In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Registratiekaart Westerbork, kamp Betreft: Cohen, Levie, 26-5-03, Amsterdam In kamp Westerbork: 1944-09-29

Registratiekaart Westerbork, kamp Betreft: Cohen, Levie, 26-5-03, Amsterdam In kamp Westerbork: 1944-09-29

Registratiekaart van Levie Cohen

25 jaar huwelijksfeest Zoesman Simmeren en Saartje Simmeren-de Vries. Plaats: Groningen Datum: 1931

25 jaar huwelijksfeest Zoesman Simmeren en Saartje Simmeren-de Vries. Plaats: Groningen Datum: 1931

Foto van het 25 jaar huwelijksfeest Zoesman Simmeren en Saartje Simmeren-de Vries.

Van: de Burgerlijk Stand Groningen Aan: Muller, Joseph en de Vries, Kaatje Plaats: Groningen Datum: 1908-07-12 Onderwerp: bewijs van huwelijks-vereniging.

Van: de Burgerlijk Stand Groningen Aan: Muller, Joseph en de Vries, Kaatje Plaats: Groningen Datum: 1908-07-12 Onderwerp: bewijs van huwelijks-vereniging.

Bewijs van Huwelijks-Vereniging van Joseph Muller en Kaatje de Vries

Betreft verbod voor Joden om zich na 8 uur namiddag tot 5 uur des nacht in de buitenlucht op te houden of bij anderen te verblijven. Van: Gemeente Losser&nbsp; Datum: 1941-09-22

Betreft verbod voor Joden om zich na 8 uur namiddag tot 5 uur des nacht in de buitenlucht op te houden of bij anderen te verblijven. Van: Gemeente Losser&nbsp; Datum: 1941-09-22

Bekendmaking in verband met het zich ophouden in de buitenlucht voor Joden

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 191 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Leeuw, Susanna geb. 13-10-72 overleden te Westerbork op 13-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 191 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Leeuw, Susanna geb. 13-10-72 overleden te Westerbork op 13-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Susanna de Leeuw

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1985-11-06 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Over het verschijnen van een boek.

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1985-11-06 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Over het verschijnen van een boek.

Brief van Dr. Werner Weinberg aan Dr. S. Emmering

Registratiekaart Westerbork, kamp Blauw, model 102.20M.3.43 Niet ingevuld

Registratiekaart Westerbork, kamp Blauw, model 102.20M.3.43 Niet ingevuld

Registratiekaart

Uitnodiging voor een verjaardag&nbsp; Betreft een uitnodiging van Rootje Lindeman aan Leontine de Jong om te komen eten in de dokterskamer van barak 82.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-07-03&nbsp; Bijz.: briefje is getypt.&nbsp;

Uitnodiging voor een verjaardag&nbsp; Betreft een uitnodiging van Rootje Lindeman aan Leontine de Jong om te komen eten in de dokterskamer van barak 82.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-07-03&nbsp; Bijz.: briefje is getypt.&nbsp;

Uitnodiging van Rootje Lindeman aan Leontine de Jong

Van: Kerkenraad der Ned. Herv. Gemeente&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-02-09&nbsp; Onderwerp: aanstelling tot hulp van de wijkpredikant.

Van: Kerkenraad der Ned. Herv. Gemeente&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-02-09&nbsp; Onderwerp: aanstelling tot hulp van de wijkpredikant.

Brief van de Kerkenraad der Nederlands Hervormde Gemeente aan Srul Tabaksblatt

Van: Buijvoets, J.G. Aan: het gehele personeel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-15 Onderwerp: ziekte (buiten het kamp) en verlof (aanvraag) personeel.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: het gehele personeel Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-15 Onderwerp: ziekte (buiten het kamp) en verlof (aanvraag) personeel.

Order voor het personeel van J.G. Buijvoets over ziekte buiten het kamp en aanvraag verlof

Aan: Gans, Regina&nbsp; Onderwerp: gedicht voor haar 19de verjaardag&nbsp; Bijz.: hoort bij tekening van Lowenhardt, W., 'De jonkvrouw in 't Bosch op 12 februari 1945'. Zie 3251-5.

Aan: Gans, Regina&nbsp; Onderwerp: gedicht voor haar 19de verjaardag&nbsp; Bijz.: hoort bij tekening van Lowenhardt, W., 'De jonkvrouw in 't Bosch op 12 februari 1945'. Zie 3251-5.

Gedicht voor Regina Gans voor haar 19de verjaardag

Waslijst kamp Westerbork Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Datum: 1945

Waslijst kamp Westerbork Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Datum: 1945

Waslijst van Jeanette Gerritse in kamp Westerbork

Internationale Rode Kruis&nbsp; Van: Jewish Agency Aan: Emmering, Siegfried Plaats: Jerusalem Datum: 1944-01-20 Onderwerp: plaatsing op de 7th veteran zionist lijst voor immigratie naar Palestina.

