In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Dienstreglement voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Kampregels voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Detail uit grotere foto van Hassel-Mullender, Elisabeth.tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19.&nbsp;

Detail uit grotere foto van Hassel-Mullender, Elisabeth.tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19.&nbsp;

Foto van Elisabeth Hassel-Mullender

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No. 1

Een pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op deze pagina is een gedicht geschreven door Salo Carlebach (1909-1942). Salo was als jeugdleider aangesteld in kamp Westerbork. Hij melde zich op 15 juli 1942 als vrijwilliger aan om de de weeskinderen uit de weeshuisbarak te begeleiden naar Auschwitz. Datum: 1942-05 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)&nbsp;

Een pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op deze pagina is een gedicht geschreven door Salo Carlebach (1909-1942). Salo was als jeugdleider aangesteld in kamp Westerbork. Hij melde zich op 15 juli 1942 als vrijwilliger aan om de de weeskinderen uit de weeshuisbarak te begeleiden naar Auschwitz. Datum: 1942-05 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)&nbsp;

Gedicht in het poëziealbum van Gisela Müller geschreven door Salo Carlebach

Van: Presser, Hartog Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder)&nbsp; Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1942-07 Onderwerp: Heden op transport, vermoedelijk naar Westerbork, verzoek om pakketjes via Joodse Raad te sturen, ook graag spullen voor zijn vriendin Lotte

Van: Presser, Hartog Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder)&nbsp; Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1942-07 Onderwerp: Heden op transport, vermoedelijk naar Westerbork, verzoek om pakketjes via Joodse Raad te sturen, ook graag spullen voor zijn vriendin Lotte

Brief van Hartog Presser aan Christine Huizinga-Swaluw vanuit de Hollandsche Schouwburg

Van: de Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Kortoef, fam. Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht van Willem Korthoef, barak 66. Verzoek om een levensmiddelenpakket van max. 2 kilo. Het pakket moet op 10 december uiterlijk om 3 uur bij de Lijnbaansgracht worden bezorgt.

Van: de Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Kortoef, fam. Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht van Willem Korthoef, barak 66. Verzoek om een levensmiddelenpakket van max. 2 kilo. Het pakket moet op 10 december uiterlijk om 3 uur bij de Lijnbaansgracht worden bezorgt.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan J. Kortoef met het verzoek een pakket te sturen

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymann, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-09-26 Plaats: Westerbork,&nbsp;kamp&nbsp; Onderwerp: een aantal pakketten ontvangen, Pilzen (paddenstoelen) waren niet goed meer, druiven graag apart verpakken, vlees in glas en worst. Brood is er genoeg. Het is erg stil geworden. Vele bekenden zijn er niet meer. Herman is weer gezond en kan weer eten zoals vroeger. Woensdagavond hebben wij weer een Nieuwjaar. ‘laten we hopen dat dat jaar ons meer zegen mogen brengen en wij dan dien dag bij elkaar in vrede mogen beleven.’ Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymann, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-09-26 Plaats: Westerbork,&nbsp;kamp&nbsp; Onderwerp: een aantal pakketten ontvangen, Pilzen (paddenstoelen) waren niet goed meer, druiven graag apart verpakken, vlees in glas en worst. Brood is er genoeg. Het is erg stil geworden. Vele bekenden zijn er niet meer. Herman is weer gezond en kan weer eten zoals vroeger. Woensdagavond hebben wij weer een Nieuwjaar. ‘laten we hopen dat dat jaar ons meer zegen mogen brengen en wij dan dien dag bij elkaar in vrede mogen beleven.’ Met bijbehorende enveloppe.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-01&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichting tot baden.

