In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Etty Hillesum is geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. Etty is in 1924 naar Deventer verhuisd, samen met haar ouders en broers. De vader van Etty was daar tot 1940 rector aan het Stedelijk Gymnasium. Na haar eindexamen ging Etty in 1932 Rechten en later Russisch studeren in Amsterdam. Tijdens de oorlog, tussen maart 1941 en oktober 1942 houdt zij een dagboek bij, waarin zij haar persoonlijke ontwikkeling beschrijft.

Van: De leden van de Reünistenbond van het Prinses Beatrix Lyceum (Glion) Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1947-01-10&nbsp; Onderwerp: reünie voor oud-leerlingen van het Prinses Beatrix Lyceum&nbsp;

Van: De leden van de Reünistenbond van het Prinses Beatrix Lyceum (Glion) Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1947-01-10&nbsp; Onderwerp: reünie voor oud-leerlingen van het Prinses Beatrix Lyceum&nbsp;

Uitnodiging voor Walter Wijnberg

Datum: 1945-08-15 Plaats: Lausanne (Zwitserland) Onderwerp: aanschaf horloge

Datum: 1945-08-15 Plaats: Lausanne (Zwitserland) Onderwerp: aanschaf horloge

Certificaat voor aanschaf horloge

Onderwerp: verschillende plekken in Zwitserland, onder andere Glion en een strip fotopostzegels.&nbsp;

Onderwerp: verschillende plekken in Zwitserland, onder andere Glion en een strip fotopostzegels.&nbsp;

Ansichtkaarten uit de omgeving van Glion, Zwitserland

Van: Wijnberg, Walter J. Geboren: 1932-06-15, Rotterdam De kaart werd verstrekt door het Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland te Bern op 1945-07-20 Walter was op dat moment ondergebracht in Glion.&nbsp; Met pasfoto

Van: Wijnberg, Walter J. Geboren: 1932-06-15, Rotterdam De kaart werd verstrekt door het Gezantschap der Nederlanden in Zwitserland te Bern op 1945-07-20 Walter was op dat moment ondergebracht in Glion.&nbsp; Met pasfoto

Identiteitskaart van Walter Wijnberg

Van: Gassmann, Heinrich Geboren: 1913-08-25 Gekomen op: 1942-05-28 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Opmerkingen: voorlopig van transport teruggesteld (Stammliste) Onderwerp: geplaatst bij Gruppe 4, DB 2, de Fliegende Kolonne.

Van: Gassmann, Heinrich Geboren: 1913-08-25 Gekomen op: 1942-05-28 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Opmerkingen: voorlopig van transport teruggesteld (Stammliste) Onderwerp: geplaatst bij Gruppe 4, DB 2, de Fliegende Kolonne.

Ausweiskarte van Heinrich Gassmann in kamp Westerbork

Van: Trudie Aan:&nbsp;Liebe Tante, Lieber Onkel Ernst&nbsp;(David-Heller, Frime en David, Ernst) Onderwerp:&nbsp;Trudie schrijft aan haar oom, tante en nichtje. Ze heeft haar brief versiert met tekeningen en hoopt hen snel weer te zien.&nbsp;

Van: Trudie Aan:&nbsp;Liebe Tante, Lieber Onkel Ernst&nbsp;(David-Heller, Frime en David, Ernst) Onderwerp:&nbsp;Trudie schrijft aan haar oom, tante en nichtje. Ze heeft haar brief versiert met tekeningen en hoopt hen snel weer te zien.&nbsp;

Brief met tekening van Trudie, een nichtje van Ruth David

Datum: 1945-08-17 Plaats: Genève Onderwerp: aanschaf van een Omega-horloge

Datum: 1945-08-17 Plaats: Genève Onderwerp: aanschaf van een Omega-horloge

Van de Joodsche Raad voor Amsterdam Bevat de verklaring dat Simon Wijnberg (10-5-1898) als rector onmisbaar is voor het onderwijs aan Joodsche leerlingen Datum: 1942-09-14 Met pasfoto&nbsp;

Van de Joodsche Raad voor Amsterdam Bevat de verklaring dat Simon Wijnberg (10-5-1898) als rector onmisbaar is voor het onderwijs aan Joodsche leerlingen Datum: 1942-09-14 Met pasfoto&nbsp;

Verklaring van de Joodsche Raad betreffende Simon Wijnberg

Van: Mayer, H. Aan: Vos, de, P. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-03 Onderwerp: De heer Emile Leeraar en Marianne delen u mede dat zij in het Lager Westerbork door de Weinreblijst gesperrt zijn.