Internationale Rode Kruis&nbsp; Van: Jewish Agency Aan: Emmering, Siegfried Plaats: Jerusalem Datum: 1944-01-20 Onderwerp: plaatsing op de 7th veteran zionist lijst voor immigratie naar Palestina.

Brief van Jewish Agency aan Siegfried Emmering

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: belangstellenden Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951 Onderwerp: voorwaarden inzake verkoop (inventaris) op afbraak van het crematorium te Westerbork&nbsp; Met kopie van de advertentie uit de krant.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: belangstellenden Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951 Onderwerp: voorwaarden inzake verkoop (inventaris) op afbraak van het crematorium te Westerbork&nbsp; Met kopie van de advertentie uit de krant.&nbsp;

Brief van de houtvester Assen met richtlijnen voor de potentiele sloper van het crematorium

Foto van Barend Cozijn en dochter Sinie

Cabaret&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler met opiumpijp, half liggend op een bank binnen een Oosters decor.&nbsp; Tekst: 'In der opiumhohle!'

Cabaret&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler met opiumpijp, half liggend op een bank binnen een Oosters decor.&nbsp; Tekst: 'In der opiumhohle!'

'In der Opiumhohle', een scene uit de revue 'Humor und Melodie'

Aan: Lierens-Lessing, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: bewijs van een aangetekende zending van een pakket aan J. Lierens-Lessing in kamp Westerbork.

Aan: Lierens-Lessing, J. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: bewijs van een aangetekende zending van een pakket aan J. Lierens-Lessing in kamp Westerbork.

Bewijs van ontvangst voor het sturen van een pakket aan J. Lierens-Lessing

Klem Gereedschap: Het betreft gereedschap van een klokken- en horlogemaker. De persoon was in kamp Westerbork gevangen.&nbsp; Wander Eleveld, was als niet Jood, als schilder, werkzaam in kamp Westerbork. Hij was geïnteresseerd in wat de horlogemaker deed. Toen deze persoon op transport moest, kreeg Wander de gereedschappen met de opmerking van de horlogemaker dat hij er toch niets meer aan had. &nbsp; &nbsp;

Klem Gereedschap: Het betreft gereedschap van een klokken- en horlogemaker. De persoon was in kamp Westerbork gevangen.&nbsp; Wander Eleveld, was als niet Jood, als schilder, werkzaam in kamp Westerbork. Hij was geïnteresseerd in wat de horlogemaker deed. Toen deze persoon op transport moest, kreeg Wander de gereedschappen met de opmerking van de horlogemaker dat hij er toch niets meer aan had. &nbsp; &nbsp;

Gereedschap van een horlogemaker in kamp Westerbork

Tekening. Tekening van woonwagens in kamp Westerbork. Getekend door J.H. Gosschalk Kamp Westerbork, (januari) 1944.

Tekening. Tekening van woonwagens in kamp Westerbork. Getekend door J.H. Gosschalk Kamp Westerbork, (januari) 1944.

Foto

Spelende Indische kinderen&nbsp; Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Spelende Indische kinderen&nbsp; Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Foto van spelende Indische kinderen in kamp Schattenberg

Van: Comité International de la Croix-Rouge&nbsp; Aan: N.T.B. Den Haag&nbsp; Plaats: Arolsen (Waldeck) Duitsland&nbsp; Datum: 1956-03&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Max, geb. 1936-10-01 te Enschede.

Van: Comité International de la Croix-Rouge&nbsp; Aan: N.T.B. Den Haag&nbsp; Plaats: Arolsen (Waldeck) Duitsland&nbsp; Datum: 1956-03&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Max, geb. 1936-10-01 te Enschede.

Brief van het Comité International de la Croix-Rouge over het overlijden van Max Slager

Verklaring Van: Ministerie in Praag Aan: Heymans, A. Onderwerp: Het gaat om de deportatie van Hermann, Erna en Ellen Heymann van Theresienstadt naar Auschwitz-Birkenau op 6 oktober 1944.&nbsp; Met bijbehorende enveloppe.

Verklaring Van: Ministerie in Praag Aan: Heymans, A. Onderwerp: Het gaat om de deportatie van Hermann, Erna en Ellen Heymann van Theresienstadt naar Auschwitz-Birkenau op 6 oktober 1944.&nbsp; Met bijbehorende enveloppe.

Verklaring van het Ministerie in Praag over het lot van de familie Heymann

Kinderen.&nbsp; Kinderen rond de violist Benny Behr in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944 (zomer)

Kinderen.&nbsp; Kinderen rond de violist Benny Behr in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944 (zomer)

Vioolmuziek voor kinderen in het kamp

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 147 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sohn, Isidor geb. 30-07-78 overleden 27-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 147 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sohn, Isidor geb. 30-07-78 overleden 27-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Isidor Sohn

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van Ned. Herv. Gemeente betreffende Keetje Polak

Van: Lierens D. (geschreven door Fie) Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-03 Onderwerp: over papieren…

Van: Lierens D. (geschreven door Fie) Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-03 Onderwerp: over papieren…

Briefkaart van Fie Lierens-Stempel aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Personen