In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Organisatie van de Endlösung

Gaskamers

Sonderkommando's

Overleden in gevangenschap Aangifte van overlijden van Twentenaren. Twentse Courant, 1952-04-26

Overleden in gevangenschap Aangifte van overlijden van Twentenaren. Twentse Courant, 1952-04-26

Knipsel

Walter Dreyfuss kwam als vluchteling naar Nederland, waar hij verbleef in kindertehuizen voor vluchtelingen uit Duitsland, en later in het kamp "Jeugd Aliyah" in Loosdrecht. In augustus 1942 ontving hij een oproep om zich te melden voor ‘tewerkstelling’ in Polen, maar hij dook onder tot september 1943. Walter besloot te proberen om naar Palestina te vluchten. Met valse papieren wist hij door Frankrijk te reizen en van daaruit de grens over naar Spanje over te steken. In november 1944 voer hij met het schip "Gina" naar Palestina, waar hij zich aansloot bij de groep "HaGrein" die naar de nederzetting Gilead in de Jizreëlvallei ging. Tijdens nachttraining als onderdeel van de "Hagana", werd hij gebeten door een giftige slang en stierf. Hij werd begraven op de begraafplaats van kibboets Dalia.&nbsp;

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Collaboratie

Oostfrontstrijders

1945

Augustus 1945

1939

September 1939

Naziconcentratiekampen

Mauthausen

1940

Juli 1940

Wederopbouw

Militair Gezag

Werkplaatsen kamp Westerbork

Horlogemakerij

Van: Huisman-Lees, E. (geschreven door Emanuel) Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-12-30 Onderwerp: schrijfdag; Loesje (Louise) probeert al te lopen, het is een kind om op te vreten…. Ze heeft waterpokken gehad, is weer een pond aangekomen; Jetty en Elly zijn schatten…, en Liesje (de moeder) is vanouds de hele dag bezig; geef de groeten aan de bekenden uit de buurt; het giet op het moment van schrijven (woensdagavond); de schrijfster werkt de hele dag, ze vindt het prettig en ze slaapt als een roos; ze zijn zuinig op alles wat is toegestuurd door de familie Brandel… &nbsp;

Van: Huisman-Lees, E. (geschreven door Emanuel) Aan: Brandel, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1943-12-30 Onderwerp: schrijfdag; Loesje (Louise) probeert al te lopen, het is een kind om op te vreten…. Ze heeft waterpokken gehad, is weer een pond aangekomen; Jetty en Elly zijn schatten…, en Liesje (de moeder) is vanouds de hele dag bezig; geef de groeten aan de bekenden uit de buurt; het giet op het moment van schrijven (woensdagavond); de schrijfster werkt de hele dag, ze vindt het prettig en ze slaapt als een roos; ze zijn zuinig op alles wat is toegestuurd door de familie Brandel… &nbsp;

Brief van E. Huisman-Lees aan de familie Brandel vanuit kamp Westerbork

Kamporganisatie kamp Westerbork

Barakkenindeling

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Blauwe stempel

1942

Februari 1942

Februari 1945

Onderduik

Onderduikhulp

NV-Groep

Utrechts Kindercomité

Amsterdamse studentengroep

Groep Zefat

Sinti en Roma

Reisverbod voor Sinti en Roma

Plaatsen in kamp Westerbork

Kampboerderij

Treinstations

Station Hooghalen

Waterzuivering kamp Westerbork

Nieuwe waterzuivering

Kampleven Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Huishouding kamp Westerbork

Inkomsten kampbewoners Westerbork

Gezinsleven kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Vriendschappen kamp Westerbork

Bezittingen kampbewoners Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Diefstallen kamp Westerbork

Kampregelementen kamp Westerbork

Kampjargon Westerbork

Privileges kampbewoners

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Dienstreizen kamp Westerbork

Liefde en sexualiteit kamp Westerbork

Hygiënische omstandigheden kamp Westerbork

Nieuwsvergaring en verspreiding kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Conflicten kamp Westerbork

Van: oom Jan (vader) &nbsp;&nbsp; Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1943 Onderwerp: een tijdlang niet van Hanneke gehoord; toegestuurde pakketjes; boek over voetballende jongens en de brieven met tekeningen; slecht weer (in de zomer), waarschijnlijk kan Hanneke weinig buiten spelen; adviezen over kleden en het gebruik maken van kranten, met illustratie…

Van: oom Jan (vader) &nbsp;&nbsp; Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1943 Onderwerp: een tijdlang niet van Hanneke gehoord; toegestuurde pakketjes; boek over voetballende jongens en de brieven met tekeningen; slecht weer (in de zomer), waarschijnlijk kan Hanneke weinig buiten spelen; adviezen over kleden en het gebruik maken van kranten, met illustratie…

Brief van oom Jan aan Hanneke

Brief van oom Jan aan Hanneke

Personen