In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vaccinatiekaart Gesundheitswesen Van: Boas, Seraphina Transportnummer: XXIV-7&nbsp; Plaats: Theresienstadt Onderwerp: overzicht van vaccinaties. Aantekening achter buiktyfus

Vaccinatiekaart Gesundheitswesen Van: Boas, Seraphina Transportnummer: XXIV-7&nbsp; Plaats: Theresienstadt Onderwerp: overzicht van vaccinaties. Aantekening achter buiktyfus

Document voor vaccinatie van S. Boas-Prins in Theresienstadt

Sport kamp Westerbork

Boksen kamp Westerbork

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz ; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag Geschreven door Morris Zomerplaag Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-08 Onderwerp: repatriering; terugkeer in Amsterdam; omstandigheden in Bergen-Belsen; transport van Bergen-Belsen naar Theresienstadt; Tröbitz; bevrijding door de Russen; plundering van het dorp Blz.: 6

Verslag van Morris Zomerplaag

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, A. Plaats: Amsterdam, Borneokade Datum: 1943-04-05 Onderwerp: Gerson vertelt dat hij en zijn vrouw in de trein zitten naar Westerbork. Ze spreken dank uit voor het pakketje. Afgelopen zondag hebben ze nog een komedie bijgewoond en het optreden van een cellist. Ze hebben zaterdag en zondag slecht geslapen en de kleren nog niet uit gehad.&nbsp; Opmerking: De briefkaart is geschreven in de trein en meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.&nbsp;

Briefkaart Van: Stoppelman, G. en Stoppelman-Blok, N. Aan: Eichler, A. Plaats: Amsterdam, Borneokade Datum: 1943-04-05 Onderwerp: Gerson vertelt dat hij en zijn vrouw in de trein zitten naar Westerbork. Ze spreken dank uit voor het pakketje. Afgelopen zondag hebben ze nog een komedie bijgewoond en het optreden van een cellist. Ze hebben zaterdag en zondag slecht geslapen en de kleren nog niet uit gehad.&nbsp; Opmerking: De briefkaart is geschreven in de trein en meegegeven aan iemand die bij het spoor werkte.&nbsp;

Briefkaart van G. Stoppelman en N. Stoppelman-Blok vanuit de Borneokade

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-19 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: met ons gaat het nog goed. Beste wensen voor de verjaardag van de geadresseerde.

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-19 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: met ons gaat het nog goed. Beste wensen voor de verjaardag van de geadresseerde.

Briefkaart van Hermann en Erna Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 8 Datum: 1945-04-25 Onderwerp: commissie van geschillen (zitting in barak 32); bij niet in het bezit zijn van een persoonsbewijs (melden bij de kamprechercheur (Leon Cohen), barak 86; kantine, glazen nodig voor de inkoop van vis en andere levensmiddelen; oorlogsoverzicht; de dag der dagen, binnenkomst van de eerste NSB'ers de vorige dag (24-04).

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 8 Datum: 1945-04-25 Onderwerp: commissie van geschillen (zitting in barak 32); bij niet in het bezit zijn van een persoonsbewijs (melden bij de kamprechercheur (Leon Cohen), barak 86; kantine, glazen nodig voor de inkoop van vis en andere levensmiddelen; oorlogsoverzicht; de dag der dagen, binnenkomst van de eerste NSB'ers de vorige dag (24-04).

Kampkrant/De Westerborker van 25 april 1945 nummer 8

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en Amstelveen. Met Annie's ouders gaat het goed en Loes is opgeknapt.

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en Amstelveen. Met Annie's ouders gaat het goed en Loes is opgeknapt.

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Kamporganisatie kamp Westerbork

Dienstbereiche

Dienstbereich Werkstätten I

Dienstbereich Werkstätten II

Dienstbereich Hauptküche

Dienstbereich Erziehung und Fürsorge

Dienstbereich Besondere Lagerwerkstatten

Dienstbereich Frauendienst

Dienstbereich Lagerkommandantur

Dienstbereich Verwaltung

Dienstbereich Ordnungsdienst und Notbereitschaft

Dienstbereich Gesundheitsdienst

Dienstbereich Innendienst

Dienstbereich Aussendienst

Van: Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B., Fam.&nbsp; Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-11-01 Onderwerp: werken; omstandigheden; sturen van geld Op briefpapier Kamp Amersfoort.

Van: Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B., Fam.&nbsp; Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-11-01 Onderwerp: werken; omstandigheden; sturen van geld Op briefpapier Kamp Amersfoort.

