In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Joodse gemeenten in Drenthe

Joodse gemeente Schoonebeek

Afbraak Afbraak van de barakken woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork, Schattenberg Datum: 1971.

Afbraak Afbraak van de barakken woonoord Schattenberg. Plaats: Westerbork, Schattenberg Datum: 1971.

Foto van afbraak van barakken in het woonoord Schattenberg

Plaatsen in kamp Westerbork

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 422 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Brilleman, Kitty geb. - oud 8 tot 10 maanden overleden te Westerbork op 06-07-1943 op 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 422 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Brilleman, Kitty geb. - oud 8 tot 10 maanden overleden te Westerbork op 06-07-1943 op 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Kitty Brilleman

Van: Langstadt-Schott, Sara Aan: Frank, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-21 Onderwerp: jullie zullen opkijken vanuit Amsterdam iets te krijgen; ze moeten naar Theresienstadt, (vanwege Wilhelms status als Frontkämpfer); Ruth mocht echter niet mee, omdat ze ouder is dan 14 jaar; gelukkig is Sara haar zus Etty nog in Westerbork. Zij woont bij Ruth; Ruth heeft een stempel en alle kinderen die achtergebleven zijn, zullen tot het laatste moment in Westerbork blijven; ze vraag of Frank contact wil blijven houden met Ruth; Wilhelm en Sara zijn sinds de vorige dag in Amsterdam. Ze hebben bij een vriend van Wilhelm (Frankenstein) geslapen en gegeten; alle kennissen zijn langs geweest; ze hadden dit alles niet verwacht, anders hadden ze de Franks ervan op de hoogte gebracht; in de ochtend moeten ze weer verder…; het adres van Ruth is barak 40 H; is er nog een oud ceintuurtje voor Ruth?;…

Van: Langstadt-Schott, Sara Aan: Frank, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-21 Onderwerp: jullie zullen opkijken vanuit Amsterdam iets te krijgen; ze moeten naar Theresienstadt, (vanwege Wilhelms status als Frontkämpfer); Ruth mocht echter niet mee, omdat ze ouder is dan 14 jaar; gelukkig is Sara haar zus Etty nog in Westerbork. Zij woont bij Ruth; Ruth heeft een stempel en alle kinderen die achtergebleven zijn, zullen tot het laatste moment in Westerbork blijven; ze vraag of Frank contact wil blijven houden met Ruth; Wilhelm en Sara zijn sinds de vorige dag in Amsterdam. Ze hebben bij een vriend van Wilhelm (Frankenstein) geslapen en gegeten; alle kennissen zijn langs geweest; ze hadden dit alles niet verwacht, anders hadden ze de Franks ervan op de hoogte gebracht; in de ochtend moeten ze weer verder…; het adres van Ruth is barak 40 H; is er nog een oud ceintuurtje voor Ruth?;…

Brief van Sara Langstadt-Schott aan M. Frank vanuit Amsterdam

Van: Langstadt-Schott, Sara Aan: Ruth en Etty (zuster van de schrijfster) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-20 Onderwerp: de briefkaart zeker al ontvangen; ze zijn goed aangekomen en sara heeft onderweg lakker geslapen. Ze kwamen om 10 uur aan en kwamen om 12 uur in de Schouwburg terecht; ze kregen brood en koffie en mochten toen de stad ingaan en ook bij anderen slapen; bij Frankenstein gegeten en geslapen; ze zijn erheen gewandeld, er was de hele dag bezoek voor hun; de volgende dag om 7.30 moeten ze weer in de Schouwburg zijn om vervolgens tegen de middag verder naar Theresienstadt te gaan; ze vraag aan Ruth of zijn naar de dames van de barakkenkeuken wil gaan, dat het haar spijt dat ze ze niet meer gesproken heeft; allerlei moederlijke adviezen…

Van: Langstadt-Schott, Sara Aan: Ruth en Etty (zuster van de schrijfster) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-20 Onderwerp: de briefkaart zeker al ontvangen; ze zijn goed aangekomen en sara heeft onderweg lakker geslapen. Ze kwamen om 10 uur aan en kwamen om 12 uur in de Schouwburg terecht; ze kregen brood en koffie en mochten toen de stad ingaan en ook bij anderen slapen; bij Frankenstein gegeten en geslapen; ze zijn erheen gewandeld, er was de hele dag bezoek voor hun; de volgende dag om 7.30 moeten ze weer in de Schouwburg zijn om vervolgens tegen de middag verder naar Theresienstadt te gaan; ze vraag aan Ruth of zijn naar de dames van de barakkenkeuken wil gaan, dat het haar spijt dat ze ze niet meer gesproken heeft; allerlei moederlijke adviezen…

Brief van Sara Langstadt-Schott aan Ruth en Etty vanuit Amsterdam

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: een pakketje met onder ander kleding toegestuurd; over het brieven schrijven van Hanneke; over pakketjes; het thuisfront heeft genoeg voedsel, dus Hanneke kan vrij vragen; adviezen van moeder over omgang met mensen.

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: een pakketje met onder ander kleding toegestuurd; over het brieven schrijven van Hanneke; over pakketjes; het thuisfront heeft genoeg voedsel, dus Hanneke kan vrij vragen; adviezen van moeder over omgang met mensen.

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Querido, Levie Aan: Dikhoff, Manus Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-14 Onderwerp: iets niet ontvangen; brief Piet; zend poststrook…

Van: Querido, Levie Aan: Dikhoff, Manus Plaats: Westerbork, kamp, barak 55 Datum: 1943-03-14 Onderwerp: iets niet ontvangen; brief Piet; zend poststrook…

Briefkaart van Levie Querido aan M. Dikhoff vanuit kamp Westerbork

Personen