In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: (Berenthal) Martha Aan: Lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Dagelijks leven; werken op het land; omstandigheden. De schijfster werkt buiten het kamp. Ze kan eventueel naar de avondschool, maar ze is er nog niet geweest. Haar zus zit in de tweede klas van de ‘HBS’. Martha heeft een dag kleine kinderen begeleid buiten het kamp. De kinderen maakten zoveel lawaai dat ze er daarna van heeft afgezien. Nu werkt ze met een groep meisjes, waarvan de meesten jonger dan 25 jaar zijn buiten het kamp. Ze is begonnen met het wieden van onkruid tussen verschillende gewassen. Ze had nog nooit groenten zien groeien. Vervolgens heeft is ze bezig geweest met turf en het uitdunnen van de bietplantjes. In de barak slaapt ze vrij vast. Als ze niet door haar zusje gewekt wordt, die naast haar slaapt, zal zij zich verslapen.

Van: (Berenthal) Martha Aan: Lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Dagelijks leven; werken op het land; omstandigheden. De schijfster werkt buiten het kamp. Ze kan eventueel naar de avondschool, maar ze is er nog niet geweest. Haar zus zit in de tweede klas van de ‘HBS’. Martha heeft een dag kleine kinderen begeleid buiten het kamp. De kinderen maakten zoveel lawaai dat ze er daarna van heeft afgezien. Nu werkt ze met een groep meisjes, waarvan de meesten jonger dan 25 jaar zijn buiten het kamp. Ze is begonnen met het wieden van onkruid tussen verschillende gewassen. Ze had nog nooit groenten zien groeien. Vervolgens heeft is ze bezig geweest met turf en het uitdunnen van de bietplantjes. In de barak slaapt ze vrij vast. Als ze niet door haar zusje gewekt wordt, die naast haar slaapt, zal zij zich verslapen.

Brief van Martha Bertenthal aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Foto van Han Bloemhard (midden) en twee onbekende mannen. Datum: 1950/1951 Plaats: Assen&nbsp; Han zat op de HBS te Assen.

Foto van Han Bloemhard (midden) en twee onbekende mannen. Datum: 1950/1951 Plaats: Assen&nbsp; Han zat op de HBS te Assen.

Foto van drie Indische jongens in Assen

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: bedankje voor pakket (hagelslag en crackers); werken op de heide; klompen.&nbsp; De toegestuurde pepermuntjes tijdens het werk opgegeten. ‘s Avonds gesmuld van de kaaskorsten ( op de kachel van de barak verhit?). Martha is ziek. Ze ligt al vijf dagen op bed met angina. Normaal werkt ze op de heide en haar zusje zit op de ’HBS'. De klompen draagt de schrijfster tijdens haar werk.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: bedankje voor pakket (hagelslag en crackers); werken op de heide; klompen.&nbsp; De toegestuurde pepermuntjes tijdens het werk opgegeten. ‘s Avonds gesmuld van de kaaskorsten ( op de kachel van de barak verhit?). Martha is ziek. Ze ligt al vijf dagen op bed met angina. Normaal werkt ze op de heide en haar zusje zit op de ’HBS'. De klompen draagt de schrijfster tijdens haar werk.

Briefkaart van Martha Bertenthal aan G. Kokje vanuit kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Ontvangen post kamp Westerbork

Voedselpakketten kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Gracht kamp Westerbork

Barak 67

Westerbork ABC Geschreven door Walter Wijnberg A is de aardappel waar de Jood van moet leven;&nbsp; B is het baantje waar allen naar streven. C…&nbsp;

Westerbork ABC Geschreven door Walter Wijnberg A is de aardappel waar de Jood van moet leven;&nbsp; B is het baantje waar allen naar streven. C…&nbsp;

Gedicht 'Westerbork ABC'

Datum: 1945-05 Land: Zwitserland Onderwerp: Ergänzungs coupon/Coupon Complement

Datum: 1945-05 Land: Zwitserland Onderwerp: Ergänzungs coupon/Coupon Complement

Bonkaart uit Zwitserland

Van: Wijnberg, Simon Plaats: Theresienstadt, Langestraat 5 /284 Datum: 1944-09-10 Onderwerp: toekenning van KENN-nummer: 1382-XXIV/7

Van: Wijnberg, Simon Plaats: Theresienstadt, Langestraat 5 /284 Datum: 1944-09-10 Onderwerp: toekenning van KENN-nummer: 1382-XXIV/7

Toekenning identificatienummer Simon Wijnberg

Woonoord Schattenberg

Het gaat om transportnummer 819. Deze nummers werden verstrekt aan de personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van 5 februari 1945 van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp;

Het gaat om transportnummer 819. Deze nummers werden verstrekt aan de personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van 5 februari 1945 van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp;

Nummer voor uitwisselingstransport naar Zwitserland

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.&nbsp;

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.&nbsp;

Overlevenden Theresienstadt in Zwitserland

Van: Asscher, Benjamin&nbsp; Afgegeven 21 april 1943 in kamp Westerbork. Benjamin is werkzaam voor de Fliegende Kolonne.

Van: Asscher, Benjamin&nbsp; Afgegeven 21 april 1943 in kamp Westerbork. Benjamin is werkzaam voor de Fliegende Kolonne.

Arbeitskarte van Benjamin Asscher in kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 24&nbsp; Datum: 1943-04-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verlaten van het kamp (richtlijnen).

Lagerbefehl No. 24&nbsp; Datum: 1943-04-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verlaten van het kamp (richtlijnen).

Lagerbefehl No. 24

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, plaatselijke afdeling Rotterdam Aan: Wijnberg, Simon Geboren: 1898-05-10, te Rotterdam Datum: 1942-07 Onderwerp: Werkzaam als lid van de kerkraad bij de Israëlitische gemeente te Rotterdam. Met pasfoto

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, plaatselijke afdeling Rotterdam Aan: Wijnberg, Simon Geboren: 1898-05-10, te Rotterdam Datum: 1942-07 Onderwerp: Werkzaam als lid van de kerkraad bij de Israëlitische gemeente te Rotterdam. Met pasfoto

van Joodsche Raad voor Amsterdam betreffende Simon Wijnberg

Kwitantie van het Joodse kledingbedrijf Stern dat locaties had in Hoogeveen en Meppel. Datum: 1938-01-25

Kwitantie van het Joodse kledingbedrijf Stern dat locaties had in Hoogeveen en Meppel. Datum: 1938-01-25

Kwitantie van kledingzaak Stern met locaties in Hoogeveen en Meppel