In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Geneeskundig inspecteur Volksgezondheid Groningen&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: artsen van Joodse afkomst.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Geneeskundig inspecteur Volksgezondheid Groningen&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: artsen van Joodse afkomst.

Brief van de Burgemeester Zuidbroek aan de Geneeskundig Inspecteur Volksgezondheid Groningen

Barakken en latrines Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Een aantal woon- en familie barakken in kamp Westerbork. Op de achtergrond een drietal latrines

Barakken en latrines Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Een aantal woon- en familie barakken in kamp Westerbork. Op de achtergrond een drietal latrines

Tekening, aquarel van barakken en latrines getekend door Otto Birman

Bewijs van politieke betrouwbaarheid. Van: Lijdesdorff, R. Datum: 1945-06-05 Plaats: Westerbork

Bewijs van politieke betrouwbaarheid. Van: Lijdesdorff, R. Datum: 1945-06-05 Plaats: Westerbork

René Lijdesdorff is politiek betrouwbaar bevonden

Van: organisatie van het chanoekafeest Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-12-30 Onderwerp: Chanoeka viering; programma en deelnemers.

Van: organisatie van het chanoekafeest Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-12-30 Onderwerp: Chanoeka viering; programma en deelnemers.

Programma voor een Chanoeka viering in het kamp in 1940

Van: Matteman, Barend Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: we gaan morgen op transport; ontvangst van pakjes, rugzak, jas en tabak; groeten aan allemaal; boel bekenden getroffen in Westerbork; hoop om iedereen gezond weer terug te zien

Van: Matteman, Barend Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: we gaan morgen op transport; ontvangst van pakjes, rugzak, jas en tabak; groeten aan allemaal; boel bekenden getroffen in Westerbork; hoop om iedereen gezond weer terug te zien

Brief van Barend Matteman aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-29&nbsp; Onderwerp: verklaring van Arische afstamming.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-29&nbsp; Onderwerp: verklaring van Arische afstamming.

Brief van de Burgemeester van Zuidbroek over verklaring van Arische afstamming

Registratiekaart Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan haar toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Met vermelding van het aan haar toegekende registratienummer (KENN-Nummer).

Registratiekaart

Van: Beaufragter der OMNIA, Treuhandgeschellschaft M.B.H. Aan: van Dam, Aron Plaats: Groningen Datum: 1942-08-25 Onderwerp: opgaven bezittingen in verband met liquidatie van zijn winkel/bedrijf.

Van: Beaufragter der OMNIA, Treuhandgeschellschaft M.B.H. Aan: van Dam, Aron Plaats: Groningen Datum: 1942-08-25 Onderwerp: opgaven bezittingen in verband met liquidatie van zijn winkel/bedrijf.

Brief van Der Treuhänder in verband met de liquidate van de winkel van Aron van Dam

Van: Liesje en vader Aan:&nbsp;Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-09 Onderwerp: Liesje over de gezondheid en het eten van haar echtgenoot; het is de laatste tijd rustig….

Van: Liesje en vader Aan:&nbsp;Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-11-09 Onderwerp: Liesje over de gezondheid en het eten van haar echtgenoot; het is de laatste tijd rustig….

Brief van Liesje en vader aan Cor en Piet vanuit Amsterdam

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1939-01-16 Onderwerp: ziekte, griep in het gezin; huwelijksfeest geregeld, terug in huis bleek alles bevroren te zijn; dagelijks gang van zaken…; schoonmoeder…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1939-01-16 Onderwerp: ziekte, griep in het gezin; huwelijksfeest geregeld, terug in huis bleek alles bevroren te zijn; dagelijks gang van zaken…; schoonmoeder…

Brief van Henriette Roos-Gosschalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Van: van Dam, A. Aan: het Rijksbureau voor de Distributie van textielproducten door den handel Plaats: Farmsum Datum: 1941-11-04 Onderwerp: geen confectievoorraden, kleine voorraad uitverkocht.

Van: van Dam, A. Aan: het Rijksbureau voor de Distributie van textielproducten door den handel Plaats: Farmsum Datum: 1941-11-04 Onderwerp: geen confectievoorraden, kleine voorraad uitverkocht.

Brief van Aron van Dam aan het Rijksbureau voor de Distributie van Textielproducten

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Acohen, R. Plaats: Den Haag Datum: 1946-08-23 Onderwerp: gegevens over Joseph Acohen.

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Acohen, R. Plaats: Den Haag Datum: 1946-08-23 Onderwerp: gegevens over Joseph Acohen.

Brief van het Rode Kruis met inlichtingen over Joseph Acohen

Van: Leefsma, Abraham Aan: zijn vrouw en zoontje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-22 (donderdagavond om 21.30) Onderwerp: Abraham zit nu voor een tweede keer in een sperbarak om doorgestuurd te worden; hij is gepakt en gezakt; opsomming van wat hij bij zich heeft; in het kamp is het een warboel; het wachtwoord is: ‘redt jezelf!; de verzorgers rond het transport doen hun best; over zijn gezin; &nbsp;als zijn vrouw zou komen is het advies zoveel mogelijk aan te doen en zo weinig mogelijk bagage mee te nemen, wel dekens; voor de laatste keer nu hij schrijft voor Iesje een dikke kus; ’niet treuren, ik kom terug' ….daag.

Van: Leefsma, Abraham Aan: zijn vrouw en zoontje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-22 (donderdagavond om 21.30) Onderwerp: Abraham zit nu voor een tweede keer in een sperbarak om doorgestuurd te worden; hij is gepakt en gezakt; opsomming van wat hij bij zich heeft; in het kamp is het een warboel; het wachtwoord is: ‘redt jezelf!; de verzorgers rond het transport doen hun best; over zijn gezin; &nbsp;als zijn vrouw zou komen is het advies zoveel mogelijk aan te doen en zo weinig mogelijk bagage mee te nemen, wel dekens; voor de laatste keer nu hij schrijft voor Iesje een dikke kus; ’niet treuren, ik kom terug' ….daag.

Brief van Abraham Leefsma aan zijn vrouw en zoontje vanuit kamp Westerbork

Personen