In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto gemaakt tijdens het huwelijk van Salomon Hartog Polak en Elsje Polak-Gosschalk

Foto van Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942)

Foto van Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942)

Foto van Elsje Polak-Gosschalk

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942) en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942).

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942) en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942).

Foto van Salomon Hartog Polak en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk

Foto van Hartog Polak (1924-1943) en Betje Polak (1928-1942).

Foto van Hartog Polak (1924-1943) en Betje Polak (1928-1942).

Foto van Hartog- en Betje Polak

Specifieke groepen kampbewoners

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (Mr. H.G. Kaufmann) Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: brief over instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (Mr. H.G. Kaufmann) Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: brief over instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Brief aan de Voorlichtingsbureaus van de Joodse Raad in Den Haag in verband met de registratie van Joodse inwoners

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-12 Onderwerp: registratie van de Joodse inwoners bij de Voorlichtingsbureaus in Den Haag op 16 en 17 november 1942.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-12 Onderwerp: registratie van de Joodse inwoners bij de Voorlichtingsbureaus in Den Haag op 16 en 17 november 1942.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan de Voorlichtingsbureaus in verband met registratie van de Joodse inwoners

Van: van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (H. Edersheim) Aan: de Voorlichtingsbureaus in Den Haag, Rijswijk, Scheveningen en Voorburg Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-16 Onderwerp: opgeven medewerkers (en gezinsgegevens) werkzaam bij de verschillende Voorlichtingsbureaus en voor de Joodse Raad in Den Haag…

Van: van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag (H. Edersheim) Aan: de Voorlichtingsbureaus in Den Haag, Rijswijk, Scheveningen en Voorburg Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-16 Onderwerp: opgeven medewerkers (en gezinsgegevens) werkzaam bij de verschillende Voorlichtingsbureaus en voor de Joodse Raad in Den Haag…

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan de voorlichtingsbureaus

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag&nbsp; Aan: de medewerkers van de Voorlichtingsbureaus Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-15 Onderwerp: instructies in verband met de registratie van de Joodse inwoners.

Instructies voor de Voorlichtingsbureaus van de Joodse Raad in Den Haag in verband met de registratie van de Joodse inwoners

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-06 Onderwerp: papier van de Joodse Raad gekregen, wat ze mee moeten nemen bij een oproep; pakje ontvangen? Groeten konden er niet bij, dan zou het ook te zwaar worden; horen jullie nog wel iets van Lena Vissel?…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-06 Onderwerp: papier van de Joodse Raad gekregen, wat ze mee moeten nemen bij een oproep; pakje ontvangen? Groeten konden er niet bij, dan zou het ook te zwaar worden; horen jullie nog wel iets van Lena Vissel?…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger en Meijer Sleutelberg aan het gezin van Aron en Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-07-04 Onderwerp: met pa gaat het naar omstandigheden goed; het weer is slecht; Rika is op het moment bij hun en wil ook nog een paar woorden schrijven; Rika heeft zeep gemaakt van scheerzeep en shampoo; gehoord dat Arie een baantje heeft gekregen bij de Joodse Raad. Zo'n baantje is een felicitatie waard…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-07-04 Onderwerp: met pa gaat het naar omstandigheden goed; het weer is slecht; Rika is op het moment bij hun en wil ook nog een paar woorden schrijven; Rika heeft zeep gemaakt van scheerzeep en shampoo; gehoord dat Arie een baantje heeft gekregen bij de Joodse Raad. Zo'n baantje is een felicitatie waard…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-03 Onderwerp: met Pa gaat het naar omstandigheden goed; aan Mietje geschreven; 12 en 13 september nieuwjaarsviering; heeft Aron het nog druk bij de Joodse Raad?; gisteren de nieuwe bonkaarten gehaald… &nbsp;&nbsp;

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin Plaats: Farmsum Datum: 1942-09-03 Onderwerp: met Pa gaat het naar omstandigheden goed; aan Mietje geschreven; 12 en 13 september nieuwjaarsviering; heeft Aron het nog druk bij de Joodse Raad?; gisteren de nieuwe bonkaarten gehaald… &nbsp;&nbsp;

Brief van Judikje, Borach en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer (en Borach) Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-07 Onderwerp: sabbatviering; sturen van bonnen; hopen weer bij elkaar te zijn; Arie is zeker blij dat hij portier geworden is; kop erbij houden tot het laatste toe; is Lena nog in Amsterdam? doe haar de groeten, ook aan alle bekenden…

Van: Sleutelberg-Bamberger, Judikje en Sleutelberg Meijer (en Borach) Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina en haar gezin&nbsp; Plaats: Farmsum Datum: 1942-07 Onderwerp: sabbatviering; sturen van bonnen; hopen weer bij elkaar te zijn; Arie is zeker blij dat hij portier geworden is; kop erbij houden tot het laatste toe; is Lena nog in Amsterdam? doe haar de groeten, ook aan alle bekenden…

Brief van Judikje Sleutelberg-Bamberger en Meijer Sleutelberg aan Golina van Dam-Sleutelberg en haar gezin

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Bedankje voor alles wat gedaan is. De meisjes zijn op weg naar ‘Duitsland’ Henriette schrijft ook een kaart in de hoop dat een van beide kaarten overkomt. De trein staat stil voor Groningen (emplacement Onnen-Haren). Ze hopen vader weer terug te kunnen zien (Hij was op 19 oktober 1942 al doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was via het Joodse werkkamp De Wittebrink begin oktober 1942 in kamp Westerbork terecht gekomen)

Van: Hoorn, van, B. Aan: Medema, fam. Plaats: Trein Datum: 1943-05-18 Onderwerp: Bedankje voor alles wat gedaan is. De meisjes zijn op weg naar ‘Duitsland’ Henriette schrijft ook een kaart in de hoop dat een van beide kaarten overkomt. De trein staat stil voor Groningen (emplacement Onnen-Haren). Ze hopen vader weer terug te kunnen zien (Hij was op 19 oktober 1942 al doorgestuurd naar Auschwitz. Hij was via het Joodse werkkamp De Wittebrink begin oktober 1942 in kamp Westerbork terecht gekomen)

Briefkaart van Betsy van Hoorn aan fam. Medema vanuit de trein

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen poseren voor de foto, links zittend in het gras Sallie van Brakel.&nbsp; &nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942.&nbsp; Groepje mannen poseren voor de foto, links zittend in het gras Sallie van Brakel.&nbsp; &nbsp;

Een werkpauze voor dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Briefkaart van A. Lierens aan H. Lierens

Personen