In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Nieuwkerk, Marinus Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1943-10-03 Onderwerp: werken in kamp Westerbork, groep 2 DB 6.

Van: Nieuwkerk, Marinus Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1943-10-03 Onderwerp: werken in kamp Westerbork, groep 2 DB 6.

Arbeitskarte van Marinus Nieuwkerk in kamp Westerbork

Van: Heymans van Amstel, B (geschreven door zijn vader Herman, arts in het ziekenhuis) Aan: Fam. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-21 Onderwerp: omstandigheden

Van: Heymans van Amstel, B (geschreven door zijn vader Herman, arts in het ziekenhuis) Aan: Fam. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-21 Onderwerp: omstandigheden

Brief van de familie Heijmans van Amstel aan familie de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Van: Nederlandsch-Israëlitische Hoofdsynagoge te Amsterdam Aan: de Joodse Raad voor Amsterdam Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-30 Onderwerp: de heer S. Roet belast met de controle over de boekhouding zal zich buigen over het kostenprobleem van de urnen van in kamp Westerbork overleden en gecremeerde kampgevangenen.

Van: Nederlandsch-Israëlitische Hoofdsynagoge te Amsterdam Aan: de Joodse Raad voor Amsterdam Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-30 Onderwerp: de heer S. Roet belast met de controle over de boekhouding zal zich buigen over het kostenprobleem van de urnen van in kamp Westerbork overleden en gecremeerde kampgevangenen.

Kostenprobleem van de urnen van overleden personen in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 63

Kamporganisatie kamp Westerbork

Financiën kamp Westerbork

Barak 93

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greetje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greetje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken

Brief van Martha Bertenthal aan Greetje Kokje vanuit Amsterdam

Van: van Büchem, D.J., Menagemeester-Personeel Aan: mevr. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-06 Onderwerp: lijst van brood- en melkbonnen die mevrouw Buijvoets heeft ingeleverd bij de Menagemeester voor het personeel van het kamp.

Van: van Büchem, D.J., Menagemeester-Personeel Aan: mevr. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-06 Onderwerp: lijst van brood- en melkbonnen die mevrouw Buijvoets heeft ingeleverd bij de Menagemeester voor het personeel van het kamp.

Lijst van door mevrouw Buijvoets ingeleverde bonnen voor brood en melk in Interneringskamp Westerbork

Verklaring afgegeven door het bureau voor Joodsche Inkwartiering, Gemeente Amsterdam Datum: 1942-09-03 (geldig tot 9 september) Verklaring dat Conny de Vries haar intrek neemt bij de heer I. Oostra in afwachting van haar inkwartiering in de Joodsche wijk.

Verklaring afgegeven door het bureau voor Joodsche Inkwartiering, Gemeente Amsterdam Datum: 1942-09-03 (geldig tot 9 september) Verklaring dat Conny de Vries haar intrek neemt bij de heer I. Oostra in afwachting van haar inkwartiering in de Joodsche wijk.

Verklaring Joodsche Inkwartiering betreffende Conny de Vries

Arbeitsausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Vermeld is dat hij achtereenvolgens werkzaam was als hulparbeider en als medewerker in de expeditie.

Arbeitsausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Vermeld is dat hij achtereenvolgens werkzaam was als hulparbeider en als medewerker in de expeditie.

Ausweis

Van: Chaja (Waterman) Aan: lieve allemaal&nbsp; Plaats: Friesland, (Midlum) Datum: 1943-11-04 Onderwerp: beschrijving van situatie op de boerderij waar afzender is ondergedoken, na haar vrijlating uit kamp Westerbork. Ze schrijft over de eenvoudige leefomstandigheden op een plek ver weg van de bewoonde wereld, over het geloof en het eten van varkensvlees en over wat ze allemaal leert.

Van: Chaja (Waterman) Aan: lieve allemaal&nbsp; Plaats: Friesland, (Midlum) Datum: 1943-11-04 Onderwerp: beschrijving van situatie op de boerderij waar afzender is ondergedoken, na haar vrijlating uit kamp Westerbork. Ze schrijft over de eenvoudige leefomstandigheden op een plek ver weg van de bewoonde wereld, over het geloof en het eten van varkensvlees en over wat ze allemaal leert.

Brief van Chaja Waterman aan lieve allemaal vanuit haar onderduikplek in Friesland

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Jongeren kamp Westerbork(15-21 jaar)

Mannen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Vrouwen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Ouderen kamp Westerbork (65+ jaar)

Baby's kamp Westerbork (0-1 jaar)

Kinderen kamp Westerbork(4-15 jaar)

Peuters kamp Westerbork (1-3 jaar)

Van: Inspectie der Domeinen&nbsp; Aan: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1950-09-30&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; discussie over onderhoud en beheer (eventueel in erfpacht aan de gemeente Westerbork).

Van: Inspectie der Domeinen&nbsp; Aan: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1950-09-30&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; discussie over onderhoud en beheer (eventueel in erfpacht aan de gemeente Westerbork).

Brief van Inspectie der Domeinen aan de houtvester in de Houtvesterij Assen

Verklaring van de Plaatselijk Commandant N.B.S. (Nederlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten) te Lochem dat Jules Cohen, woonachtig in Lochem, volkomen politiek betrouwbaar is, 1 aug. 1945.

Verklaring

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-30 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Van: Jewish Agency Jerusalem Aan: Snoek, Hermine Plaats: Palestina Datum: 1944-06-30 Onderwerp: registratie op de Palestinalijst

Brief van Jewish Agency Jerusalem aan Hermine Snoek

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing bewindvoering over het echtpaar Tas-van Dam.

Van: Het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-11-28 Onderwerp: opheffing bewindvoering over het echtpaar Tas-van Dam.

Brief van Het Nederlands Beheersinstituut aan J. van Dam over opheffing bewindvoering

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Van: Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-23 Onderwerp: Lijst van overtollig medisch materiaal met prijsindicatie.

Lijst van overtollig medisch materiaal in Interneringskamp Westerbork

Van: Lam, Jettie Aan: Blits, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-17 Onderwerp: of ze elkaar kunnen ontmoeten in Jaarsveld.

Van: Lam, Jettie Aan: Blits, Sonja Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-17 Onderwerp: of ze elkaar kunnen ontmoeten in Jaarsveld.

Briefkaart van Jettie Lam aan haar zus Sonja Blits-Lam

Personen