In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Foto's van het gezin Heymann in kamp Westerbork

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06

Mededeling over gebedsdiensten in kamp Westerbork

Van: Thijsje (Ies Leefsma) Aan: lieve mammie (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: groeten en een kusje.

Van: Thijsje (Ies Leefsma) Aan: lieve mammie (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: groeten en een kusje.

Briefkaart van Thijsje aan zijn moeder

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-30 Onderwerp: brief en dozen in goede orde ontvangen; de meeste artikelen die Liesje vroeg zijn reeds doorgezonden; Siegfried is nog niet verhuisd, hij heeft tot maandag uitstel gekregen; bericht van een dame uit kamp Westerbork, dat Liesje onmiddellijk een Callmeyer-certificaat nodig heeft en een bewijs van de Portugese-gemeente, dat zij met deze achtergrond bezig zijn; met Jules gaat het niet goed, zijn krachten nemen af, de arts beaamt dat. Jules zijn hart werkt niet goed en hij ziet visioenen; pakketpost.

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-30 Onderwerp: brief en dozen in goede orde ontvangen; de meeste artikelen die Liesje vroeg zijn reeds doorgezonden; Siegfried is nog niet verhuisd, hij heeft tot maandag uitstel gekregen; bericht van een dame uit kamp Westerbork, dat Liesje onmiddellijk een Callmeyer-certificaat nodig heeft en een bewijs van de Portugese-gemeente, dat zij met deze achtergrond bezig zijn; met Jules gaat het niet goed, zijn krachten nemen af, de arts beaamt dat. Jules zijn hart werkt niet goed en hij ziet visioenen; pakketpost.

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-13 Betreft verzoek om naar het Gemeindeburo, barak 75 te komen.

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-02-13 Betreft verzoek om naar het Gemeindeburo, barak 75 te komen.

met een verzoek aan Maurits Wolff naar het Gemeindeburo in barak 75 te komen

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-13 Onderwerp: ouder en haar zussen Jettie en Alie zijn weg; haar ouders stuurt ze om de dag eten naar kamp Westerbork. ze heeft echter een gebrek aan bonnen; gaarne kistje met inhoud terug, geld nodig omdat ze zonder werk zit; distributiebonnen moet ze kopen; adres van haar ouders, barak 60…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-13 Onderwerp: ouder en haar zussen Jettie en Alie zijn weg; haar ouders stuurt ze om de dag eten naar kamp Westerbork. ze heeft echter een gebrek aan bonnen; gaarne kistje met inhoud terug, geld nodig omdat ze zonder werk zit; distributiebonnen moet ze kopen; adres van haar ouders, barak 60…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: de Burgemeester en de Secretaris Aan: Meijer, J.H. Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-07-12 Onderwerp: de onrechtmatige inbeslagname van een deel van de Israëlitische Begraafplaats aan de Winsumerstraatweg zal worden onderzocht; gelukwensen behouden terugkomst…

Van: de Burgemeester en de Secretaris Aan: Meijer, J.H. Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-07-12 Onderwerp: de onrechtmatige inbeslagname van een deel van de Israëlitische Begraafplaats aan de Winsumerstraatweg zal worden onderzocht; gelukwensen behouden terugkomst…

Brief van de B&W van de stad Groningen aan J.H. Meijer

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-09 Onderwerp: brief van Liesje, met vader gaat het niet goed; in de barak van Liesje een paar lieve nichten die haar bijstaan; pakketpost; drinkbeker voor vader komt maar niet aan…: Siegfried heeft uitstel van transport…

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-09 Onderwerp: brief van Liesje, met vader gaat het niet goed; in de barak van Liesje een paar lieve nichten die haar bijstaan; pakketpost; drinkbeker voor vader komt maar niet aan…: Siegfried heeft uitstel van transport…

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Henriette Renée Landau Door: Breslauer, Werner Rudolf Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: fotoserie van een kampgevangene.

Van: Henriette Renée Landau Door: Breslauer, Werner Rudolf Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: fotoserie van een kampgevangene.

Foto' s van Henriette Renée Landau gemaakt door Breslauer in kamp Westerbork

Foto van Stoppelman, Gerson en Stoppelman-Blok, Naatje Plaats: Zandvoort Datum: 1936

Foto van Stoppelman, Gerson en Stoppelman-Blok, Naatje Plaats: Zandvoort Datum: 1936

Foto van Gerson Stoppelman en zijn vrouw Naatje

Familiefoto Simmeren Achterste rij van rechts naar links: Benjamin (1909), Herman (1923), David (1907), Willem (1913) Middelste rij: Hartog (1918), Saartje Simmeren-de Vries, Zoesman, Martha (1910), Tjiske Pikkert, echtgenote Benjamin Kinderen van rechts naar links: Gerard, Selma en Zoesman.

Familiefoto Simmeren Achterste rij van rechts naar links: Benjamin (1909), Herman (1923), David (1907), Willem (1913) Middelste rij: Hartog (1918), Saartje Simmeren-de Vries, Zoesman, Martha (1910), Tjiske Pikkert, echtgenote Benjamin Kinderen van rechts naar links: Gerard, Selma en Zoesman.

