In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Armband Westerbork, kamp Betreft een armband van de Fliegende Kolonne Geel met zwarte inkt bedrukte 'FK 56' armband. Achterkant is vastgenaaid en wordt aan de bovenkant tevens door een veiligheidspeld vastgehouden.

Armband Westerbork, kamp Betreft een armband van de Fliegende Kolonne Geel met zwarte inkt bedrukte 'FK 56' armband. Achterkant is vastgenaaid en wordt aan de bovenkant tevens door een veiligheidspeld vastgehouden.

Armband van de Fliegende Kolonne

Ausweis Westerbork, kamp Van: Katz-Goldschmidt, Kaatje Zeer slecht leesbaar !

Ausweis Westerbork, kamp Van: Katz-Goldschmidt, Kaatje Zeer slecht leesbaar !

Ausweis van Kaatje Katz-Goldschmidt

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50, zaal Datum: 1943-07 Onderwerp: pakket en kaart ontvangen, hartelijk dank; nog steeds niets van haar ouders gehoord (Theresienstadt). ze gelooft wel dat zij post ontvangen; een meisje uit Amsterdam had een pakje gestuurd en een de bevestigingskaart met handtekening terug ontvangen; ‘ willen jullie dat ook eens doen?’; haar baraknummer is veranderd (50); ze verzoekt om schrijfgerei en enveloppen en wat schoenpoets…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50, zaal Datum: 1943-07 Onderwerp: pakket en kaart ontvangen, hartelijk dank; nog steeds niets van haar ouders gehoord (Theresienstadt). ze gelooft wel dat zij post ontvangen; een meisje uit Amsterdam had een pakje gestuurd en een de bevestigingskaart met handtekening terug ontvangen; ‘ willen jullie dat ook eens doen?’; haar baraknummer is veranderd (50); ze verzoekt om schrijfgerei en enveloppen en wat schoenpoets…

Briefkaart van Ruth Langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Centrale Keuken

Van: Langstadt, Ruth Aan: Langstadt, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-27&nbsp; Onderwerp: bewijs van het overmaken van geld door Ruth Langstadt &nbsp;aan haar vader Wilhelm in Theresienstadt

Van: Langstadt, Ruth Aan: Langstadt, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-27&nbsp; Onderwerp: bewijs van het overmaken van geld door Ruth Langstadt &nbsp;aan haar vader Wilhelm in Theresienstadt

van het overmaken van geld door Ruth Langstadt aan haar vader in Theresienstadt

Sonder-Ausweis Meijerfeld-Eisenstein, Irma, 16-1-06, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres.

Sonder-Ausweis Meijerfeld-Eisenstein, Irma, 16-1-06, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres.

Sonderausweis van Irma Meijerfeld-Eisenstein

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: bericht dat ze zijn opgepakt.

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: bericht dat ze zijn opgepakt.

Briefkaart van David Simons aan Mej. Medema vanuit Amsterdam

Aardappelkeuken kamp Westerbork

Personeelsbarakken kamp Westerbork

Barak 75

Ziekenhuisbarakken

Kommandantur

Strafbarakken

Commandantswoning

Barak 64

Weeshuis

Crematorium

Barak 107

Schouwburg

Barak 43

Barak 51

Barak 50

Barak 49

Barak 48

Barak 47

Barak 46

Barak 45

Barak 44

Barak 110

Barak 109

Barakken gebouwd van 1942-1945

Barakken gebouwd van 1939-1942

Barak 108

Oranjekanaal haven

Barak 1

Staatsbosbeheerschuur kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Quarantaine-afdeling kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Monumenten in kamp Westerbork

Barak 13

Barak 21

Barak 20

Barak 19

Barak 18

Barak 17

Barak 16

Barak 15

Barak 14

Barak 22

Barak 24

Barak 23

Barak 32

Barak 31

Barak 30

Barak 29

Barak 28

Barak 27

Barak 26

Barak 25

Barak 35

Barak 34

Barak 33

Barak 42

Barak 41

Barak 40

Barak 39

Barak 38

Barak 37

Barak 36

Casino kamp Westerbork

Barak 98

Wachttorens kamp Westerbork

Barak 97

Bagagebarakken kamp Westerbork

Barak 96

Gracht kamp Westerbork

Barak 95

Prikkeldraad kamp Westerbork

Barak 94

Barak 93

Beplanting kamp Westerbork

Latrines kamp Westerbork

Barak 102

Barak 101

Heidelager

Barak 100

Barak 99

Barak 88

Garages kamp Westerbork

Wegennet kamp Westerbork

Barak 89

Eerste ingang kamp Westerbork

Barak 90

Wasserij kamp Westerbork

Jongerenbarakken kamp Westerbork

Barak 106

Mannenbarakken kamp Westerbork

Barak 105

Vrouwenbarakken kamp Westerbork

Barak 104

Barak 91

Barak 103

Opslagplaatsen kamp Westerbork

Barak 92

Transportbarakken kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-07-29, No. 43 Inhoud: Spertijd; het dragen van jodensterren.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-07-29, No. 43 Inhoud: Spertijd; het dragen van jodensterren.

