In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Barakken in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944.

Barakken in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944.

Een doorkijk tussen twee woonbarakken

Van: Grevelink, J. Aan: Bewakingsmanschappen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: bewakingsmanschappen dienen zich stipt aan de tijd te houden met hun werkploegen bij de slagboom van post West.

Van: Grevelink, J. Aan: Bewakingsmanschappen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: bewakingsmanschappen dienen zich stipt aan de tijd te houden met hun werkploegen bij de slagboom van post West.

Mededeling van J. Grevelink aan de bewakingsmanschappen van Interneringskamp Westerbork

Onderwerp: op de kaft van het notitieboekje/dagboek staat: ‘ Krank Urlaub Polikliniek’ ; over het eten; verhuizing; verhuizing gaat niet door; ‘ik eet alles op, nog nooit gebeurd’; kaartschetsen omgeving; organiseren van voedsel; terugblikken, arrestatie, fatale 3 november 1944; stemming; werken in de bosploeg; Zielke; voedselvoorziening; eetlust; drie peukjes gevonden; Stodel op bezoek;&nbsp; Vanaf 19 april 1945 &nbsp;tot zijn vertrek uit kamp Westerbork is het meer een dagboek:&nbsp; komst NSB'ers en aftuigen van NSB'ers, excuus aanbieden, twee personen zijn voor dood weggebracht; David Gudema; pap van Frau Fried….; reisvergunning via de NBS; ontslagpapieren aangevraagd en gekregen; organiseren van voedsel en andere voor het dagelijkse leven noodzakelijke artikelen; kampleven…..

Onderwerp: op de kaft van het notitieboekje/dagboek staat: ‘ Krank Urlaub Polikliniek’ ; over het eten; verhuizing; verhuizing gaat niet door; ‘ik eet alles op, nog nooit gebeurd’; kaartschetsen omgeving; organiseren van voedsel; terugblikken, arrestatie, fatale 3 november 1944; stemming; werken in de bosploeg; Zielke; voedselvoorziening; eetlust; drie peukjes gevonden; Stodel op bezoek;&nbsp; Vanaf 19 april 1945 &nbsp;tot zijn vertrek uit kamp Westerbork is het meer een dagboek:&nbsp; komst NSB'ers en aftuigen van NSB'ers, excuus aanbieden, twee personen zijn voor dood weggebracht; David Gudema; pap van Frau Fried….; reisvergunning via de NBS; ontslagpapieren aangevraagd en gekregen; organiseren van voedsel en andere voor het dagelijkse leven noodzakelijke artikelen; kampleven…..

Notitieboek en dagboek van Abraham Querido in kamp Westerbork

Machtiging voor de geestelijke verzorging van de Christen Joden die ten gevolge van het vertrek uit hun woonplaatsen in kamp Westerbork of elders in Nederland verblijven.&nbsp; Afgegeven door de Algemene Synodale Commissie der Nederlandsche Hervormde Kerk.&nbsp; Datum: 1942-12-18

Machtiging voor de geestelijke verzorging van de Christen Joden die ten gevolge van het vertrek uit hun woonplaatsen in kamp Westerbork of elders in Nederland verblijven.&nbsp; Afgegeven door de Algemene Synodale Commissie der Nederlandsche Hervormde Kerk.&nbsp; Datum: 1942-12-18

Machtiging tot verzorging van gedoopte Joden die in kamp Westerbork of elders verblijven

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging puntmuts 'Pumu'.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging puntmuts 'Pumu'.

Calculatie voor het vervaardigen van een puntmuts in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Pumu'

Calendarium kamp Westerbork

1961

Foto gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf&nbsp; Interieur van de woning van de kampcommandant A.K. Gemmeker.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: het gaat om de zitkamer aan de voorkant van de woning.

Foto gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf&nbsp; Interieur van de woning van de kampcommandant A.K. Gemmeker.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: het gaat om de zitkamer aan de voorkant van de woning.

Foto van het interieur van de woning van kampcommandant Gemmeker

Van: B&amp;W Westerbork&nbsp; Aan: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-04-28&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; bezwaren tegen plaatsing van het verzetsmonument en niet van plan zijn het monument te onderhouden. Het kamp is op het moment van schrijven een militair kamp of dit zo zal blijven is onduidelijk.

Van: B&amp;W Westerbork&nbsp; Aan: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-04-28&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; bezwaren tegen plaatsing van het verzetsmonument en niet van plan zijn het monument te onderhouden. Het kamp is op het moment van schrijven een militair kamp of dit zo zal blijven is onduidelijk.

Brief van B&W Westerbork aan S. Schoon inzake monument

Bewijs van aanmelding Van: Snoek, Hermine Datum: 1942-11-05 Plaats: 's-Gravenhage

Bewijs van aanmelding Van: Snoek, Hermine Datum: 1942-11-05 Plaats: 's-Gravenhage

Bewijs van aanmelding van Hermine Snoek

Van: Wijnberg, Simon Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1945-05-09 Plaats: Zwitserland De vader van Walter schreef dat hij en zijn vrouw (moeder) naar Glion zullen verhuizen en dat ze dus Walter kunnen gaan opzoeken.

Van: Wijnberg, Simon Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1945-05-09 Plaats: Zwitserland De vader van Walter schreef dat hij en zijn vrouw (moeder) naar Glion zullen verhuizen en dat ze dus Walter kunnen gaan opzoeken.

Briefkaart van Simon Wijnberg aan Walter Wijnberg vanuit Zwitserland

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-01 Onderwerp: hoop op vrede en hereniging met de dierbaren; brief van Liesje uit Westerbork, verzoek om een laken, sloop, batterijen en kaarsen en closetpapier….

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-01 Onderwerp: hoop op vrede en hereniging met de dierbaren; brief van Liesje uit Westerbork, verzoek om een laken, sloop, batterijen en kaarsen en closetpapier….

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Personen