In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 346 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Snijders, Klaartje geb. 29-12-66 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 346 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Snijders, Klaartje geb. 29-12-66 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Klaartje Snijders

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: bedankje voor pakket (hagelslag en crackers); werken op de heide; klompen.&nbsp; De toegestuurde pepermuntjes tijdens het werk opgegeten. ‘s Avonds gesmuld van de kaaskorsten ( op de kachel van de barak verhit?). Martha is ziek. Ze ligt al vijf dagen op bed met angina. Normaal werkt ze op de heide en haar zusje zit op de ’HBS'. De klompen draagt de schrijfster tijdens haar werk.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: bedankje voor pakket (hagelslag en crackers); werken op de heide; klompen.&nbsp; De toegestuurde pepermuntjes tijdens het werk opgegeten. ‘s Avonds gesmuld van de kaaskorsten ( op de kachel van de barak verhit?). Martha is ziek. Ze ligt al vijf dagen op bed met angina. Normaal werkt ze op de heide en haar zusje zit op de ’HBS'. De klompen draagt de schrijfster tijdens haar werk.

Briefkaart van Martha Bertenthal aan G. Kokje vanuit kamp Westerbork

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betreffende te nemen maatregelen aan de Oostzijde.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betreffende te nemen maatregelen aan de Oostzijde.

Notitie over te nemen maatregelen aan de Oostzijde van het kamp

Van: Menachem,&nbsp; Aan: Barend,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05-18/19 Onderwerp: beschrijving situatie; de zaak is anders gelopen. Menachem en Mirjam wachten zonder S-band op het transport naar Bergen-Belsen. De vraag is hoe ze zich in Bergen-Belsen kunnen handhaven. Ze staan op lijst 10 voor uitwisseling naar Palestina. Ze zijn afhankelijk van de heer Blüth (Joodse Raad, Westerbork), maar die is afwezig.

Van: Menachem,&nbsp; Aan: Barend,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05-18/19 Onderwerp: beschrijving situatie; de zaak is anders gelopen. Menachem en Mirjam wachten zonder S-band op het transport naar Bergen-Belsen. De vraag is hoe ze zich in Bergen-Belsen kunnen handhaven. Ze staan op lijst 10 voor uitwisseling naar Palestina. Ze zijn afhankelijk van de heer Blüth (Joodse Raad, Westerbork), maar die is afwezig.

Brief van Menachem Pinkhof aan Barend Waterman vanuit kamp Westerbork

Van: de Haaff-Goudsmit, B.S. Aan: haar kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-17 Onderwerp: de schrijfster is opgenomen in barak 81; dochter Clara is onwel geworden….&nbsp;

Van: de Haaff-Goudsmit, B.S. Aan: haar kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-17 Onderwerp: de schrijfster is opgenomen in barak 81; dochter Clara is onwel geworden….&nbsp;

Brief van B.S. de Haaff-Goudsmit aan haar kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: Moeder en Joop&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02 Onderwerp: op transport gaan; vraag om toesturen diverse zaken.

Van: Moeder en Joop&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02 Onderwerp: op transport gaan; vraag om toesturen diverse zaken.

Brief van Lea en Joop aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-10 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: twee pakketten ontvangen. Dank.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-10 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: twee pakketten ontvangen. Dank.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Briefkaart van Leo en Martha van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: ontslag van zijn vrouw uit het ziekenhuis; werkzaamheden; informeren naar bekenden buiten het kamp; meer tijd om te schrijven omdat alle eigen familie is opgehaald.

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: ontslag van zijn vrouw uit het ziekenhuis; werkzaamheden; informeren naar bekenden buiten het kamp; meer tijd om te schrijven omdat alle eigen familie is opgehaald.

Briefkaart van Leo van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: een pakket en een wasteil ontvangen.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: een pakket en een wasteil ontvangen.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Pakket ontvangen.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Pakket ontvangen.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 273 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cahn, Jeanette geb. 18-12-59 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 273 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cahn, Jeanette geb. 18-12-59 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jeanette Cahn

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 185 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Salomonson, Maria geb. 11-11-61 overleden te Westerbork op 12-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 185 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Salomonson, Maria geb. 11-11-61 overleden te Westerbork op 12-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Maria Salomonson

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Flora Hirschel

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 393 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cahn, Ruth Sara geb. 21-12-41 overleden te Westerbork op 27-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 30-06-1943 Nr. 393 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cahn, Ruth Sara geb. 21-12-41 overleden te Westerbork op 27-06-1943 op 28-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ruth Sara Cahn

Van: oom Kobus Aan: Hanneke Plaats:&nbsp;Amsterdam Datum: 1943-07 Onderwerp: blijdschap over de eerste briefkaarten van Hanneke; ‘je zult wel veel meemaken en meegemaakt hebben’; pakketjes zullen worden toegestuurd; als je tante Trudel ziet, laat haar deze brief maar zien…

Van: oom Kobus Aan: Hanneke Plaats:&nbsp;Amsterdam Datum: 1943-07 Onderwerp: blijdschap over de eerste briefkaarten van Hanneke; ‘je zult wel veel meemaken en meegemaakt hebben’; pakketjes zullen worden toegestuurd; als je tante Trudel ziet, laat haar deze brief maar zien…

Brief van oom Kobus aan Hanneke