In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 29

Van: Secretaris-Generaal Departement van Binnenlandse zaken Aan: Syswerda, directeur Datum: 1940-05-21 Onderwerp: directe terugkeer van de de geëvacueerde Joodse Vluchtelingen naar kamp Westerbork. Op dat moment bevond de groep zich in Leeuwarden. Op een kleine groep na, die in het kamp was achtergebleven en onderdak in de kampboerderij had gevonden. (F. Spanier, gezin), E. David, echtpaar, vrouw is zwanger)

Van: Secretaris-Generaal Departement van Binnenlandse zaken Aan: Syswerda, directeur Datum: 1940-05-21 Onderwerp: directe terugkeer van de de geëvacueerde Joodse Vluchtelingen naar kamp Westerbork. Op dat moment bevond de groep zich in Leeuwarden. Op een kleine groep na, die in het kamp was achtergebleven en onderdak in de kampboerderij had gevonden. (F. Spanier, gezin), E. David, echtpaar, vrouw is zwanger)

Bekendmaking terugkeer Joodse Vluchtelingen naar kamp Westerbork

1940

Mei 1940

Calendarium kamp Westerbork

November 1940

December 1940

Augustus 1940

April 1940

Maart 1940

Februari 1940

September 1940

Oktober 1940

Januari 1940

Juni 1940

Juli 1940

Van: Aan: bewaking Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: rapport blanco in te vullen bij een ontvluchting van een gedetineerde.

Van: Aan: bewaking Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: rapport blanco in te vullen bij een ontvluchting van een gedetineerde.

Rapport blanco in te vullen bij een ontvluchting van een gedetineerde

Van: Paauw, de, B. Aan: Cardozo, I. P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-07-30 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en beschrijving situatie. Met haar ouders gaat het goed.

Van: Paauw, de, B. Aan: Cardozo, I. P. Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-07-30 Onderwerp: vraag om levensmiddelen en beschrijving situatie. Met haar ouders gaat het goed.

Briefkaart van Bloeme de Paauw aan Ies Cardozo vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Abraham Aan: Fien (Prins-Snof) en Rika Plaats: Westerbork, kamp, barak 6, zaal 4 Datum: 1945-01-14 Onderwerp: Abraham maakt het best, het ontbreekt hem aan niets; er is alleen te weinig te roken; een pakketje is welkom; briefpost; mogelijkheid voor Austausch (uitwisseling naar geallieerd gebied); medisch praatje gehouden voor kamergenoten, het werd zeer gewaardeerd…

Van: Querido, Abraham Aan: Fien (Prins-Snof) en Rika Plaats: Westerbork, kamp, barak 6, zaal 4 Datum: 1945-01-14 Onderwerp: Abraham maakt het best, het ontbreekt hem aan niets; er is alleen te weinig te roken; een pakketje is welkom; briefpost; mogelijkheid voor Austausch (uitwisseling naar geallieerd gebied); medisch praatje gehouden voor kamergenoten, het werd zeer gewaardeerd…

Brief van Abraham Querido aan Fien Prins-Snof en Rika vanuit kamp Westerbork

Personen