In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Calendarium kamp Westerbork

1945

Oktober 1945

Juni 1945

Mei 1945

April 1945

Maart 1945

Februari 1945

Januari 1945

September 1945

Augustus 1945

Juli 1945

December 1945

November 1945

Opstelling ketelwater-reinigingsinstallatie Schattenberg Schaal: 1:10 en 1:20 Datum: 1953-10-20

Opstelling ketelwater-reinigingsinstallatie Schattenberg Schaal: 1:10 en 1:20 Datum: 1953-10-20

Plattegrond

Post kamp Westerbork

Censuur kamp Westerbork

Militair Kampement Westerbork. Datum: 1949 Negen militairen op de fiets. Op de achtergrond een privaatgebouw aan de kant van de barakken met de nummers 80. ‘Rijwielgroep’ Derde van links, op de fiets, is Harm Klaas Broeils.

Militair Kampement Westerbork. Datum: 1949 Negen militairen op de fiets. Op de achtergrond een privaatgebouw aan de kant van de barakken met de nummers 80. ‘Rijwielgroep’ Derde van links, op de fiets, is Harm Klaas Broeils.

Foto van militairen en hun fietsen in Militair Kampement Westerbork

Onderwerp: Lijstje met woordjes Frans-Nederlands. Waarschijnlijk genoteerd en gebruikt tijdens het verblijf van Walter Wijnberg in Zwitserland.

Onderwerp: Lijstje met woordjes Frans-Nederlands. Waarschijnlijk genoteerd en gebruikt tijdens het verblijf van Walter Wijnberg in Zwitserland.

Woordenboek Frans-Nederlands

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Polak, Sal en Veronica Aan: Beste vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: beschrijving van omstandigheden. Veronica is komende vrijdag de zestiende jarig. Sal heeft helaas niets voor haar. Beiden hebben uitstel van transport, dat is misschien het grootste cadeau. Sal werkt voor de Joodse Raad in het kamp in barak 1. &nbsp;

Van: Polak, Sal en Veronica Aan: Beste vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: beschrijving van omstandigheden. Veronica is komende vrijdag de zestiende jarig. Sal heeft helaas niets voor haar. Beiden hebben uitstel van transport, dat is misschien het grootste cadeau. Sal werkt voor de Joodse Raad in het kamp in barak 1. &nbsp;

Brief van Sal en Veronica Polak-van Gelder aan de (schoon)ouders vanuit kamp Westerbork

Trouwboekje (familieregister) van Vlessing, Max en Vomberg, Mientjen.&nbsp; Gehuwd in Kamp Westerbork, 1943-11-26

Trouwboekje (familieregister) van Vlessing, Max en Vomberg, Mientjen.&nbsp; Gehuwd in Kamp Westerbork, 1943-11-26

Trouwboekje van Max Vlessing en Mientjen Vomberg in kamp Westerbork

Van: Davids-Bekkers, Esther&nbsp;en Geertruida Aan: Slochteren, van, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-07&nbsp; Onderwerp: Gang van zaken en familiegroeten. Ook de dochter Geertruida schrijft het een en ander. Met stempel: Geprüft op origineel Westerbork briefpapier.

Van: Davids-Bekkers, Esther&nbsp;en Geertruida Aan: Slochteren, van, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-07&nbsp; Onderwerp: Gang van zaken en familiegroeten. Ook de dochter Geertruida schrijft het een en ander. Met stempel: Geprüft op origineel Westerbork briefpapier.

Brief van Esther en Geertruida Davids aan Sophia van Slochteren vanuit kamp Westerbork

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-28 Onderwerp: Nr. 816/B10. Taxatie van meubilair uit andere kampen.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-28 Onderwerp: Nr. 816/B10. Taxatie van meubilair uit andere kampen.

