In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 329 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Reens, Mozes geb. 07-12-66 overleden te Westerbork op 31-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 329 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Reens, Mozes geb. 07-12-66 overleden te Westerbork op 31-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mozes Reens

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Opvangtehuizen in Barneveld

Van: Schoon, S. (Stichting 1940-1945)&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1954-12-20&nbsp; Onderwerp: positieve bijdrage t.a.v. functioneren in kamp, omstandigheden Joden en medewerking illegaliteit. Medewerking verlenen bij het vinden van de plekken waar geëxecuteerde verzetsstrijders zijn begraven.

Van: Schoon, S. (Stichting 1940-1945)&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1954-12-20&nbsp; Onderwerp: positieve bijdrage t.a.v. functioneren in kamp, omstandigheden Joden en medewerking illegaliteit. Medewerking verlenen bij het vinden van de plekken waar geëxecuteerde verzetsstrijders zijn begraven.

Verklaring van S. Schoon aan Aad van As over Aad zijn functioneren

Van: Gassmann-Baumann, Inge Aan: Gassmann, Heinrich Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06-12 Onderwerp: reisvergunning afgewezen (waardoor een bezoek aan haar man in kamp Westerbork niet mogelijk is (los van toestemming voor bezoek aan het kamp).

Van: Gassmann-Baumann, Inge Aan: Gassmann, Heinrich Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06-12 Onderwerp: reisvergunning afgewezen (waardoor een bezoek aan haar man in kamp Westerbork niet mogelijk is (los van toestemming voor bezoek aan het kamp).

Telegram afwijzing reisvergunning voor Inge Gassmann-Baumann

1942

Juni 1942

Alarm-Ausweis Van: Gerzon, Siegbert (barak 16) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Hij is gerechtigd om zich bij een alarm direct naar zijn werkplek te begeven. Hij heeft vrije doorgang. Het document is ondertekend door A. Pisk, commandant van de Joodse ordedienst.

Alarm-Ausweis Van: Gerzon, Siegbert (barak 16) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Hij is gerechtigd om zich bij een alarm direct naar zijn werkplek te begeven. Hij heeft vrije doorgang. Het document is ondertekend door A. Pisk, commandant van de Joodse ordedienst.

Alarm-Ausweis van Siegbert Gerzon

Kampleven Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Kampbevelen kamp Westerbork

Appèl kamp Westerbork

Van: De Dienstleider van de OD, &nbsp;Pisk, A. Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-05-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 10.

Van: De Dienstleider van de OD, &nbsp;Pisk, A. Aan: Gassmann-Baumann, Inge Datum: 1944-05-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 10.

Ausweis van Inge Gassmann voor vrije doorgang tijdens alarm

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-05 Onderwerp: Liesje schreef een brief vanuit kamp Westerbork, hoewel ze geen schrijfdag had; ze maken het goed en vragen om talloze dingen; voedselpakketten, kleding, lakens en slopen…; het regelen en klaarmaken van de pakketten is een dagtaak voor Els; Jules en Liesje zijn in het kamp de hele dag samen van ‘s morgens 7 uur tot ’ s avonds 21.00 uur . Ze eten ook samen…

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-05 Onderwerp: Liesje schreef een brief vanuit kamp Westerbork, hoewel ze geen schrijfdag had; ze maken het goed en vragen om talloze dingen; voedselpakketten, kleding, lakens en slopen…; het regelen en klaarmaken van de pakketten is een dagtaak voor Els; Jules en Liesje zijn in het kamp de hele dag samen van ‘s morgens 7 uur tot ’ s avonds 21.00 uur . Ze eten ook samen…

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Personen