In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heilbut, Rob Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-25 Onderwerp: bedankje voor post en pakketten; transporten; muziek; orkest; de stemming is ok; liedjes gemaakt in het kamp.

Van: Heilbut, Rob Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-25 Onderwerp: bedankje voor post en pakketten; transporten; muziek; orkest; de stemming is ok; liedjes gemaakt in het kamp.

Briefkaart van Rob Heilbut aan H.L. Andersen vanuit kamp Westerbork

Puttkammerverklaring&nbsp; Van: Gokkes, Mina&nbsp; Datum: 1943-05-31 Voorlopig uitstel van transport.

Puttkammerverklaring&nbsp; Van: Gokkes, Mina&nbsp; Datum: 1943-05-31 Voorlopig uitstel van transport.

van Puttkammer voor Mina Gokkes

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in de speelgoedmakerij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werkzaam in de speelgoedmakerij.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Sidtmann&nbsp; Aan: Günt(h)er Höxter c/o Nieuwkerk&nbsp; Plaats: Parijs Datum: 1942 Onderwerp: over gezondheid en een oorlog die niet eeuwig zal duren… Günther behoort tot de groep zionistische jongeren die werkzaam zijn geweest in het werkdorp Wieringermeer. Hij woonde na de opheffing van het werkdorp in bij het gastgezin Nieuwkerk.

Van: Sidtmann&nbsp; Aan: Günt(h)er Höxter c/o Nieuwkerk&nbsp; Plaats: Parijs Datum: 1942 Onderwerp: over gezondheid en een oorlog die niet eeuwig zal duren… Günther behoort tot de groep zionistische jongeren die werkzaam zijn geweest in het werkdorp Wieringermeer. Hij woonde na de opheffing van het werkdorp in bij het gastgezin Nieuwkerk.

Briefkaart van Sidtmann aan Günt(h)er Höxter c/o Nieuwkerk vanuit Parijs

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts

Medische kaart&nbsp; Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: aantekening van ziekten, voorgeschreven medicijnen en de behandelend arts

Medische kaart

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene is bezig met het maken van handschoenen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene is bezig met het maken van handschoenen.

Cabaret. Cabaret, revue Bunter Abend&nbsp; Kamp Westerbork, 1944&nbsp; Willy Rosen, Ehrich Ziegler en twee vrouwen.&nbsp; Eén vrouw loopt met een kruiwagen waarop geschreven FK.

Cabaret. Cabaret, revue Bunter Abend&nbsp; Kamp Westerbork, 1944&nbsp; Willy Rosen, Ehrich Ziegler en twee vrouwen.&nbsp; Eén vrouw loopt met een kruiwagen waarop geschreven FK.

Een scene uit de revue 'Bunter Abend'

Overzicht van toewijzing rantsoenen Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Overzicht van toewijzing rantsoenen Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945

Overzicht van toewijzing voedselrantsoenen in Interneringskamp Westerbork

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeente Middelstum

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-10-31 Onderwerp: beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam.

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-10-31 Onderwerp: beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam.

Brief van het Nederlands Beheersinstituut aan Joseph van Dam

Van: Meijer, Sally Aan: Carla en Anita Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: vervolg op zijn verslag toegestuurd; ze maken het goed en hopen op een snelle hereniging…

Van: Meijer, Sally Aan: Carla en Anita Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: vervolg op zijn verslag toegestuurd; ze maken het goed en hopen op een snelle hereniging…

Brief van Sally Meijer aan Carla en Anita vanuit kamp Westerbork

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Van: Mansfeld, B. Aan: Prins, Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04 Onderwerp: ontvangen pakket.

Briefkaart van B. Mansfeld aan de familie Prins vanuit kamp Westerbork

Personen