekening vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de Gezagstroepen in Assen

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Bedankje voor alles wat gedaan is. De meisjes zijn op weg naar ‘Duitsland’ Henriette schrijft ook een kaart in de hoop dat een van beide kaarten overkomt. De trein staat stil voor Groningen (emplacement Onnen-Haren). Ze hopen vader weer terug te kunnen zien (Hij was op 19 oktober 1942 al doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was via het Joodse werkkamp De Wittebrink begin oktober 1942 in kamp Westerbork terecht gekomen)

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Bedankje voor alles wat gedaan is. De meisjes zijn op weg naar ‘Duitsland’ Henriette schrijft ook een kaart in de hoop dat een van beide kaarten overkomt. De trein staat stil voor Groningen (emplacement Onnen-Haren). Ze hopen vader weer terug te kunnen zien (Hij was op 19 oktober 1942 al doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was via het Joodse werkkamp De Wittebrink begin oktober 1942 in kamp Westerbork terecht gekomen)

Briefkaart van Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit de trein

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 5

Van: Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1927-05-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie voor conferencier Coster.

Van: Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1927-05-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie voor conferencier Coster.

Telegram met felicitatie voor Levy Coster van het Israëlitisch oude mannen- en vrouwenhuis

Van: een vader Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1928-07-12 Onderwerp: dank aan Levy voor zijn bijdrage aan het huwelijksfeest van de dochter van de schrijver.

Van: een vader Aan: Coster, Levy Plaats: Den Haag Datum: 1928-07-12 Onderwerp: dank aan Levy voor zijn bijdrage aan het huwelijksfeest van de dochter van de schrijver.

Brief van een vader aan Levy Coster als dank voor de bijdrage aan het huwelijksfeest

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Brief van ELIN Apparatefabrik aan Fritz Tauber over zijn dienstverband

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-10-27 Onderwerp: lot van Helena Lam-Mulder Kanter, Karel Lam en Judith Lam-Mulder Kanter

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1947-10-27 Onderwerp: lot van Helena Lam-Mulder Kanter, Karel Lam en Judith Lam-Mulder Kanter

Brief van het Rode Kruis over het toezenden van verklaringen

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-11-06 Onderwerp: dank voor de brieven, ook blij dat de kinderen schrijven; er hoeft geen pakket worden toegestuurd. Levy komt niets te kort…

Van: Coster, Levy Aan: Coster-v.d. Harst Plaats: Westerbork, kamp, barak 21 Datum: 1944-11-06 Onderwerp: dank voor de brieven, ook blij dat de kinderen schrijven; er hoeft geen pakket worden toegestuurd. Levy komt niets te kort…

Briefkaart van Levy Coster aan mevrouw Coster-v.d. Harst vanuit kamp Westerbork

Personen