In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-08 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-08 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-10-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Werkbrieven; Schoenen en aanvragen reparaties.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-10-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Werkbrieven; Schoenen en aanvragen reparaties.

Mededeling over vervallen werkbrieven voor schoenen en over nieuwe aanvragen voor reparaties

Van: de Sportleitung Aan: wie het betreft: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-24 Onderwerp: deelnemende elftallen voor de voetbalwedstrijden op zondag 26 september 1943; aanvoerders en vervangende aanvoerders; spelers afkomstig van verschillende Dienstbereiche; voor Stern in barak 6.

Van: de Sportleitung Aan: wie het betreft: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-24 Onderwerp: deelnemende elftallen voor de voetbalwedstrijden op zondag 26 september 1943; aanvoerders en vervangende aanvoerders; spelers afkomstig van verschillende Dienstbereiche; voor Stern in barak 6.

Overzicht van de voetbalelftallen die deelnemen aan de voetbalwedstrijden in kamp Westerbork

Van: Kroonenberg, Meijer en Johanna Aan: Kroonenberg, Jopie Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-07-25 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Kroonenberg, Meijer en Johanna Aan: Kroonenberg, Jopie Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-07-25 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Briefkaart van Meijer en Johanna Kroonenberg-Blazer vanuit Theresienstadt

Van: Alice en Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Onderwerp: kerkdienst voor gedoopte Joden; sporten (voetbal- en handbal en gymnastiek); een lezing over Spinoza; werken vaak druk en de werktijden maken het niet altijd mogelijk aan de georganiseerde activiteiten deel te nemen; barakken, lamp boven de tafel gekregen, waardoor lezen mogelijk is.

Van: Alice en Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Onderwerp: kerkdienst voor gedoopte Joden; sporten (voetbal- en handbal en gymnastiek); een lezing over Spinoza; werken vaak druk en de werktijden maken het niet altijd mogelijk aan de georganiseerde activiteiten deel te nemen; barakken, lamp boven de tafel gekregen, waardoor lezen mogelijk is.

Brief van Alice, Lotte en Eddy aan Henny vanuit kamp Westerbork

Van: Levie, gezin Aan: de Levie, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-12 Onderwerp: de stempelkwestie is beroerd; als je geen bericht krijgt zijn we weg; de pastei nemen we mee op reis; ze zijn zenuwachtig; postwissels komen goed van pas…

Van: Levie, gezin Aan: de Levie, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-12 Onderwerp: de stempelkwestie is beroerd; als je geen bericht krijgt zijn we weg; de pastei nemen we mee op reis; ze zijn zenuwachtig; postwissels komen goed van pas…

Briefkaart van het gezin Levie aan J. de Levie vanuit kamp Westerbork

Van: Brouwers, J. Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-02 Onderwerp: brief van zijn vrouw ontvangen; ze maken het allen goed; zijn vrouw hoeft het kamp niet meer op te bellen. Hij heeft zelf geïnformeerd en heeft te horen gekregen dat hij op 15 april zal worden vrijgelaten; J. moest lang op het pakje wachten en is het niet eens met zijn vrouw dat ze schrijft dat het het laatste pakje is. Hij verwacht dat ze zo snel mogelijk nog een pakje toegestuurd…; J. is blij dat zijn vrouw haar gymnastiekavond heeft; de busregeling heeft hij goed genoteerd; hij zal rond 11 uur de poort uitgaan met twee zwaar beladen koffers; de vooruitzichten eenmaal thuis zijn niet rooskleurig; geen woning, geen meubelen en geen betrekking…

Van: Brouwers, J. Aan: zijn vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-02 Onderwerp: brief van zijn vrouw ontvangen; ze maken het allen goed; zijn vrouw hoeft het kamp niet meer op te bellen. Hij heeft zelf geïnformeerd en heeft te horen gekregen dat hij op 15 april zal worden vrijgelaten; J. moest lang op het pakje wachten en is het niet eens met zijn vrouw dat ze schrijft dat het het laatste pakje is. Hij verwacht dat ze zo snel mogelijk nog een pakje toegestuurd…; J. is blij dat zijn vrouw haar gymnastiekavond heeft; de busregeling heeft hij goed genoteerd; hij zal rond 11 uur de poort uitgaan met twee zwaar beladen koffers; de vooruitzichten eenmaal thuis zijn niet rooskleurig; geen woning, geen meubelen en geen betrekking…

Brief van J. Brouwers aan zijn vrouw en kinderen vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1939-01-16 Onderwerp: ziekte, griep in het gezin; huwelijksfeest geregeld, terug in huis bleek alles bevroren te zijn; dagelijks gang van zaken…; schoonmoeder…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1939-01-16 Onderwerp: ziekte, griep in het gezin; huwelijksfeest geregeld, terug in huis bleek alles bevroren te zijn; dagelijks gang van zaken…; schoonmoeder…

Brief van Henriette Roos-Gosschalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Van: Hirsch, R. (Joodse Raad Zwolle) Aan: Rabbie, mevrouw Plaats: Zwolle Datum: 1942-12-22 Onderwerp: 'Heden passeerde hier op doortocht naar Westerbork de heer J. Rabbie, R. Hirsch werkzaam bij de Joodse Raad van Zwolle geeft namens J. Rabbie een boodschap door aan diens vrouw (Frederika Rabbie-Schaap).

Van: Hirsch, R. (Joodse Raad Zwolle) Aan: Rabbie, mevrouw Plaats: Zwolle Datum: 1942-12-22 Onderwerp: 'Heden passeerde hier op doortocht naar Westerbork de heer J. Rabbie, R. Hirsch werkzaam bij de Joodse Raad van Zwolle geeft namens J. Rabbie een boodschap door aan diens vrouw (Frederika Rabbie-Schaap).

Briefkaart van R. Hirsch aan mevrouw Rabbie over de doortocht van haar man naar kamp Westerbork

Personen