Van: Mayer, H. Aan: Vos, de, P. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-02-03 Onderwerp: De heer Emile Leeraar en Marianne delen u mede dat zij in het Lager Westerbork door de Weinreblijst gesperrt zijn.

Brief van H. Mayer aan P. de Vos over Weinreb Sperre voor Emile Leeraar en zijn dochter

Sonder-Ausweis&nbsp; Van: Wijnberg, Simon&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1944-07- Tot 1944-07-21 gerechtigd voor de Alg. Baudienst, Dienstbereich 2, buiten zijn eigen barak te begeven.&nbsp;

Sonder-Ausweis&nbsp; Van: Wijnberg, Simon&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1944-07- Tot 1944-07-21 gerechtigd voor de Alg. Baudienst, Dienstbereich 2, buiten zijn eigen barak te begeven.&nbsp;

Sonderausweis van Simon Wijnberg

Van: Prinses Beatrix Lyceum (Glion) Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1945-05-28 Onderwerp: cursusjaar 1944-1945. Walter Wijnberg is bevorderd naar klas 2.

Van: Prinses Beatrix Lyceum (Glion) Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1945-05-28 Onderwerp: cursusjaar 1944-1945. Walter Wijnberg is bevorderd naar klas 2.

Schoolrapport van Walter Wijnberg

Van: Wijnberg, Walter Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-07-13 Schoolrapport over het 2de kwartaal van het schooljaar 1944.

Van: Wijnberg, Walter Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-07-13 Schoolrapport over het 2de kwartaal van het schooljaar 1944.

Schoolrapport van Walter Wijnberg uit kamp Westerbork

Van: Wijnberg, Simon Geboren: 1898-05-10, barak 72 Gruppe/Groep: 8, Dienstbereich 2 (garage) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-30

Van: Wijnberg, Simon Geboren: 1898-05-10, barak 72 Gruppe/Groep: 8, Dienstbereich 2 (garage) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-30

Arbeitskarte van Simon Wijnberg

Van: Lagere school te Barneveld, De Biezen Aan: Wijnberg, Walter Geboren: 1932-06-15 Datum: 1943-08-01 Onderwerp: Overgangsrapport van klas 5 naar klas 6.

Van: Lagere school te Barneveld, De Biezen Aan: Wijnberg, Walter Geboren: 1932-06-15 Datum: 1943-08-01 Onderwerp: Overgangsrapport van klas 5 naar klas 6.

Plaats: Basel, Bahnhof Achter op de menukaart staan handtekeningen van Simon Wijnberg en zijn vrouw Selma. Medereizigers zijn onder andere Hanna Josephine Weijl (1914), Martha de Lime (1923), Sara Teixeira de Mattos (1906)…

Plaats: Basel, Bahnhof Achter op de menukaart staan handtekeningen van Simon Wijnberg en zijn vrouw Selma. Medereizigers zijn onder andere Hanna Josephine Weijl (1914), Martha de Lime (1923), Sara Teixeira de Mattos (1906)…

Menukaart met handtekeningen repatrianten

Tekening&nbsp; Tekening van een meisje met de tekst 'Ich liebe euch. 1000 küsse von eurer Trudie’

Tekening&nbsp; Tekening van een meisje met de tekst 'Ich liebe euch. 1000 küsse von eurer Trudie’

Tekening van Trudie, een nichtje van Ruth David

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Julia Jacobi-Fuldauer (1889-1943).

Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Belterman, J. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1948-02-10 Onderwerp: gegevens van Julia Jacobi-Fuldauer (1889-1943).

Verklaring van het Rode Kruis over Julia Jacobi-Fuldauer

Geboortekaart van Robert Willem Leopold, zoon van de heer en mevrouw Loeb-Bos.&nbsp; Plaats: Amsterdam, Dintelstraat 102 Datum: 1944-04-05

Geboortekaart van Robert Willem Leopold, zoon van de heer en mevrouw Loeb-Bos.&nbsp; Plaats: Amsterdam, Dintelstraat 102 Datum: 1944-04-05

Geboortekaart van Robert Willem Leopold Loeb

Van: Knuppel, familie Aan: Kahn-Holland van, Reina Datum: 1942-10 Plaats: Zwolle Onderwerp: uitgewerkte bedragen, de totaalsom van goederen en het bedrag van de zes ‘onderpakken’.&nbsp;

