In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Foto van een detail van het album ‘Spielzeugfabrik’, een varken met op zijn lijf een tekst geschreven.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: onderdeel van een album dat als cadeau werd gegeven. De makers ervan zijn: Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok. In de tekst wordt gerefereerd naar talloze aspecten uit het kampleven. Het functioneren van al deze onderdelen is alleen mogelijk met een goed rijdend smalspoortreintje.&nbsp;

Foto van een detail van het album ‘Spielzeugfabrik’, een varken met op zijn lijf een tekst geschreven.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: onderdeel van een album dat als cadeau werd gegeven. De makers ervan zijn: Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok. In de tekst wordt gerefereerd naar talloze aspecten uit het kampleven. Het functioneren van al deze onderdelen is alleen mogelijk met een goed rijdend smalspoortreintje.&nbsp;

Foto van een detail van de voorkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Van: L., de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: L.: Chaja ziet er goed uit, ze is sinds 8 maanden gegroeid; ze was verrukt met het pakje en de brief van Noor; ze lijkt opgewekt en goed aangepast aan haar omgeving; over de kinderen en het kinderhuis en de leefomstandigheden; de directrice: Chaja is uit haar kleren gegroeid, ze hebben nog wat voor haar kunnen bemachtigen; ze is nog een paar op school geweest. De school is echter minder geschikt voor haar. Ze krijgt nu les van de begeleiders in een aantal vakken; ze is erg lief met de kleine kinderen; vooral met een klein jongetje, die haar aan haar broertje doet herinneren; Chaja: Sinterklaas is langs geweest. Ze heeft 12 boekjes en een paar sokken gekregen en met kerst een…; ze zou Eddy graag eens willen zien…

Van: L., de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: L.: Chaja ziet er goed uit, ze is sinds 8 maanden gegroeid; ze was verrukt met het pakje en de brief van Noor; ze lijkt opgewekt en goed aangepast aan haar omgeving; over de kinderen en het kinderhuis en de leefomstandigheden; de directrice: Chaja is uit haar kleren gegroeid, ze hebben nog wat voor haar kunnen bemachtigen; ze is nog een paar op school geweest. De school is echter minder geschikt voor haar. Ze krijgt nu les van de begeleiders in een aantal vakken; ze is erg lief met de kleine kinderen; vooral met een klein jongetje, die haar aan haar broertje doet herinneren; Chaja: Sinterklaas is langs geweest. Ze heeft 12 boekjes en een paar sokken gekregen en met kerst een…; ze zou Eddy graag eens willen zien…

Brief van L, de directrice en Chaja van Bergen aan Noor vanuit het kinderhuis

Van: Blik, B (Marie Samson) en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp en Amsterdam Datum: 1943-04 Onderwerp: moeder is vertrokken, dochter doet haar best om moeder in een Interneringskamp te krijgen. Bericht van moeder dat zij zich in kamp Westerbork bevindt.

Van: Blik, B (Marie Samson) en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp en Amsterdam Datum: 1943-04 Onderwerp: moeder is vertrokken, dochter doet haar best om moeder in een Interneringskamp te krijgen. Bericht van moeder dat zij zich in kamp Westerbork bevindt.

Brief van het Rode Kruis van B. Blik en A. Samson-Polak aan mevrouw Fluck vanuit kamp Westerbork

Van: Coster, Levy Aan: Lida en zijn kinderen Plaats: in de trein Datum: 1944-07 Onderwerp: Levy is onderweg van kamp Vught naar kamp Westerbork.

Van: Coster, Levy Aan: Lida en zijn kinderen Plaats: in de trein Datum: 1944-07 Onderwerp: Levy is onderweg van kamp Vught naar kamp Westerbork.

Briefkaart van Levy Coster aan zijn vrouw onderweg van kamp Vught naar kamp Westerbork

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebedsdiensten en bar mitswa Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten en een bar mitswa in barak 97, onder leiding van de rabbijn Frank.

Gebedsdiensten en bar mitswa Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten en een bar mitswa in barak 97, onder leiding van de rabbijn Frank.

Mededeling over gebedsdiensten en een bar mitswa in kamp Westerbork

Personen