In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 93

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-02 Onderwerp: brief ontvangen; de familie Hes is gedeporteerd, ook de meisjes uit Stella's klas. Voor Vught was het echtpaar Hes te oud; Werner hoopt nog steeds Stella persoonlijk te kunnen spreken.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-03-02 Onderwerp: brief ontvangen; de familie Hes is gedeporteerd, ook de meisjes uit Stella's klas. Voor Vught was het echtpaar Hes te oud; Werner hoopt nog steeds Stella persoonlijk te kunnen spreken.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: felicitaties in verband met de verjaardag van Levie Pach, de vader van Stella; de groeten van tante Vogeltje, die op 2 februari is gedeporteerd. Werner kon haar nog een pakketje meegeven, die was gestuurd voor haar zoon Salomon, die een week eerder was gedeporteerd. Ze kreeg ook nog een pakketje van haar dochter mee dat via de post was binnengekomen.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: felicitaties in verband met de verjaardag van Levie Pach, de vader van Stella; de groeten van tante Vogeltje, die op 2 februari is gedeporteerd. Werner kon haar nog een pakketje meegeven, die was gestuurd voor haar zoon Salomon, die een week eerder was gedeporteerd. Ze kreeg ook nog een pakketje van haar dochter mee dat via de post was binnengekomen.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Zicht op de deelnemers aan de dienst.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Zicht op de deelnemers aan de dienst.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-25 Onderwerp: felicitaties van allerlei personen in verband met ondertrouw; Werner ontving vele brieven. Hij is echter gezien de beperkingen van het postverkeer vanuit het kamp niet instaat deze brieven te beantwoorden. Werner geeft een opsomming van de verschillende personen met het verzoek aan Stella of zij een bedankje wil sturen; Werner ontving de 24ste een pakketje voor de familie Bino-van der Wieken. Helaas te laat. Ze waren maandag al vertrokken. Werner vraag zich af wat hij met de kleding moeten doen, gewoonlijk gaat die naar de ‘V’ ('Fürsorge); over het trouwen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-25 Onderwerp: felicitaties van allerlei personen in verband met ondertrouw; Werner ontving vele brieven. Hij is echter gezien de beperkingen van het postverkeer vanuit het kamp niet instaat deze brieven te beantwoorden. Werner geeft een opsomming van de verschillende personen met het verzoek aan Stella of zij een bedankje wil sturen; Werner ontving de 24ste een pakketje voor de familie Bino-van der Wieken. Helaas te laat. Ze waren maandag al vertrokken. Werner vraag zich af wat hij met de kleding moeten doen, gewoonlijk gaat die naar de ‘V’ ('Fürsorge); over het trouwen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-23 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-23 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-01 Onderwerp: Judith heeft een pakje met dekens opgestuurd. Ze zoekt nog naar een tandenborstel en stofbrillen. Met enveloppe&nbsp;

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-01 Onderwerp: Judith heeft een pakje met dekens opgestuurd. Ze zoekt nog naar een tandenborstel en stofbrillen. Met enveloppe&nbsp;

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-07-26 Onderwerp: nieuwe levensmoed en hoop; Werner kan de lege trommeltjes niet terug sturen, omdat pakketpost vanuit het kamp verboden is; het echtpaar Hijman heeft het pakketje ontvangen…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-07-26 Onderwerp: nieuwe levensmoed en hoop; Werner kan de lege trommeltjes niet terug sturen, omdat pakketpost vanuit het kamp verboden is; het echtpaar Hijman heeft het pakketje ontvangen…

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-03 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-03 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-19 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66&nbsp; Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-19 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66&nbsp; Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-20 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-20 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-11 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1943-01-11 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Technische Dienst en Bedrijven 1947 Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 23 (ingebonden) &nbsp;Vliegtuigsloperij, het gebruik van barak 107 voor de montage en het repareren van legerauto's; werk externe bedrijven, ontginningen; oogstvoorziening, kampboerderij; werkzaamheden kamp intern.

Jaarverslag Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Technische Dienst en Bedrijven 1947 Met kleur tekeningen geïllustreerd Bladzijden: 23 (ingebonden) &nbsp;Vliegtuigsloperij, het gebruik van barak 107 voor de montage en het repareren van legerauto's; werk externe bedrijven, ontginningen; oogstvoorziening, kampboerderij; werkzaamheden kamp intern.

Jaarverslag van het Interneringskamp van 1947

Van: Muller-Goldschmidt, I. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, Auffanglager Datum: 16 juli (1943) Onderwerp: Pakket ontvangen

Van: Muller-Goldschmidt, I. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, Auffanglager Datum: 16 juli (1943) Onderwerp: Pakket ontvangen

Briefkaart van I. Muller-Goldschmidt aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Vught

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Brief van Jan Buijvoets aan zijn verloofde vanuit Interneringskamp Westerbork