Lijst met meubilair uit andere kampen en de taxatie ervan

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket Aan: Hilversum-Wertheijm, Vrouwtje. Plaats: Westerbork, kamp, barak 65 Datum: 1943-10

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket Aan: Hilversum-Wertheijm, Vrouwtje. Plaats: Westerbork, kamp, barak 65 Datum: 1943-10

Bewijs van het sturen van een pakket aan Vrouwtje Bamberger-Wertheijm in kamp Westerbork

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: Levie, J. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: Levie, J. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944

Bewijs voor het versturen van een pakket aan J. levie in kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Kockx, Th. en Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: lijst met afdelingen van Rijksbureaus met bijbehorende namen en verwerking van producten.

Van:&nbsp; Aan: Kockx, Th. en Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: lijst met afdelingen van Rijksbureaus met bijbehorende namen en verwerking van producten.

Lijst van actieve Rijksbureau in de provincies Drenthe en Groningen

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket Aan: Bamberger-Bartels, Sara&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1943-12/1944

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket Aan: Bamberger-Bartels, Sara&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1943-12/1944

Bewijs van het sturen van een pakket aan Sara Bamberger-Bartels in kamp Westerbork

Afschrift van de burgelijke stand der gemeente Westerbork. Betreft trouwakte van Vlessing, Max en Vomberg, Mientjen, gehuwd 1943-11-26 te Kamp Westerbork.

Afschrift van de burgelijke stand der gemeente Westerbork. Betreft trouwakte van Vlessing, Max en Vomberg, Mientjen, gehuwd 1943-11-26 te Kamp Westerbork.

Afschrift van de trouwakte van Max Vlessing en Mientjen Vomberg in kamp Westerbork

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Schwarz, G. Aan: Haan, fam. Plaats: Westerbork kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: beschrijving situatie, Annie en haar ouders zijn door het oog van de naald gekropen

Van: Schwarz, G. Aan: Haan, fam. Plaats: Westerbork kamp Datum: 1943-07-06 Onderwerp: beschrijving situatie, Annie en haar ouders zijn door het oog van de naald gekropen

Briefkaart van Gustav Schwarz aan fam. Haan vanuit kamp Westerbork

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: S. Katz&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: S. Katz&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11

Bewijs voor het versturen van een pakket aan Simon Katz in kamp Westerbork

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: Levie-Katz, S.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943

Bewijs van terpostbezorging van een postpakket&nbsp; Geadresseerde: Levie-Katz, S.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943

Bewijs voor het versturen van een pakket aan S. Levie-Katz in kamp Westerbork

Van: Nijveen, Aaron&nbsp; Aan: Mulder, Roelof en familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05 Onderwerp: O.a. over oprichting boksschool onder leiding van een kampioen bokser (Bennie Bril). Aaron heeft last van een gebroken nagel.

Van: Nijveen, Aaron&nbsp; Aan: Mulder, Roelof en familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05 Onderwerp: O.a. over oprichting boksschool onder leiding van een kampioen bokser (Bennie Bril). Aaron heeft last van een gebroken nagel.

Briefkaart van Aaron Nijveen (Mosis) aan de familie Mulder vanuit kamp Westerbork

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Namenlijst van de Fliegende Kolonne, de bagage afdeling

Van: Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-09 Onderwerp: Calmeyer herplaatsing' indien bezwaar 'Ostjüdische Heirat' komt te vervallen (echtscheiding); allerlei opties worden door Siegfried uitgeprobeerd en personen benaderd'; Barneveld geen optie; &nbsp;de bereikte voorlopige vrijstelling van Jules en Liesje op basis van Portugese afstamming blijft onzeker…

Van: Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-09 Onderwerp: Calmeyer herplaatsing' indien bezwaar 'Ostjüdische Heirat' komt te vervallen (echtscheiding); allerlei opties worden door Siegfried uitgeprobeerd en personen benaderd'; Barneveld geen optie; &nbsp;de bereikte voorlopige vrijstelling van Jules en Liesje op basis van Portugese afstamming blijft onzeker…

Brief van Siegfried Rosenberg aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Personen