Van: Knuppel, familie Aan: Kahn-Holland van, Reina Datum: 1942-10 Plaats: Zwolle Onderwerp: uitgewerkte bedragen, de totaalsom van goederen en het bedrag van de zes ‘onderpakken’.&nbsp;

Brief van de familie Knuppel aan Reina Kahn-van Holland vanuit Zwolle

Van: Magnus, Simon Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: gewenste bestemming Nederland

Van: Magnus, Simon Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: gewenste bestemming Nederland

Registratiekaart van Simon Magnus in Theresienstadt

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Wijnberg, Simon Geboortedatum: 1898-05-10 Datum: 1941-05-27 Op de achterkant van een van de kopieën staat vermeld 1382-XXIV/7, Langestraat 5.

Van: Wijnberg, Simon Geboortedatum: 1898-05-10 Datum: 1941-05-27 Op de achterkant van een van de kopieën staat vermeld 1382-XXIV/7, Langestraat 5.

Persoonsbewijs van Simon Wijnberg

Van: Walter Wijnberg Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-04-18&nbsp; Onderwerp: Schoolrapport 1ste kwartaal 1944.

Van: Walter Wijnberg Plaats: Westerbork, kamp &nbsp; Datum: 1944-04-18&nbsp; Onderwerp: Schoolrapport 1ste kwartaal 1944.

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Brief van L. Polak aan Jopie in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Ruinen

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-04-24 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-04-24 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: doorlaatbewijs Sonderproviantur voor de periode 16-1-1945 tot en met 14-4-1945.

Van: Jüdische Selbstverwaltung Theresienstadt Aan: Magnus, Leon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: doorlaatbewijs Sonderproviantur voor de periode 16-1-1945 tot en met 14-4-1945.

Ausweis voor het kunnen betreden van de Sonder-Proviantur in Theresienstadt

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Joodse wijken

Judenviertel Amsterdam

Muziek kamp Westerbork

Optredens kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Naziconcentratiekampen

Kamp Vittel

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-11, No. 5&nbsp; Inhoud: Technische reparaties. Blz.: 1

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-11, No. 5&nbsp; Inhoud: Technische reparaties. Blz.: 1

Lagerbefehl No. 5

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Kommandantuur van het Kamp Westerbork Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-28 Onderwerp: De P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst) heeft Werner gevraagd inlichtingen te verstrekken over gebeurtenissen in het kamp, specifiek over het crematorium.&nbsp; Werner heeft bewijs nodig dat hij in kamp Westerbork is geïnterneerd is geweest en ontvlucht. Zijn persoonsbewijs heeft hij in Westerbork moeten inleveren en door zijn vlucht was hij niet instaat om zijn bezittingen mee te nemen. Zie antwoord Buijvoets op deze brief op 7 augustus 1945, 10985-171.

Brief van Werner Stertzenbach aan de Komandantuur van kamp Westerbork

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje en familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: opgepakt en op weg naar Westerbork Bijz.: briefkaart is uit de trein gegooid (zie ook brief 6697-01)

Van: Vries, de, Hennie Aan: Rietje en familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-02 Onderwerp: opgepakt en op weg naar Westerbork Bijz.: briefkaart is uit de trein gegooid (zie ook brief 6697-01)

Briefkaart van Hennie de vries aan Rietje en familie

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-26 Onderwerp: een winterjas retour, deze is hem te zwaar; pakketpost; en sturen van geld voor de kantine (als er wat is): Jonnie maakt een kans om te blijven…

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-26 Onderwerp: een winterjas retour, deze is hem te zwaar; pakketpost; en sturen van geld voor de kantine (als er wat is): Jonnie maakt een kans om te blijven…

Brief van Levie Querido aan zijn kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Brief van L.O. voor hulp aan onderduikers aan het Rode Kruis betreffende Rozette van Cleef

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-11 Onderwerp: dank voor wat is meegebracht; bezoek…

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-11 Onderwerp: dank voor wat is meegebracht; bezoek…

Brief van Jannie en Ies aan de familie Veer

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Armband Gedragen door Sonja v/d Hert-Bronkhorst. Zij werd in kamp Westerbork bevrijd en droeg deze armband tijdens werkzaamheden in het kamp na de komst van de eerste NSB'ers in kamp Westerbork. &nbsp;

Brief van Jannie Blog-Lam en haar dochter aan de familie Veer

Personen