In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Brief van Mozes Alexander van Dam aan het gezin van zijn broer Aron vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Foto van Abraham Roos

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942 Links op de foto de centrale keuken. Rechts ervan barak 10 en een deel van de schouwburgbarak. De foto is genomen vanaf de voormalige appelplaats. Barak 80 is dan nog niet gebouwd.

Barakken in kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942 Links op de foto de centrale keuken. Rechts ervan barak 10 en een deel van de schouwburgbarak. De foto is genomen vanaf de voormalige appelplaats. Barak 80 is dan nog niet gebouwd.

Zicht op de centrale keuken en een deel van de schouwburg

Van: Samson-Polack, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06/07 Onderwerp: ligt in het ziekenhuis, niet ongerust maken en zich beter voelen.

Van: Samson-Polack, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06/07 Onderwerp: ligt in het ziekenhuis, niet ongerust maken en zich beter voelen.

Brief van het Rode Kruis van Amelia Samson-Polack aan mevrouw Fluck vanuit kamp Westerbork

Van: Dr. Kautsky, Karl Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-04-25 Onderwerp: in verband met een operatie kan Helene geen lichamelijke arbeid verrichten. &nbsp;

Van: Dr. Kautsky, Karl Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-04-25 Onderwerp: in verband met een operatie kan Helene geen lichamelijke arbeid verrichten. &nbsp;

Verklaring van Dr. Kautsky dat Helene geopereerd zal worden en daardoor niet tot lichamelijke arbeid instaat is

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-04 Onderwerp: of Hanneke de malle draaibrief van haar oom Han al heeft ontvangen; moeder is blij dat Hanneke gezond en vrolijk is en de ansichtkaart &nbsp;met de mooie juffrouw erop ontvangen heeft' pakje met pruimen en peren zal in een sigarenkistje worden gestuurd; het is bramentijd; briefkaarten naar de goede personen sturen; vraag of Hanneke haar pepermuntthee heeft ontvangen, de schrijfster weet niet of Hanneke het in het weeshuis kan klaarmaken; fijn dat ze naar school gaat, waarschijnlijk niet zo'n goed cijfer voor schrijven…

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-04 Onderwerp: of Hanneke de malle draaibrief van haar oom Han al heeft ontvangen; moeder is blij dat Hanneke gezond en vrolijk is en de ansichtkaart &nbsp;met de mooie juffrouw erop ontvangen heeft' pakje met pruimen en peren zal in een sigarenkistje worden gestuurd; het is bramentijd; briefkaarten naar de goede personen sturen; vraag of Hanneke haar pepermuntthee heeft ontvangen, de schrijfster weet niet of Hanneke het in het weeshuis kan klaarmaken; fijn dat ze naar school gaat, waarschijnlijk niet zo'n goed cijfer voor schrijven…

Brief van moeder aan haar dochter Hanneke

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: donderdagnacht naar kamp Westerbork (Duitsland). Ze hoopt gauw een bericht van de familie Veer te ontvangen…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: donderdagnacht naar kamp Westerbork (Duitsland). Ze hoopt gauw een bericht van de familie Veer te ontvangen…

Brief van Sonja Blits-Lam dat ze naar Duitsland moet gaan

Personen