In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Wisselexposities Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Expositie Het Apeldoornsche Bosch

Plaatsen in kamp Westerbork

Werkplaatsen kamp Westerbork

Breiatelier

Constructiewerkplaats

Schilderwerkplaats

Timmerwerkplaats

Naaiatelier

Schoenmakerij

Boekbinderij

Smederij

Speelgoedmakerij

Houtzagerij

Loodgieterswerkplaats

Stoffeerderij

Oliemakerij

Kuiperij

Kleermakerij

Horlogemakerij

Lederbewerksatelier

Kousenweverij

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Bergen-Belsen Datum: 1944&nbsp; Strafappel&nbsp; Over urenlang appel in wind, regen en kou.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Bergen-Belsen Datum: 1944&nbsp; Strafappel&nbsp; Over urenlang appel in wind, regen en kou.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-31 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork, regelen van pakketten en contact zoeken met onder andere Abraham de Hoop van de Joodse Raad. (mogelijk om te regelen dat Vera en Sal weer naar Amsterdam mogen terugkeren)

Van: Moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-31 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork, regelen van pakketten en contact zoeken met onder andere Abraham de Hoop van de Joodse Raad. (mogelijk om te regelen dat Vera en Sal weer naar Amsterdam mogen terugkeren)

Brief van moeder (Naatje) aan haar zoon Leon en schoondochter vanuit Amsterdam

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen.

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen.

Etui voor losse bonnen

Van: Kampintendant Aan: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-07 Onderwerp: Ontslag uit het kamp

Van: Kampintendant Aan: Lijdesdorff, R. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-07 Onderwerp: Ontslag uit het kamp

Brief van kampintendant aan R. Lijdesdorff over ontslag uit kamp Westerbork

Aan: de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam Van: Dries, van den, L.L.W. (in opdracht van Joseph van Dam) Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-24 Onderwerp: verzoek om bewindvoerder te worden van zijn broer Abraham van Dam, die een schoenmakerij had met machines die in handen van derden zijn gekomen.

Aan: de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam Van: Dries, van den, L.L.W. (in opdracht van Joseph van Dam) Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-24 Onderwerp: verzoek om bewindvoerder te worden van zijn broer Abraham van Dam, die een schoenmakerij had met machines die in handen van derden zijn gekomen.

Verzoekschrift van Joseph van Dam aan de President der Arrondissementsrechtbank te Amsterdam over een benoeming tot bewindvoerder

Van: Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefste zus,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 66. Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;de schrijfster kan niet slapen, het is maandagavond (transportnacht). Ze heeft niets anders te doen dan zoveel mogelijk buiten te blijven. Dit is afhankelijk van vriendelijke OD'ers, die de doorgang naar het kamp bewaken; over vriendinnen onder andere de oudere en getrouwde Eva Levin, die als een zus voor haar is; over omgang met andere kampgevangenen; kinderen van het weeshuis uit de barak, de leiding heeft geprobeerd haar als hulp voor de kinderen binnen te halen, maar haar S-band verhinderd dit. Morgen zullen vele van deze kinderen vertrekken; moeder is ouder geworden…

Van: Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefste zus,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 66. Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;de schrijfster kan niet slapen, het is maandagavond (transportnacht). Ze heeft niets anders te doen dan zoveel mogelijk buiten te blijven. Dit is afhankelijk van vriendelijke OD'ers, die de doorgang naar het kamp bewaken; over vriendinnen onder andere de oudere en getrouwde Eva Levin, die als een zus voor haar is; over omgang met andere kampgevangenen; kinderen van het weeshuis uit de barak, de leiding heeft geprobeerd haar als hulp voor de kinderen binnen te halen, maar haar S-band verhinderd dit. Morgen zullen vele van deze kinderen vertrekken; moeder is ouder geworden…

Brief van Chaja Waterman aan haar zus Mirjam vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Van Zuiden, Philip, 4-2-11, B17 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 6). Gültig bis auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Van Zuiden, Philip, 4-2-11, B17 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 6). Gültig bis auf Weiteres

Sonderausweis van Philip van Zuiden

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 265 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Breebaart, Sophia geb. 02-11-74 overleden te Westerbork op 08-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 265 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Breebaart, Sophia geb. 02-11-74 overleden te Westerbork op 08-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sophia Breebaart

Gesloten huwelijken in het kamp Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-30 Onderwerp: gesloten huwelijken van de echtparen: Vles-Polak; Brandon-de Heer en van Praag-Jacobs.

Gesloten huwelijken in het kamp Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-30 Onderwerp: gesloten huwelijken van de echtparen: Vles-Polak; Brandon-de Heer en van Praag-Jacobs.

Bericht over een drietal gesloten huwelijken in het kamp

Van: de Joodse Raad &nbsp;voor Amsterdam, Afdeling Auswanderungsabteilung Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Amsterdam Datum: 1942-01-19 Onderwerp: bevestiging lopende aanvraag om te emigreren.

Van: de Joodse Raad &nbsp;voor Amsterdam, Afdeling Auswanderungsabteilung Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Amsterdam Datum: 1942-01-19 Onderwerp: bevestiging lopende aanvraag om te emigreren.

Bewijs van de Joodse Raad dat Helene Tauber-Büks door haar aanvraag voor emigratie in aanmerking komt

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva met de titel 'Zwei Briefe'&nbsp; Onderwerp: Een oud-vriend ontvangt twee liefdesbrieven van zijn vroegere vriendin, die door een toeval lange tijd niet werden gevonden.

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva met de titel 'Zwei Briefe'&nbsp; Onderwerp: Een oud-vriend ontvangt twee liefdesbrieven van zijn vroegere vriendin, die door een toeval lange tijd niet werden gevonden.

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva met de titel 'Zwei Briefe'

Personen