Brief van Louis de Leeuw aan B. de Leeuw vanuit kamp Amersfoort

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, rapporten

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, rapporten

Brief van Alice van Praag vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: aanvoer van bouwmaterialen via het spoor.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: aanvoer van bouwmaterialen via het spoor.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: M. Goldenberg Aan: Beste Magteld&nbsp; Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Overlijden van schoonmoeder Wilhelmina te Amsterdam. Ze , omstandigheden; vraag om hulp bij plaatsing op Barneveldlijst.

Van: M. Goldenberg Aan: Beste Magteld&nbsp; Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Overlijden van schoonmoeder Wilhelmina te Amsterdam. Ze , omstandigheden; vraag om hulp bij plaatsing op Barneveldlijst.

Brief

Van: Schuthof, E. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Zuidlaren Datum: 1945-08-30 Onderwerp: het vrijpostige gedrag en lakse houding van gedetineerden. Bl. 1: beschrijving van het vrijpostige gedrag. Bl. 2: overzicht van overtredingen van gedetineerden met daarbij de kampnummers, zonder namen van de betrokken gedetineerden.

Van: Schuthof, E. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Zuidlaren Datum: 1945-08-30 Onderwerp: het vrijpostige gedrag en lakse houding van gedetineerden. Bl. 1: beschrijving van het vrijpostige gedrag. Bl. 2: overzicht van overtredingen van gedetineerden met daarbij de kampnummers, zonder namen van de betrokken gedetineerden.

Rapport van E. Schuthof aan G.K. Huisman over gedrag en overtredingen van gedetineerden op hun werklocaties

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-17 Onderwerp: broer van Stella moet ook naar een Joods werkkamp; aanstaande bezoek Stella, niet wachten op de briefkaart met bevestiging bezoekvergunning, zodra Stella een reisvergunning heeft moet ze gewoon komen met het verzoek een badpak en een kleedje mee te nemen. Stella kan samen met Werners barakgenoten eten.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-05-17 Onderwerp: broer van Stella moet ook naar een Joods werkkamp; aanstaande bezoek Stella, niet wachten op de briefkaart met bevestiging bezoekvergunning, zodra Stella een reisvergunning heeft moet ze gewoon komen met het verzoek een badpak en een kleedje mee te nemen. Stella kan samen met Werners barakgenoten eten.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Portret van Max Schöngut ('Oha') &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-07-06, barak 41.

Portret van Max Schöngut ('Oha') &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-07-06, barak 41.

Portret van Max Schöngut

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling over het verlengen van de levensduur van scheermesjes

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 97. Onder leiding van de rabbijnen Frank en Augapfel.

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten in barak 97. Onder leiding van de rabbijnen Frank en Augapfel.

Mededeling over gebedsdiensten in barak 97 in kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Levie werkt in de barak in zijn grijze jas, komt hem goed van pas…

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Levie werkt in de barak in zijn grijze jas, komt hem goed van pas…

Brief van Levie Querido aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Van: Koos Bron en familie&nbsp; Aan: Fam. Dame, W.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-10-27 Betreft een briefkaartje van de familie Bron aan de familie Dame Ze zijn vanuit Den Haag op weg naar Westerbork en ze schrijven: 'Goed aangekomen in Westerbork (...) waren er om half twee.&nbsp; Groet alle buren en bekenden van ons. Later meer (...)'

Van: Koos Bron en familie&nbsp; Aan: Fam. Dame, W.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-10-27 Betreft een briefkaartje van de familie Bron aan de familie Dame Ze zijn vanuit Den Haag op weg naar Westerbork en ze schrijven: 'Goed aangekomen in Westerbork (...) waren er om half twee.&nbsp; Groet alle buren en bekenden van ons. Later meer (...)'

Briefkaart van Koos Bron en zijn gezin aan de familie Dame vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Appèlplaats kamp Westerbork

Van: Cohen, Simon&nbsp; Aan: Mulder, de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-15/1943-01-19 Onderwerp: op transport moeten; registratie

Van: Cohen, Simon&nbsp; Aan: Mulder, de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-15/1943-01-19 Onderwerp: op transport moeten; registratie

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Van: Schuckink Kool, A. dr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-05 Onderwerp: rapport van de Geneeskundige Dienst over de maand mei 1948. Bl.1: personeel, ziekenrapport, ziekenzaal. Bl.2: stand der infectieziekten Bl.3: personeel, vrij en gedetineerd. Bl.4: verpleegdagen, vrij en gedetineerd personeel. Bl.5: hygiënische toestanden in de woonbarakken. Bl.6: controle mutaties, afvoer gedetineerden, medicijnvoorziening, ziekenvoeding, administratie.

