In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Bewijs van verzending van een pakket aan David Lierens in kamp Westerbork

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring over persoonsbewijs en politieke betrouwbaarheid van Jeanette Gerritse-Kwetser

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-14 Onderwerp: gelukstelegram om te feliciteren in verband met een benoeming.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-14 Onderwerp: gelukstelegram om te feliciteren in verband met een benoeming.

Telegram van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer in verband met een benoeming

Van: Langstadt, R.&nbsp; Aan: Langstadt, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 50 Datum: 1943-11-12&nbsp; Buitenlandse postwissel, geld overgemaakt naar Theresienstadt van Ruth naar haar vader Wilhelm, die in april 1943 via kamp Westerbork in Theresienstadt terechtkwam.

Van: Langstadt, R.&nbsp; Aan: Langstadt, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 50 Datum: 1943-11-12&nbsp; Buitenlandse postwissel, geld overgemaakt naar Theresienstadt van Ruth naar haar vader Wilhelm, die in april 1943 via kamp Westerbork in Theresienstadt terechtkwam.

van het overmaken van geld vanuit kamp Westerbork naar Theresienstadt

Twaalf kwitanties afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam/Joodsche Raad Afdeling Vergunningen te Haarlem&nbsp; Bedrag 0,25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.&nbsp; Periode 28-11-1941 - 12-02-1942 5493-13 (1) t/m 5493-13 (12).

Twaalf kwitanties afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam/Joodsche Raad Afdeling Vergunningen te Haarlem&nbsp; Bedrag 0,25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.&nbsp; Periode 28-11-1941 - 12-02-1942 5493-13 (1) t/m 5493-13 (12).

Kwitanties afgegeven door de Joodse Raden te Amsterdam en Haarlem

Van: Hein, Theresia Jetta Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: Pakket ontvangen

Van: Hein, Theresia Jetta Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: Pakket ontvangen

Briefkaart van Theresia Jetta Hein aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Vught

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-19 Onderwerp: brieven ontvangen; haar zaak is en grote geduldsproef; naar vier weken nog niet verder; ‘zou het helpen als je naar Velp ging?’ (Aus der Fünten); verschillende dames spreken hier Frans, Lotte heeft wat aan haar Franse lessen gehad, ze verstaat alles vrij vlot…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-19 Onderwerp: brieven ontvangen; haar zaak is en grote geduldsproef; naar vier weken nog niet verder; ‘zou het helpen als je naar Velp ging?’ (Aus der Fünten); verschillende dames spreken hier Frans, Lotte heeft wat aan haar Franse lessen gehad, ze verstaat alles vrij vlot…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Brief van de Schade-Enquete-Commissie aan J. van Dam over vervallen claim van huischade

Van: Hirsch, R. (Joodse Raad Zwolle) Aan: Rabbie, mevrouw Plaats: Zwolle Datum: 1942-12-22 Onderwerp: 'Heden passeerde hier op doortocht naar Westerbork de heer J. Rabbie, R. Hirsch werkzaam bij de Joodse Raad van Zwolle geeft namens J. Rabbie een boodschap door aan diens vrouw (Frederika Rabbie-Schaap).

Van: Hirsch, R. (Joodse Raad Zwolle) Aan: Rabbie, mevrouw Plaats: Zwolle Datum: 1942-12-22 Onderwerp: 'Heden passeerde hier op doortocht naar Westerbork de heer J. Rabbie, R. Hirsch werkzaam bij de Joodse Raad van Zwolle geeft namens J. Rabbie een boodschap door aan diens vrouw (Frederika Rabbie-Schaap).

Briefkaart van R. Hirsch aan mevrouw Rabbie over de doortocht van haar man naar kamp Westerbork

Van: Cohen-Hammelburg, Sophia Aan: Hammelburg, S. Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-04-05 Onderwerp: een in kamp Westerbork geschreven afscheidskaart, wordt een dag later uit de trein gegooid.&nbsp;

Van: Cohen-Hammelburg, Sophia Aan: Hammelburg, S. Plaats: Westerbork, kamp en de trein Datum: 1943-04-05 Onderwerp: een in kamp Westerbork geschreven afscheidskaart, wordt een dag later uit de trein gegooid.&nbsp;

Briefkaart van Sophia Cohen-Hammelburg aan S. Hammelburg vanuit kamp Westerbork en de trein

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-04-02 Onderwerp: hij gedenkt iedereen dagelijks in zijn gebed; graag melkpoeder of gecondenseerde melk; hij kreeg enkele brieven uit Haaren doorgestuurd; ….

