In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Notitie over de verplichting om een ster te dragen.&nbsp;

Notitie over de verplichting om een ster te dragen.&nbsp;

Notitie over de verplichting om een Jodenster te dragen.

Van: Mouw-Hendriks, A. Aan: Mouw, Bernard Geboren: 1906-04-24 Datum: 1944-12-16&nbsp; Plaats: Apeldoorn Onderwerp: De schrijfster is weer opgeknapt. Freddy (zoon) is erg verdrietig geweest. De schrijfster (moeder) heeft hem verteld dat zijn vader gauw weer terugkomt…

Van: Mouw-Hendriks, A. Aan: Mouw, Bernard Geboren: 1906-04-24 Datum: 1944-12-16&nbsp; Plaats: Apeldoorn Onderwerp: De schrijfster is weer opgeknapt. Freddy (zoon) is erg verdrietig geweest. De schrijfster (moeder) heeft hem verteld dat zijn vader gauw weer terugkomt…

Brief A. Mouw-Hendriks aan Bernard Mouw vanuit Apeldoorn

Kamporganisatie kamp Westerbork

Barakkenindeling

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Barak in Kamp Westerbork, barak 2, de Kommandantur. Deze barak heeft tussen 1939 en 1942 als ziekenhuis gediend.

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Barak in Kamp Westerbork, barak 2, de Kommandantur. Deze barak heeft tussen 1939 en 1942 als ziekenhuis gediend.

Barak 2 in kamp Westerbork

Van: Coster, Judith Aan: Coster, Kitty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: levensteken met een opmerking erbij geschreven: ‘laatste kaart in 1942’.

Van: Coster, Judith Aan: Coster, Kitty Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: levensteken met een opmerking erbij geschreven: ‘laatste kaart in 1942’.

Ansichtkaart van Judith Coster aan Kitty Coster vanuit Amsterdam

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-03 Onderwerp: ze is gezond; de laatste brief die ze heeft ontvangen is van 1 september; ze verwijst naar de brieven van Bennie over de huidige toestanden; wat zal de toekomst brengen, er is nu voor haar nog niets aan de hand; blijf de brieven schrijven naar het adres van oom Bennie; bericht dat nog meer familieleden zijn vertrokken; de scheiding van haar dochter en haar gezin is al bijna drie jaar…

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-03 Onderwerp: ze is gezond; de laatste brief die ze heeft ontvangen is van 1 september; ze verwijst naar de brieven van Bennie over de huidige toestanden; wat zal de toekomst brengen, er is nu voor haar nog niets aan de hand; blijf de brieven schrijven naar het adres van oom Bennie; bericht dat nog meer familieleden zijn vertrokken; de scheiding van haar dochter en haar gezin is al bijna drie jaar…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Breslauer, Werner Rudolf Korenwagen bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Korenwagen bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Korenwagen bij de kampboerderij van kamp Westerbork

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in Groningen Datum: 1942-10-24 (zaterdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64&nbsp; Onderwerp: laatste dagen geen transporten binnengekomen. De vrees bestaat bij de schrijver dat zijn lot is bezegeld. Hij schrijft dan ook: ‘Mogelijk laatste brief van hier’. Over zijn lot over de grens bestaat geen zekerheid. Hij hoopt in gezinsverband te worden doorgestuurd. Iedereen is kalm en wacht op het moment van vertrek. De schrijver stond donderdag (22-10) met zijn zonen bepakt en gezakt klaar voor vertrek. Zoesman legde de situatie (ziekte van zijn vrouw?) aan een marechaussee uit. Ze mochten terug gaan en de volgende morgen tot het laatste moment in de barak blijven, om vervolgens te horen dat ze tot maandag (26-10) uitstel van transport hadden. Martha is nog steeds ziek. Zoon Ben zit nog steeds in de problemen vanwege een overtreding van de avondklok…

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in Groningen Datum: 1942-10-24 (zaterdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64&nbsp; Onderwerp: laatste dagen geen transporten binnengekomen. De vrees bestaat bij de schrijver dat zijn lot is bezegeld. Hij schrijft dan ook: ‘Mogelijk laatste brief van hier’. Over zijn lot over de grens bestaat geen zekerheid. Hij hoopt in gezinsverband te worden doorgestuurd. Iedereen is kalm en wacht op het moment van vertrek. De schrijver stond donderdag (22-10) met zijn zonen bepakt en gezakt klaar voor vertrek. Zoesman legde de situatie (ziekte van zijn vrouw?) aan een marechaussee uit. Ze mochten terug gaan en de volgende morgen tot het laatste moment in de barak blijven, om vervolgens te horen dat ze tot maandag (26-10) uitstel van transport hadden. Martha is nog steeds ziek. Zoon Ben zit nog steeds in de problemen vanwege een overtreding van de avondklok…

Brief van Zoesman Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Van: Palache, Jules Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-18 Onderwerp: niet verwacht nu in Westerbork te zitten; telegrammen verstuurd over aankomst; hopen dat Siegfried iets kan bereiken, anders moeten ze de grote reis aanvaarden; opsomming van wat ze nodig hebben…

Van: Palache, Jules Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-18 Onderwerp: niet verwacht nu in Westerbork te zitten; telegrammen verstuurd over aankomst; hopen dat Siegfried iets kan bereiken, anders moeten ze de grote reis aanvaarden; opsomming van wat ze nodig hebben…

Brief van Jules Palache aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Personen