Van: Schuckink Kool, A. dr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-05 Onderwerp: rapport van de Geneeskundige Dienst over de maand mei 1948. Bl.1: personeel, ziekenrapport, ziekenzaal. Bl.2: stand der infectieziekten Bl.3: personeel, vrij en gedetineerd. Bl.4: verpleegdagen, vrij en gedetineerd personeel. Bl.5: hygiënische toestanden in de woonbarakken. Bl.6: controle mutaties, afvoer gedetineerden, medicijnvoorziening, ziekenvoeding, administratie.

Rapport van Dr. A. Schuckink Kool aan J.G. Buijvoets betreffende de Geneeskundige Dienst van Interneringskamp Westerbork

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: vrienden&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-12&nbsp; Onderwerp: oppakken van zijn ouders, reactie op de ontvangen brieven. Hij zal proberen zijn ouders te vergezellen als ze nog niet doorgestuurd zijn.

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: vrienden&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-12&nbsp; Onderwerp: oppakken van zijn ouders, reactie op de ontvangen brieven. Hij zal proberen zijn ouders te vergezellen als ze nog niet doorgestuurd zijn.

Brief van Herman van Campen aan vrienden vanuit het Joodse werkkamp de Bruine Enk

Van: Swaab, David Aan: beste Kee en Suus Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-09-27 Onderwerp: omstandigheden in kamp

Van: Swaab, David Aan: beste Kee en Suus Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-09-27 Onderwerp: omstandigheden in kamp

Brief van David Louis Swaab aan Kee en Suus vanuit werkkamp Diever B

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: Schöne, A.E.&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-29&nbsp; Onderwerp: levering pakketten en zakelijke mededelingen in het Joodse werkkamp De Bruine Enk in Nunspeet. De uitbetaling van zijn loon van de eerste twee weken is naar zijn ouders opgestuurd. Echter zij hebben het nooit ontvangen, omdat ze al waren vertrokken naar kamp Westerbork. De postwissels zal hij nu voortaan rechtstreeks ontvangen.

Van: Campen, van, Herman&nbsp; Aan: Schöne, A.E.&nbsp; Plaats: Nunspeet&nbsp; Datum: 1942-09-29&nbsp; Onderwerp: levering pakketten en zakelijke mededelingen in het Joodse werkkamp De Bruine Enk in Nunspeet. De uitbetaling van zijn loon van de eerste twee weken is naar zijn ouders opgestuurd. Echter zij hebben het nooit ontvangen, omdat ze al waren vertrokken naar kamp Westerbork. De postwissels zal hij nu voortaan rechtstreeks ontvangen.

Brief van Herman van Campen aan A. E. Schöne vanuit het Joodse werkkamp de Bruine Enk

Van: onbekend Aan: Querido, Abraham (vermoedelijk) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: moeder moet ziek &nbsp;blijven. Voor Levie is weinig te doen; Jacob Brandon van de Joodse Raad niet kunnen spreken; Suskind was in de Rietlanden op de Panamakade, waar een trein werd volgeladen; de schrijver heeft hem in de trein kunnen spreken, weinig kans; zal de zaak opnemen met Brandon; de schrijver heeft Levie niet kunnen spreken, vanwege controle; Levie zal de volgende avond naar Vught gaan…

Van: onbekend Aan: Querido, Abraham (vermoedelijk) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: moeder moet ziek &nbsp;blijven. Voor Levie is weinig te doen; Jacob Brandon van de Joodse Raad niet kunnen spreken; Suskind was in de Rietlanden op de Panamakade, waar een trein werd volgeladen; de schrijver heeft hem in de trein kunnen spreken, weinig kans; zal de zaak opnemen met Brandon; de schrijver heeft Levie niet kunnen spreken, vanwege controle; Levie zal de volgende avond naar Vught gaan…

Brief van een onbekende schrijver aan een van de kinderen van Levie Querido vanuit Amsterdam

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en Madij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-09 Onderwerp: familieomstandigheden; geheime wegen om tegen vergoeding te schrijven; kleding; wassen; voedsel;

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en Madij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-09 Onderwerp: familieomstandigheden; geheime wegen om tegen vergoeding te schrijven; kleding; wassen; voedsel;

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali en Mady vanuit kamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-16 Onderwerp: graag meenemen van bonnen en onder andere ringen; moeder en vader sinds vrijdag niet meer gezien…&nbsp;

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-16 Onderwerp: graag meenemen van bonnen en onder andere ringen; moeder en vader sinds vrijdag niet meer gezien…&nbsp;

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Personen