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-04-02 Onderwerp: hij gedenkt iedereen dagelijks in zijn gebed; graag melkpoeder of gecondenseerde melk; hij kreeg enkele brieven uit Haaren doorgestuurd; ….

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zussen vanuit kamp Vught

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-10 Onderwerp: briefkaarten van Hanneke komen binnen; ‘voor welke ziekten ben je ingeënt?’; voor een aantal ziekten was ze al voor kamp Westerbork ingeënt; er zullen schoenen worden toegestuurd; moeder hoop dat Hanneke als niet-vol-joods kind niet uitgesloten wordt; pakketjes komen binnen; Hanneke maakt 's avonds veel pret, maakt wandelingen en plukt bramen; moeder heeft gehoord dat er in het kamp een aardige bibliotheek is…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-10 Onderwerp: briefkaarten van Hanneke komen binnen; ‘voor welke ziekten ben je ingeënt?’; voor een aantal ziekten was ze al voor kamp Westerbork ingeënt; er zullen schoenen worden toegestuurd; moeder hoop dat Hanneke als niet-vol-joods kind niet uitgesloten wordt; pakketjes komen binnen; Hanneke maakt 's avonds veel pret, maakt wandelingen en plukt bramen; moeder heeft gehoord dat er in het kamp een aardige bibliotheek is…

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-03 Onderwerp: morgen is het schrijfdag, ze begint alvast; over haar zaak en verschillende personen; het is wachten op een wonder…; allen die niet bij de ‘commandant’ waren zijn naar huis; over iemand die in het ziekenhuis ligt voor zijn knie…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-03 Onderwerp: morgen is het schrijfdag, ze begint alvast; over haar zaak en verschillende personen; het is wachten op een wonder…; allen die niet bij de ‘commandant’ waren zijn naar huis; over iemand die in het ziekenhuis ligt voor zijn knie…

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als onderschrift: ‘De Contactcommissie’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als onderschrift: ‘De Contactcommissie’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel en twee andere lotgenoten in het Joodse werkkamp Kremboong

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-09-14&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Vader is enkele weken geleden naar een Joodse werkkamp vertrokken. Hij mag geen bezoek ontvangen, mag niet thuis komen en een keer in de week een brief schrijven. Ook een broer van hem onderging hetzelfde lot. Moeder is naar het ziekenhuis in Zwolle. Annie en Herta zijn alleen thuis.

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-09-14&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Vader is enkele weken geleden naar een Joodse werkkamp vertrokken. Hij mag geen bezoek ontvangen, mag niet thuis komen en een keer in de week een brief schrijven. Ook een broer van hem onderging hetzelfde lot. Moeder is naar het ziekenhuis in Zwolle. Annie en Herta zijn alleen thuis.

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Wijhe

Brief Van: Bruyn, de, T. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: de schrijver moet zich 29 juni melden om teruggevoerd te worden in krijgsgevangenschap.&nbsp; Met enveloppe

Brief Van: Bruyn, de, T. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: de schrijver moet zich 29 juni melden om teruggevoerd te worden in krijgsgevangenschap.&nbsp; Met enveloppe

Brief van T. de Bruyn aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Nederlandse leger in krijgsgevangenschap

Carolina de Winter met haar broertje Jacques Simon.

Carolina de Winter met haar broertje Jacques Simon.

Foto van Carolina de Winter en haar broertje Jacques Simon

Van: Schol, J Aan: Weissenstein-Thoma, Pauline Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942-07-11 Onderwerp: ontslag uit het kamp op basis dat ze niet-Joods is. De vrijlating vond plaats op 13 juli 1942.

Van: Schol, J Aan: Weissenstein-Thoma, Pauline Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942-07-11 Onderwerp: ontslag uit het kamp op basis dat ze niet-Joods is. De vrijlating vond plaats op 13 juli 1942.

Bewijs van vrijlating voor Pauline Weissenstein-Thoma uit Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-06 Onderwerp: pakket ontvangen, dank.

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-06 Onderwerp: pakket ontvangen, dank.

Briefkaart van Levie Querido aan mevrouw... vanuit kamp Westerbork

Personen