In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Rosenbaum, David,&nbsp; Aan: (Birnbaum) Ilse (Mirjam),&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-09-15,&nbsp; Onderwerp: over emotionele stemming van de schrijver na het transport van 14 september 1943 en het vertrek van zijn vriend Ernst Cosmann (wagonleider) en andere Hachsjara jongeren van boven de 21 jaar uit Elden en Deventer en het inrichten van hun wagon. Zippie (Alfred Fränkel) zal jullie alles vertellen. David werkt op het moment zelf in Meppel, in een buitencommando van het kamp. Schrijven van een brief kan eventueel via Fokkie (Selfried Fuchs). De jongeren kregen een aanbevelingsbrief mee van kampcommandant Gemmeker.

Van: Rosenbaum, David,&nbsp; Aan: (Birnbaum) Ilse (Mirjam),&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-09-15,&nbsp; Onderwerp: over emotionele stemming van de schrijver na het transport van 14 september 1943 en het vertrek van zijn vriend Ernst Cosmann (wagonleider) en andere Hachsjara jongeren van boven de 21 jaar uit Elden en Deventer en het inrichten van hun wagon. Zippie (Alfred Fränkel) zal jullie alles vertellen. David werkt op het moment zelf in Meppel, in een buitencommando van het kamp. Schrijven van een brief kan eventueel via Fokkie (Selfried Fuchs). De jongeren kregen een aanbevelingsbrief mee van kampcommandant Gemmeker.

Brief van David Rosenbaum aan Ilse Birnbaum vanuit kamp Westerbork

Van: Wiener, S.J.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-06-29&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging voor was van As voor de schrijver en zijn gezin heeft gedaan. Daarnaast een opsomming van de lotgevallen van oud-medewerkers van het CDK-kamp Westerbork.

Van: Wiener, S.J.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-06-29&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging voor was van As voor de schrijver en zijn gezin heeft gedaan. Daarnaast een opsomming van de lotgevallen van oud-medewerkers van het CDK-kamp Westerbork.

Brief van S.J. Wiener aan Aad van As vanuit Amsterdam

Rugzak Het betreft de rugzakken van Jochem Slager (1903). Jochem kwam zijn vader, die een omweg via kamp Vught maakte, in Westerbork weer tegen. Hij was getuige van zijn transport naar het Oosten. Zijn rugzak bleef in Westerbork achter. Jochem nam Garson's rugzak en die van hemzelf mee terug naar Enschede toen hij vanwege zijn gemengd gehuwde status werd ontslagen.

Rugzak Het betreft de rugzakken van Jochem Slager (1903). Jochem kwam zijn vader, die een omweg via kamp Vught maakte, in Westerbork weer tegen. Hij was getuige van zijn transport naar het Oosten. Zijn rugzak bleef in Westerbork achter. Jochem nam Garson's rugzak en die van hemzelf mee terug naar Enschede toen hij vanwege zijn gemengd gehuwde status werd ontslagen.

Rugzak van Jochem Slager

Arbeitskarte&nbsp; Van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-04&nbsp; Op achterzijde stempels : Uit hoofde van zijn functie gerechtigd; uitsluitend voor dienst; zich na 'Polizeistunde' buiten te begeven; een armband te dragen + stempel van J. Schol.

Arbeitskarte&nbsp; Van: Kroonenberg, Johanna&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-04&nbsp; Op achterzijde stempels : Uit hoofde van zijn functie gerechtigd; uitsluitend voor dienst; zich na 'Polizeistunde' buiten te begeven; een armband te dragen + stempel van J. Schol.

Arbeitskarte van Johanna Kroonenberg

Onderduikplaatsen

Onderduik in Zuid-West Friesland

Van: Stertzenbach, Werner Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Westerbork bevrijd Onderwerp: de bevrijding van Westerbork; doorgangskamp, voorportaal van de hel; collaboratie, ook in Westerbork. Zij zullen berecht moeten worden, niet alleen een juridisch- maar ook een politiek probleem; samenvatting van wat er in kamp Westerbork plaatsvond; de eerste transporten; aankomst en registratie, binnenkomende transporten uit Amsterdam en Rotterdam; de razzia's van 3 oktober 1942; grote woonbarakken; vrijstellingen; de kampleiding; de organisatie en de uitvoerders; ziekenhuis.

Van: Stertzenbach, Werner Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Westerbork bevrijd Onderwerp: de bevrijding van Westerbork; doorgangskamp, voorportaal van de hel; collaboratie, ook in Westerbork. Zij zullen berecht moeten worden, niet alleen een juridisch- maar ook een politiek probleem; samenvatting van wat er in kamp Westerbork plaatsvond; de eerste transporten; aankomst en registratie, binnenkomende transporten uit Amsterdam en Rotterdam; de razzia's van 3 oktober 1942; grote woonbarakken; vrijstellingen; de kampleiding; de organisatie en de uitvoerders; ziekenhuis.

Verslag van Werner Stertzenbach over collaboratie in kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de vliegtuigsloperij. Op de achtergrond is een lorrie, het smalspoor en barak 107 te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de vliegtuigsloperij. Op de achtergrond is een lorrie, het smalspoor en barak 107 te zien.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Contact

Manuscript van Walter Kauffmann met de titel 'Exposé'&nbsp; Onderwerp: overbelaste Rijnbrug stort in. vader weet zijn kind te redden, maar mist zijn vrouw. Hij springt weer in het water, maar blijkt een andere vrouw te hebben gered. Ze trouwen met elkaar en worden de volgende morgen op verschillende plekken in het water teruggevonden.

Manuscript van Walter Kauffmann met de titel 'Exposé'&nbsp; Onderwerp: overbelaste Rijnbrug stort in. vader weet zijn kind te redden, maar mist zijn vrouw. Hij springt weer in het water, maar blijkt een andere vrouw te hebben gered. Ze trouwen met elkaar en worden de volgende morgen op verschillende plekken in het water teruggevonden.

Manuscript van Walter Kauffmann met de titel 'Exposé'

Personen