Lagerbefehl No. 43

Vervoersbewijs Bestemd voor de twee kinderen van Zomerplaag voor vervoer naar Beilen/Assen per Kroon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-24

Vervoersbewijs Bestemd voor de twee kinderen van Zomerplaag voor vervoer naar Beilen/Assen per Kroon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-24

Vervoersbewijs voor 2 kinderen Zomerplaag

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Lente in Wien’ Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Lente in Wien’ Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Tekening/Ontwerp voor een decor voor 'Lente In Wien' in Interneringskamp Westerbork

Van: Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-03 Onderwerp: vader en Liesje hebben voorlopig uitstel van transport (vermoedelijk op basis van Portugese afstamming); het huis is ondertussen ontruimd, de inboedel is niet meer beschikbaar (Zentralstelle, Lippmann en Rosenthal); grote razzia in her centrum van de stad, 3000 personen; de jongste zoon van professor Palache en Pim Mendes da Costa behoren tot de slachtoffers; oom Nol en tante Nel werden ook opgehaald, maar zijn weer vrijgelaten; over de toekomst van Daan; meer personen in Westerbork waar pakketjes naartoe worden gestuurd; van Barneveld is niets terechtgekomen….

Van: Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-03 Onderwerp: vader en Liesje hebben voorlopig uitstel van transport (vermoedelijk op basis van Portugese afstamming); het huis is ondertussen ontruimd, de inboedel is niet meer beschikbaar (Zentralstelle, Lippmann en Rosenthal); grote razzia in her centrum van de stad, 3000 personen; de jongste zoon van professor Palache en Pim Mendes da Costa behoren tot de slachtoffers; oom Nol en tante Nel werden ook opgehaald, maar zijn weer vrijgelaten; over de toekomst van Daan; meer personen in Westerbork waar pakketjes naartoe worden gestuurd; van Barneveld is niets terechtgekomen….

Brief van Jack aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Ossenbruggen, van, Alida Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: geruchten dat we weer terug naar Westerbork gaan, werken. Daarnaast doet Morris nog steeds pogingen zijn twee dochters vrij te krijgen, zodat ze weer terug naar Amsterdam kunnen.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Ossenbruggen, van, Alida Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: geruchten dat we weer terug naar Westerbork gaan, werken. Daarnaast doet Morris nog steeds pogingen zijn twee dochters vrij te krijgen, zodat ze weer terug naar Amsterdam kunnen.

Briefkaart van Morris Zomerplaag aan Alida van Ossenbruggen vanuit kamp Amersfoort

Van: Jong, de, R.&nbsp; Aan: Lamberts, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-27&nbsp; Onderwerp: transporten, pakketten; angst voor deportatie, vele bekenden zijn doorgestuurd. Briefpapier van kamp Westerbork met stempel Gepruft.

Van: Jong, de, R.&nbsp; Aan: Lamberts, F.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-27&nbsp; Onderwerp: transporten, pakketten; angst voor deportatie, vele bekenden zijn doorgestuurd. Briefpapier van kamp Westerbork met stempel Gepruft.

Brief van R. de Jong aan F. Lamberts vanuit kamp Westerbork

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Groep Joodse vluchtelingen en bewakers. &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941.&nbsp; Op de foto staan alle orkestleden, de huishoudelijke dienst onder leiding van Ernst, de kok uit Assen met zijn vrouw, enige dames van de administratie en de marechaussees van het detachement maart-april 1942. Het was een besloten afscheidsavond omdat een dergelijke vriendschappelijke omgang met de aldaar verblijvende Duitse joden tegenover de buitenwereld moest worden afgeschermd. &nbsp;

Groep Joodse vluchtelingen en bewakers. &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941.&nbsp; Op de foto staan alle orkestleden, de huishoudelijke dienst onder leiding van Ernst, de kok uit Assen met zijn vrouw, enige dames van de administratie en de marechaussees van het detachement maart-april 1942. Het was een besloten afscheidsavond omdat een dergelijke vriendschappelijke omgang met de aldaar verblijvende Duitse joden tegenover de buitenwereld moest worden afgeschermd. &nbsp;

Joodse vluchtelingen, marechaussee en werknemers in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Strookje in verband met het Chanoekafeest in Lager Westerbork.&nbsp; December 1944&nbsp; Bijz.: Door Löwenhardt, W. getekend. Met handtekeningen van verschillende kampgevangenen.

