In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein Hooghalen, 1942.

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein Hooghalen, 1942.

Kampgevangenen wachten met bagage bij de deportatietrein

Van: (Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Loes (zus) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-18 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Veel contact met bekenden in de barak zelf. Met haar man Barend gaat het iets beter. Hij is vrolijker. Chaja werkt in het ‘weeshuis’, dat in de barak is ondergebracht. Pakketjes zijn altijd welkom. Al zijn het houtjes om op te bijten.

Van: (Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Loes (zus) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-18 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Veel contact met bekenden in de barak zelf. Met haar man Barend gaat het iets beter. Hij is vrolijker. Chaja werkt in het ‘weeshuis’, dat in de barak is ondergebracht. Pakketjes zijn altijd welkom. Al zijn het houtjes om op te bijten.

Briefkaart van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan Loes vanuit kamp Westerbork

Van: Darwinkel, H.&nbsp; Aan: Jansen, M.H.&nbsp; Plaats: Eursinge&nbsp; Datum: 1939-07-22&nbsp; Onderwerp: Sollicitatiebrief m.b.t. aanbouw Vluchtelingenkamp.

Van: Darwinkel, H.&nbsp; Aan: Jansen, M.H.&nbsp; Plaats: Eursinge&nbsp; Datum: 1939-07-22&nbsp; Onderwerp: Sollicitatiebrief m.b.t. aanbouw Vluchtelingenkamp.

Brief van H. Darwinkel aan M.H. Jansen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen op weg naar de trein; Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen op weg naar de trein; Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: lijst met namen en adressen van mensen die niet meer aanwezig of onbekend zijn en waaraan post gericht is. Familieleden of vrienden kunnen deze brieven bij het buro Dr. Wachtel in ontvangst nemen.&nbsp; &nbsp;

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: lijst met namen en adressen van mensen die niet meer aanwezig of onbekend zijn en waaraan post gericht is. Familieleden of vrienden kunnen deze brieven bij het buro Dr. Wachtel in ontvangst nemen.&nbsp; &nbsp;

Mededeling over brieven die kunnen worden opgehaald door familieleden of vrienden

Van: Nederlandse Posterijen Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1944-03-04 (afleveringsdatum) Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt

Van: Nederlandse Posterijen Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1944-03-04 (afleveringsdatum) Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt

Bewijs van het verzenden van een postpakket naar Theresienstadt

Van: Cleeff van, Alice Aan: lieve Henny, vrienden allemaal Plaats: Geneve Datum: 1945-05-30 Onderwerp: Omstandigheden in Zwitserland en het lot van velen.

Van: Cleeff van, Alice Aan: lieve Henny, vrienden allemaal Plaats: Geneve Datum: 1945-05-30 Onderwerp: Omstandigheden in Zwitserland en het lot van velen.

Brief van Alice van Cleeff aan Henny en vrienden vanuit Zwitserland

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Inbeslagname Joods geld

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-06 Onderwerp: strafoplegging leden van de 1ste Compagnie Bewakingstroepen.

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-06 Onderwerp: strafoplegging leden van de 1ste Compagnie Bewakingstroepen.

Mededeling van J. Grevelink aan J. Buijvoets over een strafoplegging aan leden van de Bewakingstroepen

Van: Hilversum-Wertheim, Fre Aan: Familie Kanters Plaats: Datum: 1943-08-11 Onderwerp: sturen van een pakje levensmiddelen naar de Pl. Kerklaan 25. Dan ontvang ik het wel in de Joodsche Schouwburg. Met stempels: Verboden onbewoonde kamers of woningen te betreden.

Van: Hilversum-Wertheim, Fre Aan: Familie Kanters Plaats: Datum: 1943-08-11 Onderwerp: sturen van een pakje levensmiddelen naar de Pl. Kerklaan 25. Dan ontvang ik het wel in de Joodsche Schouwburg. Met stempels: Verboden onbewoonde kamers of woningen te betreden.