Mededeling over de verplichting tot baden

Van: Jacobs, C. Aan: Piket, T. Datum: 1942-08 Plaats: Amsterdam Onderwerp: slecht weer, onverhoeds vertrekken bij het Boschplan. Vervolgens naar de bioscoop…

Van: Jacobs, C. Aan: Piket, T. Datum: 1942-08 Plaats: Amsterdam Onderwerp: slecht weer, onverhoeds vertrekken bij het Boschplan. Vervolgens naar de bioscoop…

Briefkaart van C. Jacobse aan T. Piket vanuit Amsterdam

Stapelbed in het interneringskamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Interieur van een woonbarak. Op de foto een deel van een stapelbed, koffer, kleding, matrassen en dozen.

Stapelbed in het interneringskamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Interieur van een woonbarak. Op de foto een deel van een stapelbed, koffer, kleding, matrassen en dozen.

Foto van een stapelbed in een grote woonbarak

Lagersonderbefehl Datum: 1943-08-12 Organisatie; dienstleiders

Lagersonderbefehl Datum: 1943-08-12 Organisatie; dienstleiders

Lagersonderbefehl

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-02&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft cursussen in de Engelse taal voor jeugd boven de 14 jaar.

Van: Schol, J.&nbsp; Aan: Sperna Weiland, A.C.&nbsp; Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp&nbsp; Datum: 1940-08-02&nbsp; Onderwerp: lessen in het vluchtelingenkamp, betreft cursussen in de Engelse taal voor jeugd boven de 14 jaar.

Brief van J. Schol aan A.C. Sperna Weiland vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging speelgoedameublement 'Spel'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging speelgoedameublement 'Spel'.

Calculatie voor het vervaardigen van een speelgoedameublement onder de naam 'Spel'

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-16, No. 70&nbsp; Inhoud: Waardebonnen. Met ingang van 20 maart 1944 worden door alle kampinstellingen, waar kampingezetenen betalingen doen (warenhuis, kantine, kassa voor bonte avonden enz.) nog slechts waardebonnen als betaalmiddel gebruikt.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-16, No. 70&nbsp; Inhoud: Waardebonnen. Met ingang van 20 maart 1944 worden door alle kampinstellingen, waar kampingezetenen betalingen doen (warenhuis, kantine, kassa voor bonte avonden enz.) nog slechts waardebonnen als betaalmiddel gebruikt.

Lagerbefehl No. 70

Van: Schoon, S. Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders Plaats: Assen Datum: 1949-07-01 Onderwerp: werkzaamheden aan het verzetsmonument

Van: Schoon, S. Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders Plaats: Assen Datum: 1949-07-01 Onderwerp: werkzaamheden aan het verzetsmonument

Brief van S. Schoon over voltooiing werkzaamheden aan het verzetsmonument

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: Henri bedankt Henk en Stella voor de oorkleppen. Hij moet er aan wennen. Als hij een barak in gaat beslaan zijn brilglazen.

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Jong, de, Henk en Jong-Cohen, de, Stella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-10 Onderwerp: Henri bedankt Henk en Stella voor de oorkleppen. Hij moet er aan wennen. Als hij een barak in gaat beslaan zijn brilglazen.

Briefkaart van Henri Kwieser aan het echtpaar de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01 Onderwerp: aantekeningen over verschillende dagen, bijvoorbeeld: vrijdag 5 januari, soep, pap gehad bij ziekenhuis, extra papa gehad voor het meehelpen met verhuizen, lekkere SD-soep van mevrouw uit de keuken, pap opgehaald en SD-soep gedeeld met Jacob, 7 uur een volle fles pap…; voedsel, vloeitjes en shag, weinig gegeten, toen pap, werk!!!

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01 Onderwerp: aantekeningen over verschillende dagen, bijvoorbeeld: vrijdag 5 januari, soep, pap gehad bij ziekenhuis, extra papa gehad voor het meehelpen met verhuizen, lekkere SD-soep van mevrouw uit de keuken, pap opgehaald en SD-soep gedeeld met Jacob, 7 uur een volle fles pap…; voedsel, vloeitjes en shag, weinig gegeten, toen pap, werk!!!

Notities van Abraham Queriode tijdens zijn verblijf in kamp Westerbork

Personen

Wij gebruiken cookies