In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: oom Jan (vader) Aan: Hanneke Plaats:&nbsp; Datum: 1943-09-13 Onderwerp: brief voor de tweede keer geschreven en getekend, omdat vader vergeten was zijn adres achterop de enveloppe te noteren; over vaders droom, een zeilboot te hebben en ermee te varen; heel verhaal er om heen om Hanneke te vermaken met illustraties.

Van: oom Jan (vader) Aan: Hanneke Plaats:&nbsp; Datum: 1943-09-13 Onderwerp: brief voor de tweede keer geschreven en getekend, omdat vader vergeten was zijn adres achterop de enveloppe te noteren; over vaders droom, een zeilboot te hebben en ermee te varen; heel verhaal er om heen om Hanneke te vermaken met illustraties.

Brief van oom Jan (vader) aan Hanneke

Tekening Van: Kok, Leo Aan: Drukker, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: portrettekening, potlood.

Tekening Van: Kok, Leo Aan: Drukker, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: portrettekening, potlood.

Tekening van Joseph Drukker gemaakt door Leo Kok in kamp Westerbork

Omstanders kamp Westerbork

Militairen

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-28 Onderwerp: bedankt voor het toezenden van de dozen, echter graag een grotere maat; wacht op bericht betreffende het bijzetten van de urn; gisteren kwamen twee brieven binnen vanuit kamp Westerbork, een van Liesje en een van Siegfried; twee heren gesproken die uit kamp Westerbork met verlof waren. helaas heeft Siegfried deze gunst nog niet gehad; vrijlating van Siegfried ziet de schrijfster somber in: Liesje en Siegfried kunnen elkander tot steun zijn; Siegfried vraagt van alles om op te sturen; Siegfried moet in het kamp bonen en erwten lezen, niets voor iemand die altijd met zijn hersenen werkt…

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-28 Onderwerp: bedankt voor het toezenden van de dozen, echter graag een grotere maat; wacht op bericht betreffende het bijzetten van de urn; gisteren kwamen twee brieven binnen vanuit kamp Westerbork, een van Liesje en een van Siegfried; twee heren gesproken die uit kamp Westerbork met verlof waren. helaas heeft Siegfried deze gunst nog niet gehad; vrijlating van Siegfried ziet de schrijfster somber in: Liesje en Siegfried kunnen elkander tot steun zijn; Siegfried vraagt van alles om op te sturen; Siegfried moet in het kamp bonen en erwten lezen, niets voor iemand die altijd met zijn hersenen werkt…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Brief van ELIN Apparatefabrik aan Fritz Tauber over zijn dienstverband

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: toelatingsexamen voor joodse H.B.S. + enveloppe (5521-07-1)

Van: Jacobs, H. (directeur joodse H.B.S.) Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06 Onderwerp: toelatingsexamen voor joodse H.B.S. + enveloppe (5521-07-1)

Brief van H. Jacobs aan W. Wessel

Van: Huisman-Lees, E. (geschreven door Emanuel) Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-12-30 Onderwerp: schrijfdag; Loesje (Louise) probeert al te lopen, het is een kind om op te vreten…. Ze heeft waterpokken gehad, is weer een pond aangekomen; Jetty en Elly zijn schatten…, en Liesje (de moeder) is vanouds de hele dag bezig; geef de groeten aan de bekenden uit de buurt; het giet op het moment van schrijven (woensdagavond); de schrijfster werkt de hele dag, ze vindt het prettig en ze slaapt als een roos; ze zijn zuinig op alles wat is toegestuurd door de familie Brandel… &nbsp;

Van: Huisman-Lees, E. (geschreven door Emanuel) Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-12-30 Onderwerp: schrijfdag; Loesje (Louise) probeert al te lopen, het is een kind om op te vreten…. Ze heeft waterpokken gehad, is weer een pond aangekomen; Jetty en Elly zijn schatten…, en Liesje (de moeder) is vanouds de hele dag bezig; geef de groeten aan de bekenden uit de buurt; het giet op het moment van schrijven (woensdagavond); de schrijfster werkt de hele dag, ze vindt het prettig en ze slaapt als een roos; ze zijn zuinig op alles wat is toegestuurd door de familie Brandel… &nbsp;

Brief van E. Huisman-Lees aan de familie Brandel vanuit kamp Westerbork

Personen