In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Grootvaders Herinneringen' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948&nbsp;

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Grootvaders Herinneringen' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948&nbsp;

Tekening/Ontwerp voor een decor voor 'Grootvaders Herinneringen' in Interneringskamp Westerbork

Dienstwoningen van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Huizen van het vrij personeel aan de rand van het kamp.

Dienstwoningen van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Huizen van het vrij personeel aan de rand van het kamp.

Foto met zicht op de dienstwoningen van het Interneringskamp Westerbork

Uitzicht over het interneringskamp Westerbork. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Gezicht op het kamp vanaf de zuidzijde.&nbsp; Op de voorgrond het smalspoor met daarop twee lorries en de gracht. Daarnaast zijn de barakken 101 en de latrines van de tachtigers duidelijk zichtbaar.

Uitzicht over het interneringskamp Westerbork. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Gezicht op het kamp vanaf de zuidzijde.&nbsp; Op de voorgrond het smalspoor met daarop twee lorries en de gracht. Daarnaast zijn de barakken 101 en de latrines van de tachtigers duidelijk zichtbaar.

Foto met een uitzicht van het Interneringskamp Westerbork

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-18 Onderwerp: tewerkstellingen, omstandigheden, werken, informatie over allerlei (water en riool en constructie) putten in het kamp, ontvangen van pakketten

Van: Heymans van Amstel, E.B. Aan: C. de Jong van Lier Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-18 Onderwerp: tewerkstellingen, omstandigheden, werken, informatie over allerlei (water en riool en constructie) putten in het kamp, ontvangen van pakketten

Brief van E.B. Heijmans van Amstel aan C. de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 97

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘O Marie' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘O Marie' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Tekening/Ontwerp voor een decor voor 'O Marie' in Interneringskamp Westerbork

Gezicht. Gezicht op het interneringskamp. Interneringskamp Westerbork, 1945. Het kamp, gezien in de richting van Amen. Links kantoren, rechts het jeugdkamp.

Gezicht. Gezicht op het interneringskamp. Interneringskamp Westerbork, 1945. Het kamp, gezien in de richting van Amen. Links kantoren, rechts het jeugdkamp.

Foto met zicht op het Interneringskamp Westerbork en een wachttoren

Voorwerp: betreft een asbak gemaakt in kamp Westerbork in december 1945. De koperen ronde asbak heeft op de bovenrand als tekst: ‘Kamp Westerbork. December 1945. Medische Dienst’.&nbsp; Aan de zijkant &nbsp;zijn een aantal namen ingegraveerd. Waarschijnlijk is de asbak van materiaal van een granaathuls gemaakt. &nbsp;

Voorwerp: betreft een asbak gemaakt in kamp Westerbork in december 1945. De koperen ronde asbak heeft op de bovenrand als tekst: ‘Kamp Westerbork. December 1945. Medische Dienst’.&nbsp; Aan de zijkant &nbsp;zijn een aantal namen ingegraveerd. Waarschijnlijk is de asbak van materiaal van een granaathuls gemaakt. &nbsp;

Asbak met inscriptie gemaakt in het Interneringskamp Westerbork

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 29 september 1943

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: inenting tegen difterie.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: inenting tegen difterie.

Mededeling over inenting tegen difterie

Bericht over overleden personen en een geboorte in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp.

Bericht over overleden personen en een geboorte in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: overlijden en geboorte in het kamp.

Bericht over overleden personen en een geboorte in kamp Westerbork

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging tas met bloem 'Tablo'

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging tas met bloem 'Tablo'

Calculatie voor het vervaardigen van een tas met bloem in Interneringskamp Westerbork

Staatsbosbeheerschuur kamp Westerbork

Van: een onbekende Aan: onbekend Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-19 Onderwerp: omstandigheden in het kamp en behandeling van gedetineerden in een barak waar ouden en invaliden zaten.&nbsp;

Van: een onbekende Aan: onbekend Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-19 Onderwerp: omstandigheden in het kamp en behandeling van gedetineerden in een barak waar ouden en invaliden zaten.&nbsp;

Brief van een onbekende gedetineerde vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Acohen, Raphael Plaats: Joodse Schouwburg&nbsp; Datum: 1943-02 Onderwerp: blij met het pakket; vader bewaarde tarwe en ander spullen in zijn kledingkast; er zitten 650 mensen; in Vught mag niet geschreven worden; vanwege haar jonge leeftijd is ze nog niet in Westerbork; om 14.00 moesten ze met het transport mee. Zij ging haar man voor in de registratie. ze zei dat ze jong was en niet met al die oudjes mee wilde gaan. ze mochten blijven. Ze heeft zich om vijf uur in de ochtend gewassen. Ze had zich helemaal kunnen uitkleden en ze is nu fris; mogelijk gaan ze dinsdagnacht met de tram naar het station…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Acohen, Raphael Plaats: Joodse Schouwburg&nbsp; Datum: 1943-02 Onderwerp: blij met het pakket; vader bewaarde tarwe en ander spullen in zijn kledingkast; er zitten 650 mensen; in Vught mag niet geschreven worden; vanwege haar jonge leeftijd is ze nog niet in Westerbork; om 14.00 moesten ze met het transport mee. Zij ging haar man voor in de registratie. ze zei dat ze jong was en niet met al die oudjes mee wilde gaan. ze mochten blijven. Ze heeft zich om vijf uur in de ochtend gewassen. Ze had zich helemaal kunnen uitkleden en ze is nu fris; mogelijk gaan ze dinsdagnacht met de tram naar het station…

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan haar zoon vanuit de Joodse schouwburg

Personen