In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

&nbsp;Op 11 november 1942 wordt Charlotta Meijer met haar gezin in kamp Westerbork geregistreerd. Haar man Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer geruime tijd in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 zijn Charlotta, Herman en zoon Leo op transport gesteld naar Theresienstadt. Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven. Charlotta en Leo zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar beiden na aankomst zijn vermoord. &nbsp;

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-06-23 Onderwerp: het is stil in huis, opa en oma zijn aan het wandelen, het is tijd voor het schrijven van een lange brief; ze ontving de afgelopen week 3 kaarten van Chaja; ze zal waardecoupons insluiten, zodat Chaja ook naar anderen kan schrijven zoals zuster Dop; over het leven van Chaja in Engeland, over het doen van allemaal leuke dingen; bijhouden van een dagboek; Chaja heeft een boel kleren gekregen; &nbsp;Chaja moet maar wat Engels in haar brieven schrijven; ben je nog steeds in het kamp? Nora schrijft over de planten thuis; over haar verblijf in Brussel; ze heeft gebeld met Eddy, ze gaat naar hem toe; zijn adres in Bilthoven; graag de datum zetten op de briefkaarten, doe dat ook maar in jouw dagboek…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-06-23 Onderwerp: het is stil in huis, opa en oma zijn aan het wandelen, het is tijd voor het schrijven van een lange brief; ze ontving de afgelopen week 3 kaarten van Chaja; ze zal waardecoupons insluiten, zodat Chaja ook naar anderen kan schrijven zoals zuster Dop; over het leven van Chaja in Engeland, over het doen van allemaal leuke dingen; bijhouden van een dagboek; Chaja heeft een boel kleren gekregen; &nbsp;Chaja moet maar wat Engels in haar brieven schrijven; ben je nog steeds in het kamp? Nora schrijft over de planten thuis; over haar verblijf in Brussel; ze heeft gebeld met Eddy, ze gaat naar hem toe; zijn adres in Bilthoven; graag de datum zetten op de briefkaarten, doe dat ook maar in jouw dagboek…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter Chaja vanuit Amsterdam

Bezugs-schein (Bonkaart) Van: Boas-Prins, Seraphina Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt

Bezugs-schein (Bonkaart) Van: Boas-Prins, Seraphina Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt

Bonkaart van S. Boas-Prins uit Theresienstadt

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 1 kroon Nummer: A049

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 1 kroon Nummer: A049

Kampgeld Theresienstadt 1 kroon

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Verklaring van erfrecht in verband met aangifte huisraadschade

Van: Anna Juliette Hijman Aan: vriendin Ch. Plaats: Nederlands Indië&nbsp; Onderwerp: A. schrijft vriendin over wat er waarschijnlijk met haar ouders en familie is gebeurd. A. (die sinds 1937 in Nederlands-Indië woont) kreeg brief van haar zuster Phie die zelf uit de H. Schouwburg is gehaald, daar op 13 augustus 1942 terechtkwam en dezelfde dag wist te ontsnappen. Vanaf dat moment is ze in onderduik gegaan. Haar ouders heeft ze op 5 augustus voor het laatst gezien.

Van: Anna Juliette Hijman Aan: vriendin Ch. Plaats: Nederlands Indië&nbsp; Onderwerp: A. schrijft vriendin over wat er waarschijnlijk met haar ouders en familie is gebeurd. A. (die sinds 1937 in Nederlands-Indië woont) kreeg brief van haar zuster Phie die zelf uit de H. Schouwburg is gehaald, daar op 13 augustus 1942 terechtkwam en dezelfde dag wist te ontsnappen. Vanaf dat moment is ze in onderduik gegaan. Haar ouders heeft ze op 5 augustus voor het laatst gezien.

Brief van Anna Hijman aan een vriendin vanuit Nederlands-Indië

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: voor het verlaten van het kamp om werkzaamheden te verrichten. Kurt was onder andere machinist op de locomotief van de smalspoortrein.

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: voor het verlaten van het kamp om werkzaamheden te verrichten. Kurt was onder andere machinist op de locomotief van de smalspoortrein.

Pas (militair) van Alfred Kaufmann

Personen