In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Betsy Mok-Turksma Aan: Familie Van Leer Plaats: Drachten Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: toezending van pakketten aan een familielid in kamp Westerbork en het dagelijkse leven.

Van: Betsy Mok-Turksma Aan: Familie Van Leer Plaats: Drachten Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: toezending van pakketten aan een familielid in kamp Westerbork en het dagelijkse leven.

Brief van Betsy Mok-Turksma aan familie Van Leer vanuit Drachten

Van: Meyers, E.M.&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945 Onderwerp: uitnodiging om deel uit te maken van een commissie die de belangen van de ingezetenen (gedeporteerden vanuit Nederland zonder Nederlandse nationaliteit) van Theresienstadt dient te behartigen.

Van: Meyers, E.M.&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945 Onderwerp: uitnodiging om deel uit te maken van een commissie die de belangen van de ingezetenen (gedeporteerden vanuit Nederland zonder Nederlandse nationaliteit) van Theresienstadt dient te behartigen.

Brief van (prof.) E.M. Meijers aan S. Tabaksblatt in Theresienstadt

&nbsp;Van: Sousa, Simon Aan: Lucy Plaats: Geesbrug, Joods werkkamp Datum: 1942-05-02 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed; hij is 's avonds moe van het werk en komt daardoor nauwelijks toe aan schrijven; hij kan haar nu schrijven, omdat ze een uur korter werken; hij draagt zij Jodenster al, op zijn linker arm; hij is er trots op, net als de andere mannen; postwissel toegestuurd; net een proef gezien van de foto, die van de kamer gemaakt is, hij zal ook een foto toesturen van de hele mispoche (groep), ook van het voetbalelftal; verschillende lichaamsdelen zijn gesprongen van de koude wind die er steeds waait; als Lucy wilt kan ze hem de volgende week bezoeken; officieel mag het niet, maar Simon heeft er wat op gevonden. Hij geeft een uitgebreide beschrijving; pakketjes (levensmiddelen) kunnen worden opgestuurd naar de heer H. Wildschut in Hoogeveen, die het pakje dan met zijn fiets in het kamp zal bezorgen. Hij is voorwerker in de werkploeg van Simon. Hij neemt ook pakjes mee voor de 13 jongens die in de ploeg van Simon werken; ondergoed en andere artikelen kunnen gewoon naar het kamp worden gestuurd…

&nbsp;Van: Sousa, Simon Aan: Lucy Plaats: Geesbrug, Joods werkkamp Datum: 1942-05-02 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed; hij is 's avonds moe van het werk en komt daardoor nauwelijks toe aan schrijven; hij kan haar nu schrijven, omdat ze een uur korter werken; hij draagt zij Jodenster al, op zijn linker arm; hij is er trots op, net als de andere mannen; postwissel toegestuurd; net een proef gezien van de foto, die van de kamer gemaakt is, hij zal ook een foto toesturen van de hele mispoche (groep), ook van het voetbalelftal; verschillende lichaamsdelen zijn gesprongen van de koude wind die er steeds waait; als Lucy wilt kan ze hem de volgende week bezoeken; officieel mag het niet, maar Simon heeft er wat op gevonden. Hij geeft een uitgebreide beschrijving; pakketjes (levensmiddelen) kunnen worden opgestuurd naar de heer H. Wildschut in Hoogeveen, die het pakje dan met zijn fiets in het kamp zal bezorgen. Hij is voorwerker in de werkploeg van Simon. Hij neemt ook pakjes mee voor de 13 jongens die in de ploeg van Simon werken; ondergoed en andere artikelen kunnen gewoon naar het kamp worden gestuurd…

Brief van Simon Sousa aan Lucy vanuit het Joodse werkkamp Geesbrug

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Stichting 40-45 Assen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-09&nbsp; Onderwerp: monument bij Kamp Westerbork; financiën en schoonmaken (houtkap) van de omgeving.

Van: Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Stichting 40-45 Assen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-09&nbsp; Onderwerp: monument bij Kamp Westerbork; financiën en schoonmaken (houtkap) van de omgeving.

