In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Certificaat Onderwerp: planten van een boom in het Westerweel Woud ter nagedachtenis van Erna Heymann-Heijmans.

Certificaat Onderwerp: planten van een boom in het Westerweel Woud ter nagedachtenis van Erna Heymann-Heijmans.

Certificaat planten boom voor Erna Heymann-Heijmans in het Westerweel Woud

Transport Transport. De trein rijdt weg. In de wagons en langs de spoorlijn zwaaien mensen naar elkaar. Hooghalen, 1942.

Transport Transport. De trein rijdt weg. In de wagons en langs de spoorlijn zwaaien mensen naar elkaar. Hooghalen, 1942.

Een vertrekkende deportatietrein wordt uitgezwaaid

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 272 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Mansfeldt, Hartog geb. 23-06-57 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 272 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Mansfeldt, Hartog geb. 23-06-57 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hartog Mansfeldt

Crematorium Crematorium in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 Het gaat om een foto die na de bevrijding van kamp Westerbork is gemaakt. Het crematorium was toen niet meer in functie. &nbsp;

Crematorium Crematorium in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 Het gaat om een foto die na de bevrijding van kamp Westerbork is gemaakt. Het crematorium was toen niet meer in functie. &nbsp;

Het crematorium van kamp Westerbork

Plaats: Lager Westerbork Datum: 1943-04-30 Een schrift dat als gastenboek heeft gediend, met de handtekeningen van de gasten. Het betreft het huwelijk tussen Hans Vles en Roosje Polak. Bij sommige namen aantekeningen met potlood van waarschijnlijk Hans Vles. (op transport, onslagen, teruggekomen enz.)

Plaats: Lager Westerbork Datum: 1943-04-30 Een schrift dat als gastenboek heeft gediend, met de handtekeningen van de gasten. Het betreft het huwelijk tussen Hans Vles en Roosje Polak. Bij sommige namen aantekeningen met potlood van waarschijnlijk Hans Vles. (op transport, onslagen, teruggekomen enz.)

Gastenboek van het huwelijk tussen Hans Vles en Roosje Polak

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Pauze tijdens het werk.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Pauze tijdens het werk.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Pauze tijdens het werk op het land bij kamp Westerbork

Van: Chef Magazijnen Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-23 Onderwerp: Opgave van in huis 2 (commandantswoning) aanwezige kampeigendommen.

Van: Chef Magazijnen Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-12-23 Onderwerp: Opgave van in huis 2 (commandantswoning) aanwezige kampeigendommen.

Lijst met nog aanwezige oorlogsbuitgoederen in de commandantswoning

Hamburger Kazerne, Erster Hof.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.

Hamburger Kazerne, Erster Hof.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-07-11 Onderwerp: vertrokken naar het Joodse werkkamp Balderhaar; met de trein (vanuit Groningen), via Zwolle en Mariënberg, vervolgens met een bus nog 15 minuten moeten rijden; het is er niet slecht, maar Meinhard is zenuwachtig. Ze zitten er met 90 mannen uit Groningen, ze kennen elkaar zo'n beetje, ook Ies Gans en zijn broer zitten in Balderhaar; het is slecht weer; maandag moeten ze aan het werk, zandgraven of zo; over de (zand)bodem; de hele dag aan het schrijven; hij zal de kaart van Balderhaar bij de brief doen; op ieder kamer slapen 8 mannen; Meinhard hoopt volgende week een pakje van de familie Wolters te ontvangen; Meinhard slaapt op kamer 3.

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-07-11 Onderwerp: vertrokken naar het Joodse werkkamp Balderhaar; met de trein (vanuit Groningen), via Zwolle en Mariënberg, vervolgens met een bus nog 15 minuten moeten rijden; het is er niet slecht, maar Meinhard is zenuwachtig. Ze zitten er met 90 mannen uit Groningen, ze kennen elkaar zo'n beetje, ook Ies Gans en zijn broer zitten in Balderhaar; het is slecht weer; maandag moeten ze aan het werk, zandgraven of zo; over de (zand)bodem; de hele dag aan het schrijven; hij zal de kaart van Balderhaar bij de brief doen; op ieder kamer slapen 8 mannen; Meinhard hoopt volgende week een pakje van de familie Wolters te ontvangen; Meinhard slaapt op kamer 3.

Brief van M. Gans aan de familie Wolters vanuit het Joodse werkkamp Baldehaar

Van: Gemachtigde Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1947-07-18&nbsp; Onderwerp: aanvraag informatie over familieleden en bezoek aan schoonzus.

Van: Gemachtigde Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Amersfoort&nbsp; Datum: 1947-07-18&nbsp; Onderwerp: aanvraag informatie over familieleden en bezoek aan schoonzus.

Brief van Centraal Bureau Verzorging Oorlogsslachtoffers aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-13 Betreft verzoek om naar het Gemeindeburo, barak 75 te komen.

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-13 Betreft verzoek om naar het Gemeindeburo, barak 75 te komen.

met een verzoek aan Maurits Wolff naar het Gemeindeburo in barak 75 te komen

Lijst met namen van overleden personen Aan: Büro Dr. Wachtel&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: tussen 15 en 25 april 1943 in het kamp overleden personen.&nbsp;

Lijst met namen van overleden personen Aan: Büro Dr. Wachtel&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: tussen 15 en 25 april 1943 in het kamp overleden personen.&nbsp;

Lijst met namen van personen in kamp Westerbork overleden in 1943

Van:&nbsp; Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-09 Onderwerp: slaapzaal bewakers; de heer Egges zittend op zijn bed.

Van:&nbsp; Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-09 Onderwerp: slaapzaal bewakers; de heer Egges zittend op zijn bed.

Foto van een slaapzaal voor bewakingspersoneel in Interneringskamp Westerbork

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-02 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van J. Lierens-Lessing aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Personen