Brief van Fre Hilversum-Wertheijm aan de familie Kanters

Verklaring (pasje) afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam op 1942-03-30.&nbsp; Van: Frenkel, Hans Philip&nbsp; Bewijs dat deze als koerier voor Westerbork werkzaam is bij de Joodsche Raad voor Amsterdam.

Verklaring (pasje) afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam op 1942-03-30.&nbsp; Van: Frenkel, Hans Philip&nbsp; Bewijs dat deze als koerier voor Westerbork werkzaam is bij de Joodsche Raad voor Amsterdam.

Verklaring van Hans Philip Frenkel afgegeven door de Joodsche Raad

Registratieschrift van de Joodsche Raad m.b.t. melding t.b.v. transport van personen in de periode 1942-07-03 t/m 1942-07-27. Het gaat om ruim 250 personen.

Registratieschrift van de Joodsche Raad m.b.t. melding t.b.v. transport van personen in de periode 1942-07-03 t/m 1942-07-27. Het gaat om ruim 250 personen.

Registratie Joodsche Raad met betrekking tot gedeporteerde personen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen en volwassenen van het (kinder-)koor tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Begeleiding met muziek.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Kinderen en volwassenen van het (kinder-)koor tijdens een kerkdienst in barak 9 geleid door Srul Tabaksblatt. Begeleiding met muziek.

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het aardappelrooien.&nbsp; &nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het aardappelrooien.&nbsp; &nbsp;

Kampgevangenen aan het aardappelrooien

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inentingen van mensen tussen 1-45 jaar.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inentingen van mensen tussen 1-45 jaar.

Mededeling over inenting van kampgevangenen tussen 1-45 jaar

Formulier tbv opsporing gezochte personen. Uitgegeven door Volksherstel Amsterdam Niet ingevuld.

Formulier tbv opsporing gezochte personen. Uitgegeven door Volksherstel Amsterdam Niet ingevuld.

Formulier Volksherstel Amsterdam ten behoeve van opsporing van vermiste personen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: van der Horst A. Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-15 Onderwerp: bevestiging voor het betalen van schoolgeld.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: van der Horst A. Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-15 Onderwerp: bevestiging voor het betalen van schoolgeld.

Bewijs van ontvangst van de Joodse Raad voor Amsterdam voor schoolgeld betaald door A. van der Horst

Van: moeder&nbsp;(Sibilla Levie-Katz)&nbsp; Aan: Lieve alle&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-31&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen pakketten (Joodse Raad Arnhem); werken (lange werkdagen, waardoor honger). Sibilla Levie-Katz is weduwe van Jan Lackrooy. Uit dit huwelijk is onder andere B. Lackrooy geboren. &nbsp;

Van: moeder&nbsp;(Sibilla Levie-Katz)&nbsp; Aan: Lieve alle&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-31&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen pakketten (Joodse Raad Arnhem); werken (lange werkdagen, waardoor honger). Sibilla Levie-Katz is weduwe van Jan Lackrooy. Uit dit huwelijk is onder andere B. Lackrooy geboren. &nbsp;

Brief van moeder aan lieve alle vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: Esther Philipse tijdens een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: Esther Philipse tijdens een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Syswerda&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-24&nbsp; Onderwerp: ontginning Vluchtelingenkamp + schets van het plan (Centraal Vluchtelingenkamp en omgeving)

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Syswerda&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-24&nbsp; Onderwerp: ontginning Vluchtelingenkamp + schets van het plan (Centraal Vluchtelingenkamp en omgeving)

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Syswerda

De garage van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Garage met 'de' auto; Chevrolet met motor van een legertruck.&nbsp; Jan Buijvoets en chauffeur Roffel.

De garage van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Garage met 'de' auto; Chevrolet met motor van een legertruck.&nbsp; Jan Buijvoets en chauffeur Roffel.