Brief van Staatsbosbeheer aan Stichting 40-45 Assen

Van: het Bureel van de kampintendant (luitenant Buijvoets en administrateur de Jong)&nbsp; Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: Samson heeft toestemming om kamp Westerbork definitief te verlaten.

Van: het Bureel van de kampintendant (luitenant Buijvoets en administrateur de Jong)&nbsp; Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: Samson heeft toestemming om kamp Westerbork definitief te verlaten.

Verklaring voor Samson Stern om het kamp voorgoed te mogen verlaten

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-24 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-24 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Repatrieringskaart van: Swart, Frouwina Afgegeven in Frankrijk

Repatrieringskaart van: Swart, Frouwina Afgegeven in Frankrijk

Registratiekaart van Frouwina Swart

Van: Leo (Spetter) Aan: Sjaak (Spetter) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: graag zijn firma op de hoogte brengen dat hij in kamp Westerbork is; verzoek of ze willen schrijven, hij mag dat zelf niet; de kachel in de barak brand voor het eerst; buiten de barak is het een modderpoel, je zakt tot je enkels weg; sturen van hoge schoenen en een pakketje aangetekend…

Van: Leo (Spetter) Aan: Sjaak (Spetter) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: graag zijn firma op de hoogte brengen dat hij in kamp Westerbork is; verzoek of ze willen schrijven, hij mag dat zelf niet; de kachel in de barak brand voor het eerst; buiten de barak is het een modderpoel, je zakt tot je enkels weg; sturen van hoge schoenen en een pakketje aangetekend…

Brief van Leo aan Sjaak vanuit kamp Westerbork

Van: Jacobs, Karel Aan: Edelstein, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-15 Onderwerp: omstandigheden, pakketten, barak 35. Ineke en de andere kinderen zijn goed overgekomen. Ze worden goed verzorgd. Irene is weg. Karel heeft verschillende heren gesproken die bij de Edelsteins' zijn langs geweest.

Van: Jacobs, Karel Aan: Edelstein, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-15 Onderwerp: omstandigheden, pakketten, barak 35. Ineke en de andere kinderen zijn goed overgekomen. Ze worden goed verzorgd. Irene is weg. Karel heeft verschillende heren gesproken die bij de Edelsteins' zijn langs geweest.

Brief van Karel Jacobs aan E. Edelstein vanuit kamp Westerbork

Rode Kruis brief Van: Schijveschuurder-Wessel Aan: Schijveschuurder, B. Plaats: Epe Datum: 1945 Onderwerp: omstandigheden en bevestiging dat drie brieven ontvangen zijn. (B. Schijveschuurder verbleef op dat moment in kamp Westerbork). De briefwisseling vond via het Rode Kruis plaats. Barend zijn vrouw was bevrijd uit onderduik.

Rode Kruis brief Van: Schijveschuurder-Wessel Aan: Schijveschuurder, B. Plaats: Epe Datum: 1945 Onderwerp: omstandigheden en bevestiging dat drie brieven ontvangen zijn. (B. Schijveschuurder verbleef op dat moment in kamp Westerbork). De briefwisseling vond via het Rode Kruis plaats. Barend zijn vrouw was bevrijd uit onderduik.

Brief van Tilly Schijveschuurder-Wesssel aan Barend Schijveschuurder vanuit Epe

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva onder de titel 'Zwiesprache'&nbsp; Onderwerp: het verhaal van een droom. De vader spert hem als straf in het donkere tuinhuisje, zodat hij zich kan bezinnen. In het huisje ligt een katachtig dier op de vloer. Het dier kijkt hem zo indringend aan dat de gestrafte persoon besluit een tweespraak met zichzelf te houden.&nbsp;

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva onder de titel 'Zwiesprache'&nbsp; Onderwerp: het verhaal van een droom. De vader spert hem als straf in het donkere tuinhuisje, zodat hij zich kan bezinnen. In het huisje ligt een katachtig dier op de vloer. Het dier kijkt hem zo indringend aan dat de gestrafte persoon besluit een tweespraak met zichzelf te houden.&nbsp;

Manuscript van Walter Kauffmann of zijn vrouw Eva onder de titel 'Zwiesprache'

Personen