In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Foto van J.J.Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Foto van Indische jongeren op een wipwap

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: toezenden van een bescheinigung voor het niet meer hoeven dragen van een jodenster en bericht over nieuw persoonsbewijs

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: toezenden van een bescheinigung voor het niet meer hoeven dragen van een jodenster en bericht over nieuw persoonsbewijs

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam betreffende de jodenster

Verklaring Van: Ros-Dryter, Anny&nbsp; Plaats: Den Haag Datum: 1966-04-29 Onderwerp: ze beschrijft wat haar als joods meisje is overkomen. Ze werd in Den Haag opgepakt en naar Westerbork gestuurd. In januari 1944 kwam ze in Bergen-Belsen terecht, om vervolgens in Trobitz te worden bevrijd. Haar kampverleden is een aaneenschakeling van ziektes.

Verklaring Van: Ros-Dryter, Anny&nbsp; Plaats: Den Haag Datum: 1966-04-29 Onderwerp: ze beschrijft wat haar als joods meisje is overkomen. Ze werd in Den Haag opgepakt en naar Westerbork gestuurd. In januari 1944 kwam ze in Bergen-Belsen terecht, om vervolgens in Trobitz te worden bevrijd. Haar kampverleden is een aaneenschakeling van ziektes.

Verklaring van Anny Ros-Dryter

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32

Lagerbefehl No. 30 Datum: 1943-05-10 Woningverdeling; gebruik van dienstrijwielen in het kampbedrijf

Lagerbefehl No. 30 Datum: 1943-05-10 Woningverdeling; gebruik van dienstrijwielen in het kampbedrijf

Lagerbefehl No. 30

Van: Buijvoets, J.G. Aan: het personeel (Niemeijer, R.) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-08 Onderwerp: kledingvoorschriften, uniform moet worden gedragen zoals is voorgeschreven.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: het personeel (Niemeijer, R.) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-08 Onderwerp: kledingvoorschriften, uniform moet worden gedragen zoals is voorgeschreven.

Mededeling van kampcommandant J.G. Buijvoets aan het personeel van Interneringskamp Westerbork

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-09-20 Onderwerp: dank voor de verjaardagskaart voor haar en haar moeder; haar man is al drie weken in het Joodse werkkamp te Hummelo (Wittebrink); vrijdagmorgen naar huis gekomen; broer Gersom was er niet (op de verjaardag). Henriette weet niet hoe ze hem kan bereiken. Hij is al doorgestuurd naar Duitsland; met moeder gaat het achteruit. Ze is zwak; echtgenoot Michiel moet dinsdag weer terug naar zijn werkkamp, dag uitstel gekregen; angst elk moment een oproep te krijgen voor Polen…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-09-20 Onderwerp: dank voor de verjaardagskaart voor haar en haar moeder; haar man is al drie weken in het Joodse werkkamp te Hummelo (Wittebrink); vrijdagmorgen naar huis gekomen; broer Gersom was er niet (op de verjaardag). Henriette weet niet hoe ze hem kan bereiken. Hij is al doorgestuurd naar Duitsland; met moeder gaat het achteruit. Ze is zwak; echtgenoot Michiel moet dinsdag weer terug naar zijn werkkamp, dag uitstel gekregen; angst elk moment een oproep te krijgen voor Polen…

Brief van H. Roos-Gosschalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-31&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; tandpasta&nbsp;via de Joodse Raad van Deventer. Ze is aan het aardappel rooien. &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-31&nbsp; Onderwerp: Werken; omstandigheden; tandpasta&nbsp;via de Joodse Raad van Deventer. Ze is aan het aardappel rooien. &nbsp;

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit kamp Westerbork

Van: Jacobs-Gosschalk, R. Aan: familie Dekker Plaats: Deventer Datum: 1942-10 Onderwerp: gezin van Henriette's is opgepakt en via kamp Westerbork doorgestuurd. Ze lieten dit weten via een bericht; sindsdien is er niet meer van hun vernomen; zelf vreest de schrijfster ze ook aan het gevaar van deportatie bloot te staan.

Van: Jacobs-Gosschalk, R. Aan: familie Dekker Plaats: Deventer Datum: 1942-10 Onderwerp: gezin van Henriette's is opgepakt en via kamp Westerbork doorgestuurd. Ze lieten dit weten via een bericht; sindsdien is er niet meer van hun vernomen; zelf vreest de schrijfster ze ook aan het gevaar van deportatie bloot te staan.

Brief van Henriette Roos-Gosschalk aan het gezin van Annie vanuit Deventer

Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Wittebrink

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Van: Theresienstadt, Ghetto, Gesundheitswesen Aan: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: inentingskaart Datum: 1944-1945

Bewijs van inentingen in Theresienstadt van Simon Magnus

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Van: Hilversum-Querido, Sara en meerdere schrijvers Aan: Prins, Piet en Pim Plaats: 's-Hertogenbosch, Auffanglager, Kl., barak 82B Datum: 1943-06-15 Onderwerp: pakjes ontvangen; graag nieuwe pakketjes en de groeten…&nbsp;

Brief van Sara Hilversum-Querido aan de familie Prins vanuit kamp Vught

Personen