Strookje in verband met het Chanoekafeest in Lager Westerbork.&nbsp; December 1944&nbsp; Bijz.: Door Löwenhardt, W. getekend. Met handtekeningen van verschillende kampgevangenen.

Tekening in verband met Chanoeka in kamp Westerbork

Van: Rager, R. Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 2006 Onderwerp: restanten van het pomphuis; beplanting rond het Heidelager; 200 werknemers; 4 woonbarakken; kantinebarak met biljart; kok-beheerder, vier vrouwelijke hulpkrachten in de keuken; knecht, manusje van alles, onderhoud; schoonmaken kookketels, bevorderd tot hulp-kok; kamer in de keuken barak voor de hulp-kok, de kok en zijn vrouw; bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp; binnenkomend transport; uitvoering aria's door Justus Bonn, die waarschijnlijk ook in het kamp heeft opgetreden…

Van: Rager, R. Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 2006 Onderwerp: restanten van het pomphuis; beplanting rond het Heidelager; 200 werknemers; 4 woonbarakken; kantinebarak met biljart; kok-beheerder, vier vrouwelijke hulpkrachten in de keuken; knecht, manusje van alles, onderhoud; schoonmaken kookketels, bevorderd tot hulp-kok; kamer in de keuken barak voor de hulp-kok, de kok en zijn vrouw; bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp; binnenkomend transport; uitvoering aria's door Justus Bonn, die waarschijnlijk ook in het kamp heeft opgetreden…

Verslag van R. Jager over zijn verblijf als hulpkok in het Heidelager in 1940

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelgroep van dansparen op het toneel.&nbsp; Tekst: 'Walzer von anno dazumal'.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelgroep van dansparen op het toneel.&nbsp; Tekst: 'Walzer von anno dazumal'.

Kampgevangenen als artiest op het podium van de schouwburg

Van: Dr. Sass, Viktor Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1927-09-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste van augustus 1926 tot en met 30 september 1927.&nbsp;

Van: Dr. Sass, Viktor Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1927-09-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste van augustus 1926 tot en met 30 september 1927.&nbsp;

Getuigschrift van Dr. Viktor Sass dat Helene Tauber-Büks als stenotypiste bij hem heeft gewerkt

Van: Land- en Forstarbeiterverband Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928 Onderwerp: dienstverband

Van: Land- en Forstarbeiterverband Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928 Onderwerp: dienstverband

Getuigschrift van Land en Forstarbeiterverband over het dienstverband van Helene Büks

Van: Bundesstaat Oostenrijk Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1935-12-10 Onderwerp: Helene is erkend stenotypiste.&nbsp;

Van: Bundesstaat Oostenrijk Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1935-12-10 Onderwerp: Helene is erkend stenotypiste.&nbsp;

Bewijs dat Helene Büks officieel stenotypiste is

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Akte betreffende het huwelijk van Helene Büks en Fritz Tauber

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1939-04-19 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1939-04-19 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Akte betreffende het huwelijk tussen Helene Büks en Fritz Tauber

1939

April 1939

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1944-02-21 Plaats: Amsterdam&nbsp; Onderwerp: ze heeft pakketjes ontvangen en een deel ervan naar haar gezin in kamp Westerbork gestuurd. Haar schoonmoeder is met een transport naar Bergen-Belsen gegaan. Ze heeft post gekregen van haar man en twee oudste zonen uit kamp Westerbork. Met haarzelf gaat het langzaam beter. Enkele regels van Max Lehmann.

Van: Magnus-Goldschmidt, F. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1944-02-21 Plaats: Amsterdam&nbsp; Onderwerp: ze heeft pakketjes ontvangen en een deel ervan naar haar gezin in kamp Westerbork gestuurd. Haar schoonmoeder is met een transport naar Bergen-Belsen gegaan. Ze heeft post gekregen van haar man en twee oudste zonen uit kamp Westerbork. Met haarzelf gaat het langzaam beter. Enkele regels van Max Lehmann.

Brief van Sara Hilversum-Querido aan Manus Dikhoff en de familie Prins vanuit kamp Vught

Personen