Foto van de garage en commandant Jan Buijvoets in het Interneringskamp Westerbork

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betreffende Ketelhuis, technische installaties en werkuitvoering. Hoofdstoker Venekamp en stoker Tabak

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betreffende Ketelhuis, technische installaties en werkuitvoering. Hoofdstoker Venekamp en stoker Tabak

Notitie over ketelhuis en daar werkende personen

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Vluchtelingenkamp Plaats: Assen Datum: 1939-10-24 Onderwerp: kunstmest

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Vluchtelingenkamp Plaats: Assen Datum: 1939-10-24 Onderwerp: kunstmest

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van het Vluchtelingenkamp

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1943-10-13 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht the Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat de familie Jules Cohen is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina.

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1943-10-13 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht the Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat de familie Jules Cohen is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina.

Bericht

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947- 01-13 t/m 16 Onderwerp: voedingsrapport en reacties van geïnterneerden uit verschillende barakken.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947- 01-13 t/m 16 Onderwerp: voedingsrapport en reacties van geïnterneerden uit verschillende barakken.

Rapport over de voedselverstrekking en de reacties van geïnterneerden uit de verschillende barakken

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Onderwerp: Voorstel voor invulling totale reorganisatie van het kamp Westerbork. Nieuwe indeling van de barakken, eventueel bouwen van nieuwe barakken; hoofdmagazijn; barak voor de binnenbewaking; barak voor vrouwelijk personeel; opheffen CDK; barak sociale verzorging; hospitaal; mannen- en vrouwenbarakken…

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Onderwerp: Voorstel voor invulling totale reorganisatie van het kamp Westerbork. Nieuwe indeling van de barakken, eventueel bouwen van nieuwe barakken; hoofdmagazijn; barak voor de binnenbewaking; barak voor vrouwelijk personeel; opheffen CDK; barak sociale verzorging; hospitaal; mannen- en vrouwenbarakken…

Brief over reorganisatie van het kamp en de functies van de barakken in Interneringskamp Westerbork

Van: Kok, Leo&nbsp; Voor: Louis de Wijze , voetballende persoon&nbsp; Westerbork, 1943

Van: Kok, Leo&nbsp; Voor: Louis de Wijze , voetballende persoon&nbsp; Westerbork, 1943

Tekening van Louis de Wijze als voetballer in kamp Westerbork

Een meisje teruggekeerd uit Auschwitz verteld over haar lotgevallen. Blz.: 6

Een meisje teruggekeerd uit Auschwitz verteld over haar lotgevallen. Blz.: 6

Egodocument waarin een jonge vrouw schrijft over haar reis naar Auschwitz en het overleven van dit kamp

Tweede distributiestamkaart, op naam van Jules Cohen, geboren op 21 dec. 1921 en woonachtig in Deventer, 1946.

Tweede distributiestamkaart, op naam van Jules Cohen, geboren op 21 dec. 1921 en woonachtig in Deventer, 1946.

Distributiestamkaart van Jules Cohen

Van: Lendfers, M.J.H. Aan: Stadsarchief Amsterdam Plaats: Heerlen Datum: 1979-11-27 Onderwerp: verzoek om inlichtingen over de familie Eisenberg in verband met het in bezit gekomen zijn van zeer persoonlijke bezittingen van deze familie.

Van: Lendfers, M.J.H. Aan: Stadsarchief Amsterdam Plaats: Heerlen Datum: 1979-11-27 Onderwerp: verzoek om inlichtingen over de familie Eisenberg in verband met het in bezit gekomen zijn van zeer persoonlijke bezittingen van deze familie.

Brief van M.J.H Lendfers aan het Stadsarchief in Amsterdam

Foto van Joodse landarbeider en een bezoekster bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Ze zijn op de foto beiden afgebeeld.

Foto van Joodse landarbeider en een bezoekster bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Ze zijn op de foto beiden afgebeeld.

Foto van Ernst Cosmann en Ilse Birnbaum op het land van de familie Jonkers in Zwiggelte

Personen