Foto van de familie Simmeren

Van: Groenman, Jacob en Groenman-Cohen, Marianne Plaats: Bergen-Belsen, kamp Datum: 1944-05-07, 1944-01-20 Onderwerp: Jaap en Marianne maken het goed. Ze mogen pakketten ontvangen. Ze hebben ander werk dan voorheen.&nbsp;

Van: Groenman, Jacob en Groenman-Cohen, Marianne Plaats: Bergen-Belsen, kamp Datum: 1944-05-07, 1944-01-20 Onderwerp: Jaap en Marianne maken het goed. Ze mogen pakketten ontvangen. Ze hebben ander werk dan voorheen.&nbsp;

Brief van het echtpaar Groenman vanuit Bergen-Belsen

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-13 Onderwerp: werkzaam bij de bosploeg, Gruppe (Benno) Sonn.

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-13 Onderwerp: werkzaam bij de bosploeg, Gruppe (Benno) Sonn.

Arbeitskarte van Abraham Querido in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 27

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-01 No. 12 Inhoud: verjaardag Juliana; Oranjefeest; sport, handbaltraining voor dames, opgeven voor dames Gymnastiek; inleveren van kaarsvet voor het maken van nieuwe kaarsen; frontberichten. &nbsp;

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork, 1945-05-01 No. 12 Inhoud: verjaardag Juliana; Oranjefeest; sport, handbaltraining voor dames, opgeven voor dames Gymnastiek; inleveren van kaarsvet voor het maken van nieuwe kaarsen; frontberichten. &nbsp;

De Westerborker nummer 12 van 30 april 1945

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. &nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 Onderwerp: detail Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'. De stafkaart werd gebruikt door lt. A.J. Sheppard.

Foto van de stafkaart van Eastern Holland. &nbsp; Original Route Map 1st Troop 8th CRU. Datum: 1945-04-12 Onderwerp: detail Zwiggelterveld met 'Concentrationcamp'. De stafkaart werd gebruikt door lt. A.J. Sheppard.

Foto van een detail uit een stafkaart van 'Eastern Holland'

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Roosje van Straaten

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 10-07-1943 Nr. 415 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vomberg, Edward Meijer Willem geb. 12-05-43 overleden te Westerbork op 06-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 10-07-1943 Nr. 415 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vomberg, Edward Meijer Willem geb. 12-05-43 overleden te Westerbork op 06-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Edward Meijer Willem Vomberg

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (Leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Vertrokken voor de Arbeitseinsatz.

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (Leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-19 Onderwerp: Vertrokken voor de Arbeitseinsatz.

Briefkaart van Henri Hartog aan L. van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1983-07-14 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Nu pas is het contact tussen deze twee personen weer tot stand gekomen. Verder geeft Weinberg zijn herinneringen aan de oorlogsperiode.

Van: Weinberg, Werner, Dr. Aan: Emmering, S., Dr. Plaats: Cincinnati Datum: 1983-07-14 Onderwerp: Siegfried Emmering maakte een portret tekening van Werner Weinberg in mei 1944 in Bergen Belsen. Nu pas is het contact tussen deze twee personen weer tot stand gekomen. Verder geeft Weinberg zijn herinneringen aan de oorlogsperiode.

Brief van Dr. Werner Weinberg aan Dr. S. Emmering

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-10 Onderwerp:&nbsp;Meta spreekt dank uit voor het verrukkelijke pakje. Met de vleesballen in jus is een feestmaal aangericht waar ook de buren van meegenoten hebben. Treurig nieuws is dat paps sinds twee dagen een inzinking heeft met hoge koorts. Er zijn grote zorgen en daarom komt er een internist naar hem kijken. Met de brief stuurt Meta een nieuw pakketzegel mee.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Bakker, W.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-06&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Van: Bakker, W.&nbsp; Aan: Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-09-06&nbsp; Onderwerp: landbouwopleiding Vluchtelingenkamp

Brief van W. Bakker aan het Comité voor Bijzondere Joodse belangen

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: dank voor de foto's; er is geen muziek meer in het; ‘er was een revue daar waren we naartoe, heel mooi, nu is er niets.’ (in verband met quarantaine maatregelen); Stelly Batavier komt af en toe langs, haar vader is nog niet in het kamp; Jaap Soep is aan een breuk geholpen; bakken de tomaten met uien bij het brood; de brieven komen weer goed door…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: dank voor de foto's; er is geen muziek meer in het; ‘er was een revue daar waren we naartoe, heel mooi, nu is er niets.’ (in verband met quarantaine maatregelen); Stelly Batavier komt af en toe langs, haar vader is nog niet in het kamp; Jaap Soep is aan een breuk geholpen; bakken de tomaten met uien bij het brood; de brieven komen weer goed door…

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon vanuit kamp Westerbork

Personen